နေသွင်ညိဏ်း - ပဋိပက္ခ၊ မီဒီယာနှင့် ဘက်လိုက်ခြင်းကိစ္စ

 

ပဋိပက္ခ၊ မီဒီယာနှင့် ဘက်လိုက်ခြင်းကိစ္စ
နေသွင်ညိဏ်း
(မိုးမခ) ဇွန် ၂၅၊ ၂၀၂၅

စစ်ဖြစ်ရင် ပထမဆုံးကျည်ပေါက်တာနဲ့ အမှန်တရားဟာ သေဆုံးသွားရတယ်လို့ ဆိုကြတယ်။ ပြည်တွင်းစစ်မှာဖြစ်ဖြစ် နိုင်ငံတကာစစ်မှာ ဖြစ်ဖြစ် ဒီစကားကို အများအားဖြင့် လက်ခံထားကြပါတယ်။ ဒါ​ကြောင့် ပဋိပက္ခဖြစ်လာရင် နှစ်ဖက်ကအသံကိုနား​ထောင်ပြီးမှချိန်ဆရပါတယ်။ ဒီအလုပ် က မီဒီယာ​တွေကလုပ်တယ်လို့ ယေဘုယျနားလည်ထားကြတဲ့အတွက် သတင်းဌာန​တွေသတင်း​တွေကို အမှန်တရားလို့ထင်တတ်ပါတယ်။
တကယ်က မီဒီယာ​တွေဆိုတာလည်း လူ​တွေနဲ့လည်ပတ်တာဖြစ်လို့ ဘယ်​လောက်ပဲ ဘက်မလိုက်စည်းကမ်း​တွေ ချမှတ်ထားပါ​စေ။ ပြဿနာတရပ် ကိစ္စတခုကိုချဉ်းကပ်တင်ပြတဲ့အခါတိုင်း ဘက်လိုက်ကြပါတယ်။ တချို့က တမင်ဘက်လိုက်ပြီး၊ တချို့ကျ မသိဘဲဘက်လိုက်ကြပါတယ်။ တချို့က ယဉ်​ကျေးမှု​ကြောင့်၊ ပထဝီ​ကြောင့်၊ လူမျိုး​ရေးအရ၊ ဘာသာ​ရေးအရ၊ နိုင်ငံရေး၊ စီးပွါး​ရေး အရ ဘက်လိုက်ကြတာချည်းပါပဲ။ 
နိုင်ငံတခုထဲက မီဒီယာ​တွေပင်လျှင် ပုံမှန်အချိန်နဲ့ ထူးခြားအ​ခြေအ​နေ ( ဥပမာ စစ်ဖြစ်ချိန်၊ ကပ်​ဘေးကြုံချိန်) မှာ ရပ်တည်ချက် မတူပါဘူး။ မီဒီယာလို့ ပြောတဲ့အခါမှာ သတင်း မီဒီယာအပြင်၊ ရုပ်ရှင်၊ ဂီတ လိုတခြား မီဒီယာ​တွေပါ အကြုံးဝင်​ပေမယ့် အခုက​တော့ သတင်းမီဒီယာသီးသန့်ကို ဆိုလိုပါတယ်။ 
မြန်မာပြည်မှာ ၂၀၂၁ မတိုင်ခင် သတင်းမီဒီယာ အ​ခြေအ​နေဟာ နောက်ပိုင်း အ​ခြေအ​နေနဲ့ သိသိသာသာကွာခြားတာ တွေ့ရပါတယ်။ ပြည်တွင်းစစ်ပြင်းထန်လာချိန်မှာ ပိုပြီး ဘက်သ​ဘော​ဆောင်လာတာ တွေ့ရပါတယ်။ တချို့က​တော့ ရုပ်ပျက်ဆင်းပျက် တွေမို့ မီဒီယာလို့ ပြောလို့ မရတဲ့ အ​ခြေအ​နေပါ။  မီဒီယာဟာ ဘက်လိုက်တတ်တာ မဆန်းပါဘူး။ ဒါ​ပေမယ့် ဗရမ်းဗတာ​တွေကို​တော့ မီဒီယာဆိုပြီး ကျ​နော် မသတ်မှတ်ချင်ဘူး​ပြောတာပါ။ 
ဥပမာ အစ္စ​ရေးနဲ့ ပါလက်စတိုင်း (အ​မေရိကန်ပါလာတဲ့စစ်) မှာ ဘီဘီစီနဲ့ အယ်ဂျဇီရား သတင်း တင်ပြပုံ မတူပါဘူး။ ဘာ​ကြောင့်လဲဆိုရင် ရည်ရွယ်ချက်မတူသလို၊ ပရိသတ်လည်း မတူတာ ကြောင့်ပါပဲ။ ကျ​နော့်အယူအဆအရ​တော့ ဘီဘီစီဟာ မီဒီယာတန်ဖိုးအလွန်မြင့်မြင့်မားမားရှိတဲ့ မီဒီယာပါ။ ကျ​နော်အကြိုက်ဆုံး မီဒီယာပါ။ ဒါ​ပေမယ့် ဘက်လိုက်မှုက​တော့ ရှိ​နေတုန်းပါပဲ။ အယ်ဂျာဇီယားက​တော့ အထူး​ပြောစရာမလိုပါဘူး။ ဒိုဟာ အ​ခြေစိုက်ပြီး အ​နောက်မီဒီယာ​တွေရဲ့ လွှမ်းမိုးမှုကိုတုံ့ပြန်တဲ့ မီဒီယာပါ။ သတင်း​တွေသာမက အစီအစဉ်​တွေကလည်း ဒီအတွက် ရည်ရွယ်ပါတယ်။ မြန်မာ​ပြည် ရိုဟင်ဂျာအ​ရေးမှာ ဖြစ်ဖြစ်၊ အခု အစ္စ​ရေး ပါလက်စတိုင်းအ​ရေးမှာဖြစ်ဖြစ် ဒီဌာန​တွေက ဘက်လိုက်ကြတာချည်းပါပဲ။ 
မီဒီယာသီအိုရီထဲမှာ တော်​တော်​စောတဲ့ အယူအဆတခုရှိခဲ့ပါတယ်။ မီဒီယာဆိုတာ ပြတင်း​ပေါက်တခုပဲ။ ပြတင်း​ပေါက်မှာ တပ်ထားတဲ့မှန်အကျယ်၊ အ​နေအထား၊ မျက်နှာမူရာ၊ ကြည့်သူရဲ့ အနီးအ​ဝေး အ​ပေါ် မူတည်ပြီး မြင်ရပုံမတူနိုင်ဘူးလို့ ဆိုတယ် (Tuchnan, 1980)။ 
သတင်းဆိုတာဟာလည်း လူမှု​ဗေဒအ​ပေါ်က​နေ ပေါ်ထွက်လာတဲ့ထုတ်ကုန်တမျိုးပဲ (Gitlin, 1980)။  ကျနော်တို့ ပြော​နေကျစကားနဲ့ပြောရရင် မီဒီယာတိုက်​တွေရဲ့ ပေါ်လစီနဲ့ ရှုထောင့် တွေ မတူပါဘူး။ မတူရတဲ့အ​ကြောင်း​တွေ အများကြီး ( အထက်ကအတိုင်း) ရှိပါတယ်။ နောက်တချက်က မီဒီယာဟာ ပရိသတ်အကြိုက်ကိုလည်း လိုက်ရပါ​သေးတယ်။ အ​မေရိကားကိုကြည့်ရင်​တောင် CNN ပရိသတ်နဲ့ Fox ပရိသတ် မတူပါဘူး။ မီဒီယာ​တွေကလည်း သူ့ပရိသတ်အကြိုက်ကို သိရပါတယ်။ ဒါမှ စီးပွါး​ရေးအရလည်း ရပ်တည်နိုင်မှာ။ လူတ​ယောက်နဲ့တ​ယောက် နားလည်လက်ခံပုံ မတူကြပါဘူး။ ဘာ​ကြောင့်လဲဆိုရင် အတွေ့အကြုံ၊ စိတ်အခံမတူ၊  ပညာအခံမတူတာ​ကြောင့်လည်း ဖြစ်နိုင်ပါတယ်။ လူ​တွေဟာ မိမိအတွေ့အကြုံ၊ စိတ်အခံ၊ ပညာအခံ အ​ပေါ် မူတည်ပြီး ကြားတဲ့သတင်း၊ ဖတ်တဲ့သတင်းကိုဘာသာပြန်ပြီး နှလုံးသွင်းတတ်တာ သဘာဝပါပဲ (Goffman, 1974)။ သတင်းတိုက်​တွေဟာ သတင်းတပုဒ်ကိုမတင်ဆက်ခင်မှာ ဒီလို အဖက်ဖက်ကို ကြည့်ရပါတယ်၊ တချို့လည်း လုပ်ရိုးလုပ်စဉ်တခုလိုဖြစ်​နေတာနဲ့ ဘက်လိုက်လို့ လိုက်မှန်း​တောင် မသိကြ​တော့ပါဘူး၊ 
ကျ​နော်က​တော့ သတင်းနား​ထောင်ရင် ဒီသတင်းဌာနဟာ ဘယ်ဘက်ကိုယိမ်းသလဲဆိုတာကို အရင်သိဖို့ ကြိုးစားတယ်။ တခြားဆန့်ကျင်ဘက်ယိမ်းတဲ့သတင်းဌာနက ဘယ်လိုတင်ဆက်သလဲ ကြည့်တယ်။ တကယ့် ပ​ရော်ဖက်ရှင်နယ်သတင်းဌာန​တွေဟာ ဓမ္မဓိဋ္ဌာန်ကျကျ တင်ဆက်တာချည်းပါပဲ။ တခုပဲရှိတာက သူတို့ရဲ့ ပြတင်း​ပေါက်၊ ရှုထောင့်၊ သို့မဟုတ် မီး​မောင်းက ဘယ်​နေရာကို ထိုးပြသလဲဆိုတာကျ မတူပါဘူး။ ပွဲခင်းထဲမှာ ပရိသတ်အများကြီးထဲက မီး​မောင်းထိုးပြတဲ့နေရာကိုပဲ ပရိသတ်က မြင်ရသလိုပါပဲ။ ဒီလို​ရွေးချယ်တင်ပြခြင်း၊ တချို့ကို မှိန်ထားပြီး၊ တချို့ကို အ​လေး​ပေး​ဖော်ပြတာက မီဒီယာတိုင်း မလွဲမ​ရှောင်သာလုပ်ကြရပါတယ် (Entman, 1993)။ ပရိသတ်အ​နေနဲ့ ဒါကိုနားလည်ထားမှပဲ ကြားသမျှ၊ မြင်သမျှ အ​ပေါ် ချိန်ဆနိုင်ပါလိမ့်မယ်။ ကျ​နော်ပြော​နေတာက မီဒီယာ​တွေကိုပါ။ misinformation သတင်းမှား​တွေ Disinformation  သတင်းလိမ်​တွေ တမင်ဖြန့်​နေတဲ့ တဦးချင်းဖြစ်​စေ၊ အဖွဲ့လိုက်ဖြစ်​စေ သတင်းမီဒီယာအမည်ခံပြီး ငါ့စကားနွားရ​ပြော​နေဆို​နေတာ​တွေကို​တော့ အချိန်ကုန်ခံ​နေစရာမလိုအပ်ပါဘူး။  

နေသွင်ညိဏ်း 

 -

Join Us @ MoeMaKa Telegram
t.me@moemaka
Please show your support, donate with Zelle
#MoeMaKaMedia
#WhatsHappeningInMyanmar