ကိုသန်းလွင် - ပါကစ္စတန်မှ သတင်းထောက်အသတ်ခံရမှု

ကိုသန်းလွင် - ပါကစ္စတန်မှ သတင်းထောက်အသတ်ခံရမှု

(မိုးမခ) ဇန်နဝါရီ ၂၅၊ ၂၀၂၁

(၁)
ဝေါစထရီဂျာနယ်သတင်းထောက် ဒင်နီရယ်ပါးလ် (Deniel Pearl) ပါကစ္စတန်နိုင်ငံတွင် ခေါင်းဖြတ်အ သတ်ခံရသည်မှာ ၁၉ နှစ်မျှကြာခဲ့ပါပြီ။ သူတို့တွင် မစ္စတာပါးလ်သေသည့်အချိန်တွင် မွေးဖွားခဲ့သောကလေးငယ် မှာအရွယ်ရောက်၍ကောလိပ်သို့ပင်တက်နေပါပြီ။ အင်ဂျလာဂျိုးလီး (Algena Jolie)မှာ သူ၏မုဆိုးမအဖြစ်သရုပ် ဆောင်ခဲ့ပါသည်။ သူ့ရုပ်ရှင်ပင် ပြည်သူတို့စိတ်ထဲမှပျောက်ကွယ်စပြုနေပါပြီ။

ဘာသာရေးခေါင်းဆောင်တဦးက ဝေါစထရီဂျာနယ်၏အာရှဗျူရိုခေါင်းဆောင် မစ္စတာပါးလ်ကို အင်တာဗျုး လုပ်ပေးမည်ဟု ကတိပေးခဲ့ပါသည်။ ထိုသို့ကတိပေးခဲ့သည့်နောက်ပိုင်းတွင် မစ္စတာပါးလ် သေဆုံးသွားပြီ ဖြစ် ကြောင်း သတင်းကြားခဲ့ပါသည်။ ကျွန်တော်တို့ သဘောပေါက်ထားသည့် ဂျာနယ်လစ်တို့၏အလုပ်တွင် အသက် အန္တာရယ်ကိုခြိမ်းခြောက်မှုများ မပါဝင်ခဲ့ပါ။ အမေရိကန်ပြည်တွင်ဖြစ်ပွားခဲ့သောစက်တင်ဘာ ၁၁ ရက်နေ့ အရေး အခင်းနောက်ပိုင်းတွင် ဂျာနယ်လစ်များဒုက္ခရောက်ရသည့် သတင်းမှာ အဆန်းမဟုတ်တော့ပါ။

(၂)

ယခု ပါကစ္စတန်တရားရုံးက မစ္စတာပါးလ်ကို ပြန်ပေးစွဲရန် ဦးစီး၍ စီစဉ်ခဲ့သူ၊ ဗြိတိန်ပြည်တွင် မွေးဖွားသော စစ်သွေးကြွ အိုမာရှိတ် (Omer Sheik) ကိုပြန်လွှတ်ပေးရန်အမိန့်ချမှတ်လိုက်သောအခါ အံ့အားသင့်စရာများဖြစ် လာခဲ့ရပါသည်။ သူ့ကို သူကျူးလွန်သောပြစ်မှုဖြင့် သေဒဏ်ကျခံစေရန် သက္ကရာဇ် ၂၀ဝ၂ ခု နှစ်က တရားရုံးမှ ဆုံးဖြတ်ခဲ့ပါသည်။ သို့သော် ထိုသေဒဏ်ကို အကောင်အထည်မဖော်ခဲ့ပါ။ ယခင်နှစ်က ပါကစ္စတန်တရား ရုံးမှ ပင် သူ့အမှုကို အများဆုံးထောင်ဒဏ် ၇ နှစ်သာချမှတ်နိုင်သော သာမာန် ပြန်ပေးမှု အနေ အထားရောက်အောင် အဆင့်လျော့ချခဲ့ပါသည်။ သူ၏ထောင်တွင် ချုပ်ရက်များမှာ ၇ နှစ်ကျော်ခဲ့ပါပြီ။

တရားရုံး၏ဆုံးဖြတ်ချက်မှာ ဒဏ်ရာအဟောင်းများကိုအသစ်ပြန်လည်ဖြစ်စေခဲ့ပါသည်။ အကြမ်းဖက်သူ များနှင့်ဖြစ်ရသော (War On Terror) မှာ ပြီးဆုံးသွားသည်မရှိဘဲ ယခုအချိန်ထိဆန်း သစ်နေဆဲဖြစ်ပါသည်။ အချို့ကျုးလွန်သောအပြစ်မှာ ဆိုးရွားပြီး အော့နှလုံးနားစရာ ကောင်းနေပေရာ တရားသူကြီး တစ်ယောက်က လွှတ်ပေးရုံ နှင့် တကယ်ဖြစ်သွားပြီလား၊ အမေရိကန်ပြည်သည် ဆိုးရွားသော ရာဇဝတ်ကောင်များအတွက် ဂွမ်တာနာမို (Guantanomo) ပင်လယ်ကမ်းခြေတွင် အကျဉ်းထောင်တခုဖွင့်လှစ်ခဲ့ပါသည်။ ဤအကျဉ်းထောင် တွင် တရားရုံးကလွှတ်လာသည်ဆိုစေ ဆိုးရွားလှသည့် ရာဇဝတ်ကောင်များကို ဖမ်းဆီးထားဆဲဖြစ်ပါသည်။

ခါလစ် ရှိတ် (Khalid Shaikh Mohammed) သည် မစ္စတာပါးလ်ကို ခေါင်းဖြတ်၍သတ်ခဲ့ပါသည်ဟု ဝန်ခံထားပါသည်။ သူသည် စက်တင်ဘာ ၁၁ ရက်အရေးအခင်းကို ကြီးကြပ်ခဲ့သူတစ်ယောက်ဖြစ်ပါသည်။ သူ့အမှုမှာ သူ့ဂွမ်တာနာမို ကိုရောက်၍ ၁၄ နှစ်ကြာသည့်တိုင် အမှု့ကိုမစစ်ဆေးသေးပါ။ အမေရိကန် တို့တွင် ဥပဒေစိုးမိုးရမည်ဟူသောအဆိုအမိန့်ရှိသည်ဆိုစေ ထိုသူများကို တရားရုံးသို့မတင်ဘဲ ရက်ရှည်ဆွဲထား နိုင်ခဲ့ကြ ပါသည်။ သောင်းကြမ်းသူများနှင့် စစ်ပွဲမှာ ပါကစ္စတန်တွင် ပြောပြရန်ခက်ခဲလောက် အောင်ဖြစ်ရပါသည်။ အာဖဂန်နစ္စတန်နှင့်အိန္ဒိယတွင်ပြစ်မှုကျူးလွန် ခဲ့သော်လည်း ပါကစ္စတန်တွင် လွတ်လပ်စွာ သွားလာလျက် ရှိပါသည်။ 

ထောက်လှမ်းရေးအရာရှိများက အကာအကွယ် ပေးထားပါသည်။ တကမ္ဘာလုံးကြား မကောင်း အောင်ဖြစ်လာ သောအခါမှသာ ဖမ်းလေ့ရှိပါသည်။ ပါကစ္စတန်၏လုပ်နည်းလုပ်ဟန်မှာ ထိုရာဇဝတ် ကောင်များ ကို တရားရုံးနှင့် မီဒီယာ များကမသိမမြင်ဘဲပုန်းနေနိုင်အောင်လုပ်ထားသောစနစ်ရှိပါသည်။

အမေရိကန်အရာရှိများ၏အလိုအရ သောင်းကြမ်းသူများ၏တိုက်ပွဲသည် ပါကစ္စတန်ရှိလမ်းမများပေါ် တွင် လည်းကောင်း၊ အာဖဂန်နစ္စတန်နှင့် အီရတ်နိုင်ငံလမ်းမများပေါ်တွင်လည်းကောင်း တိုက်ခိုက်ရန်ဖြစ်သည်။ ရည်ရွယ်ချက်မှာ နယူးရောက်နှင့် ဝါရှင်တန်မြို့တော်များဆီသို့ရောက်မလာစေရန်ဖြစ်သည်။ အမေရိကန်စစ်တပ် အနေဖြင့် အာဖဂန်နစ္စတန်နှင့် အီရတ်တို့တွင် ပြင်းထန်သောလှုတ်ရှားမှုများကိုပြုလုပ်ခဲ့ပါသည်။ အမေရိကန်ဂျာ နယ်လစ်များသည် ပါကစ္စတန်လမ်းမများနှင့် အာဖဂန်နစ္စတန် ဝန်းကျင်နေရာအနှံ့သွားရောက်ကြပါသည်။ သူတို့ ရီပို့များမှာ အခြားစစ်ပွဲများနှင့်မတူပါ။ ယခုစစ်ပွဲမှာနေရာအကန့်အသတ်မရှိသေချာရေးဆွဲထားသော ဥပဒေနည်း လမ်းမရှိ၊ ဝတ်စုံယူနီဖောင်းများမပါ။ တကယ့်စင်စစ်ရန်သူကို သေချာမသိဘဲ တိုက်ပွဲဝင်ကြရ ခြင်းဖြစ်ပါသည်။

အစ္စလာမ်မာဘတ် မာရီရတ် (Marroitt) ဟိုတယ်တွင် တည်းခိုနေကြသော ဂျာနယ်လစ်များမှာ အရေ အတွက်ကိုရေတွက်၍မရအောင်များပြားပါသည်။ ထိုအထဲတွင်ပါကစ္စတန်နိုင်ငံသားဖြစ်ပြီးတစ်မြို့လုံးရှိ စပိုင်များ များကိုသိသူ၊ ရဲအရာရှိမှန်သမျှသိရှိသူ ပါကစ္စတန်နိုင်ငံသား ဂျာနယ်လစ်များလည်းရှိပါသည်။ သူတို့ကအိုဆာမာ ဘင်လာဒန်သည် မသေမီက ပါကစ္စတန်ပြည် အရပ်ဒေသများတွင် အလွယ်တကူတွေ့ရှိနိုင်ကြောင်း သတင်းပေး ကြပါသည်။ အမေရိကန်တို့သည်နိုင်ငံအတွင်း၌ ပေါ်ပြူလာမဖြစ်ကြပါ။ ထို့ကြောင့်လည်း ဘင်လာဒန်သည်လွတ် လပ်စွာ သွားလာနေထိုင်နိုင်ခဲ့ခြင်းဖြစ်ပါသည်။

ထို့ပြင်နယ်ခြား လာဟိုး (Lahore) မြို့သို့လည်းသွားလာနိုင်ကြပါသည်။ ဤမြို့တွင် ပါကစ္စတန်ထောက် လှမ်းရေးမှ အရာရှိများခြေရှုတ်နေကြပါသည်။ သောင်းကြမ်းသူများသည် အိန္ဒိယလေယာဉ်ပျံကိုပြန်ပေးဆွဲကာ အာဖဂန်နစ္စတန်နိုင်ငံတွင် ဆင်းခဲ့ကြပါသည်။ ထိုသောင်းကြမ်းသူများသည်လည်း လာဟိုးမြို့ တွင် လွတ်လွတ် လပ်လပ်နေထိုင်ကြပါသည်။ အိန္ဒိယအစိုးရက သူတို့လေယာဉ်ပျံမှ ခရီးသည်များကို လွတ်ပေး ရန် အကြမ်းဖက် သူများဘက်မှ တောင်းဆိုသူ အကျဉ်းသား များကို လွတ်ပေးခဲ့ရပါသည်။

လာဟိုးမြို့မှ ဘာသာရေးခေါင်းဆောင်တစ်ဦး ဂါလာနီ (Sheik Gilani) သည် ဘိနပ်ဗုံးသမား (Shoe Bomber) ဟု လူသိများသည့် ဗြိတိသျှ လူမဲတစ်ဦးကို စည်းရုံးနိုင်ခဲ့ပါသည်။ ထိုဘာသာရေး ခေါင်းဆောင်မှာ လည်း လာဟိုးမြို့တွင် နေထိုင်လျက်ရှိပါသည်။ မစ္စတာပါးလ်အရေးဖြစ်စဉ်က ဂါလာနီကို ခေတ္တမျှ ထိန်းသိမ်း၍ မစ္စတာပါးလ်ဘယ်မှာ ရှိခဲ့သည်ကို စစ်မေးခံရသည်ဟု ဆရာကြီးနှင့် ရင်းနှီးသူတို့ကဆိုပါသည်။ ထိုဆရာက သူ နှင့်မပါတ်သတ် ကြောင်းငြင်းဆိုခဲ့ပါသည်။ သူက အမေရိကန် ဂျာနယ်လစ်များနှင့် မစ္စတာပါးလ် တို့ကို အမေရိ ကန်ပြည်မှ စပိုင် များဖြစ်သည်ဟု စွတ်စွဲခဲ့ပါသည်။

ပြန်ပေးဆွဲသူတို့က မစ္စတာပါးလ်ကို ပြန်လွှတ်ပေးစေလိုပါက ဂွမ်တာနာမို မှ အကျဉ်းသားများကို ပါကစ္စတန်သို့အမှုစစ်ပေးရန် ပြန်ပို့ပေးရမည်ဟုတောင်းဆိုခဲ့ပါသည်။ သူတို့သည် မစ္စတာပါးလ်က ဂျူးဖြစ် သည်ကို သိသွားသောအခါ သူတို့ အစ္စရေး Mossad တို့အတွက် စပိုင်လုပ်သည်ဟုစွတ်စွဲခဲ့ပါသေးသည်။

နောက်များမကြာမီ ရဲတို့က အိုမာရှိတ် Omar Sheikh ကိုရှာဖွေတွေ့ရှိခဲ့ကြပါသည်။ သူက ရှား (Ijaz Shah) ထံအဖမ်းခံခဲ့ ခြင်းဖြစ်ပါသည်။ မစ္စတာရှား မှာ ပါကစ္စတန်ထောက်လှမ်းရေးမှအရာရှိတစ်ဦးဖြစ်ပြီး ယခု အခါ မူးယစ်ဆေးဆိုင် ရာဝန်ကြီးဖြစ်နေပါပြီ။ မစ္စတာရှားကို တပါတ်ကျော်ကျော်သူတို့စစ်ဆေးနေပြီး ရဲများထံလွှဲ ပြောင်းပေးခဲ့ပါသည်။ ထို့နောက်မှ မစ္စတာပါးလ်ကို ခေါင်းဖြတ်သတ်သည့် ရီပို့ ပေါ်လာခဲ့ခြင်းဖြစ်ပါသည်။ ၂၀ဝ၂ ခုနှစ်တွင် အရပ်ဖက်တရားရုံးက မစ္စတာရှိတ်ကိုသေဒဏ်ပေးခဲ့ပြီး မစ္စတာရှိတ်မှာ ထိုစဉ်ကစ၍ အယူခံလွှာတင်ခဲ့ ပါသည်။ သူသည် အရေးမကြီးသည့်အခန်းကဏ္ဍမှပါသည်ဟုသာ အမြဲတစေထွက်ဆိုနေခဲ့ပါသည်။

(၃)

မစ္စတာရှိတ်သည်မစ္စတာပါးလ် အသတ်ခံရမှုတွင် အရေးကြီးသောအခမ်းကဏ္ဍမှပါဝင်ခဲ့သည်မှာသေချာ ပါသည်။ သူသည်လန်ဒန်စီးပွား ရေးတက္ကသိုလ်မှဘွဲ့ရခဲ့ပြီး မစ္စတာပါးလ်နှင့်မိတ်ဆွေဖြစ်ခဲ့ပါသည်။ ပုဂ္ဂိုလ်ချင်း ရင်းနှီးပြီး သူတို့မိန်းမများအကြေား သတင်းဖလှယ်သည်များရှိခဲ့ပါသည်။ မစ္စတာပါးလ်ကို သူပုန်များလက်သို့ မည်သို့ပြောင်းလဲပေးသည်ကို ရှင်းလင်းစွာမသိရသော်လည်း မစ္စတာရှိတ်သာ မရှိခဲ့လျင် ၍အမှုကြီးပေါ်ပေါက်စ ရာအကြောင်းမရှိပါ။

မစ္စတာပါးလ် ၏မိဘများနှင့် မိတ်ဆွေများက မစ္စတာရှိတ်ကို ထောင်ထဲမှာသာနေစေရန်ကျိုးစားခဲ့ ကြ သော်လည်းမအောင်မြင်ခဲ့ပါ။ ပါကစ္စတန်တွင် ထောင်မှလွတ်သော်လည်း သေချာလွတ်လပ်စွာနေရရေးမှာမသေ ချာပါ။ သူသည်စစ်တပ်၏လျှို့ဝှက်လုလိပ်များ၏အထိမ်းသိမ်းခံရရေးမှာသေချာနေပါသည်။ စိတ်ချရသောအိမ်၊ နေအိမ်အကျယ်ချုပ်စသည်ဖြင့် ပါကစ္စတန်တို့တွင် လူတစ်ဦးကို ချုပ်နှောင်နည်းအမျိုးမျိုးရှိပါသည်။ တရားရုံးများ မှာသောင်းကြမ်းသူများကို ၂၀ဝ၁ ခုနှစ်နှင့်စာသော်တရားစစ်ဆေးရန်စိတ်မဝင်စားကြပါ။တရားရုံးပြင်ပမှလူသတ် နည်းများဖြစ်သော ဒရုန်းနှင့် လုပ်ကြံမှုများ၊ အထူးတပ်ဖွဲ့ဝင်များက သတ်ဖြတ်မှုများဖြင့် အရေးယူဆောင်ရွက်နေ ကြပါသည်။ ဤအဖြစ်များက ပါကစ္စတန်ရှိ တရားရုံးများသည် တရားဥပဒေ စိုးမိုးရေးအတွက် မဆောင်ရွက်နိုင် ကြကြောင်းဝန်ခံသကဲ့သို့ဖြစ်နေပါသည်။

ကိုသန်းလွင်
Ref: I’am haunted by Daniel’s murder, By Farah Stockman New York Times January 9 2021