အမေရိကန်တရားရုံးချုပ်က (မွေးရာပါ) မွေးဖွားချိန်မှာ နိုင်ငံသားဖြစ်ပိုင်ခွင့်ဆိုင်ရာ ဆုံးဖြတ်ချက်
အမေရိကန်တရားရုံးချုပ်က (မွေးရာပါ) မွေးဖွားချိန်မှာ နိုင်ငံသားဖြစ်ပိုင်ခွင့်ဆိုင်ရာ ဆုံးဖြတ်ချက်
(မိုးမခ) ဇွန် ၂၇၊၂၀၂၅
ယနေ့မနက်၊ ၂၀၂၅ ခုနှစ် ဇွန်လ ၂၇ ရက်တွင်၊ အမေရိကန်တရားရုံးချုပ်သည် သမ္မတ ဒေါ်နယ်ထရမ့်၏ မွေးဖွားချိန်မှ နိုင်ငံသားဖြစ်ပိုင်ခွင့်ကို ကန့်သတ်သည့် အမိန့်စာကို ပြန်လှန်သည့် နိုင်ငံတဝှမ်းဆိုင်ရာပိတ်ပင်ထားသော ဖက်ဒရယ်တရားသူကြီးများ၏ အမိန့်များကို လက်မခံကြောင်း ဆုံးဖြတ်ချက်တစ်ခုကို ၆-၃ မဲဖြင့် ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။ ဤဆုံးဖြတ်ချက်သည် ထရမ့်၏ အမိန့်စာ၏ ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေနှင့် ညီမညီကို တိုက်ရိုက်ဆုံးဖြတ်ခြင်းမပြုဘဲ၊ ဖက်ဒရယ်တရားသူကြီးများအား နိုင်ငံတဝှမ်း ပိတ်ပင်မှု (universal injunctions) များ ထုတ်ပြန်ပိုင်ခွင့်ကို ကန့်သတ်ရန် အာရုံစိုက်ခဲ့သည်။ ဤဆုံးဖြတ်ချက်ကို တရားသူကြီး အေမီ ကိုနီ ဘယ်ရက်က ရေးသားခဲ့ပြီး၊ လူများစု ထရန့်ခန့်တရားသူကြီးအများစုမဲနဲ့ ဆုံးဖြတ်ခဲ့သည်။
ဆုံးဖြတ်ချက်၏ အဓိကအချက်များ
- နိုင်ငံတဝှမ်း ပိတ်ပင်မှုများကို ကန့်သတ်ခြင်း - တရားရုံးချုပ်သည် ဖက်ဒရယ်တရားသူကြီးများအား ထရမ့်၏ အမိန့်စာကို နိုင်ငံတဝှမ်း ပိတ်ပင်ရန် အမိန့်များထုတ်ပြန်ပိုင်ခွင့်ကို ကန့်သတ်ခဲ့သည်။ သို့သော်၊ ဤဆုံးဖြတ်ချက်သည် ထရမ့်၏ အမိန့်စာကို ၃၀ ရက်ကြာ အကောင်အထည်ဖော်ခြင်းမှ ရပ်ဆိုင်းထားပြီး၊ အောက်ခြေတရားရုံးများအား ၎င်းတို့၏ဆုံးဖြတ်ချက်များကို ပြန်လည်သုံးသပ်ရန် ညွှန်ကြားထားသည်။
- ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေဆိုင်ရာ မေးခွန်းကို ရှောင်ရှားခြင်း - တရားရုံးသည် ထရမ့်၏ အမိန့်စာသည် ၁၄ ကြိမ်မြောက် ပြင်ဆင်ချက် သို့မဟုတ် နိုင်ငံသားဥပဒေနှင့် ဆန့်ကျင်သည်ဖြစ်စေ ဟူသော မေးခွန်းကို တိုက်ရိုက်မဖြေရှင်းခဲ့ပေ။ ယင်းအစား၊ ဖက်ဒရယ်တရားရုံးများတွင် တရားမျှတမှုဆိုင်ရာ အာဏာပိုင်မှု (equitable authority) နှင့် နိုင်ငံတဝှမ်း ပိတ်ပင်မှုများ ထုတ်ပြန်ရန် ဥပဒေပိုင်ခွင့်ရှိမရှိကို အာရုံစိုက်ခဲ့သည်။ တရားသူကြီး ဘယ်ရက်က “နိုင်ငံတဝှမ်း ပိတ်ပင်မှုများသည် တရားမျှတမှုဆိုင်ရာ အာဏာပိုင်မှု၏ အခွင့်တစ်ခုအနေဖြင့်သာ တရားဝင်ဖြစ်နိုင်သော်လည်း၊ ကွန်ဂရက်က ဖက်ဒရယ်တရားရုံးများအား ထိုသို့သော အာဏာကို မပေးထားပါ” ဟု ဖော်ပြခဲ့သည်။
- လက်တွေ့အကျိုးဆက်များ: ဤဆုံးဖြတ်ချက်သည် ထရမ့်၏ အမိန့်စာကို အချို့ဒေသများတွင် အကောင်အထည်ဖော်ရန် ခွင့်ပြုနိုင်ပြီး၊ တရားမဝင်နေထိုင်သူများ သို့မဟုတ် ယာယီဗီဇာဖြင့် ရောက်ရှိနေသူများ၏ သားသမီးများအား နိုင်ငံသားဖြစ်ပိုင်ခွင့် ငြင်းပယ်ခံရစေနိုင်သည်။ ဤအခြေအနေသည် နိုင်ငံသားဖြစ်မှုဆိုင်ရာ မတူညီသော စံနှုန်းများကို ဖြစ်ပေါ်စေနိုင်ပြီး၊ ပြည်နယ်အလိုက် “ရှုပ်ထွေးမှုများ” ဖြစ်ပေါ်လာနိုင်သည်ဟု ဝေဖန်သူများက သတိပေးထားသည်။ ဥပမာ၊ တရားစွဲဆိုထားသော ပြည်နယ် ၂၂ ခုတွင် မွေးဖွားသူများသည် နိုင်ငံသားဖြစ်ပိုင်ခွင့် ရရှိနိုင်သော်လည်း၊ အခြားပြည်နယ် ၂၈ ခုတွင် မွေးဖွားသူများသည် ထိုအခွင့်အရေးကို ဆုံးရှုံးနိုင်သည်။
ဆုံးဖြတ်ချက်၏ နောက်ခံ
ထရမ့်သည် ၂၀၂၅ ခုနှစ် ဇန်နဝါရီလ ၂၀ ရက်တွင် “အမေရိကန်နိုင်ငံသားဖြစ်မှု၏ အဓိပ္ပာယ်နှင့် တန်ဖိုးကို ကာကွယ်ရန်” ခေါင်းစဉ်တပ်ထားသော အမိန့်စာ (Executive Order 14156) ကို ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။ ဤအမိန့်စာသည် တရားမဝင်ဝင်ရောက်သူများ သို့မဟုတ် ယာယီဗီဇာဖြင့် ရောက်ရှိနေသူများ၏ သားသမီးများအား အလိုအလျောက် နိုင်ငံသားဖြစ်ပိုင်ခွင့် မပေးရန် ညွှန်ကြားထားသည်။ ဤအမိန့်စာသည် ၁၄ ကြိမ်မြောက် ပြင်ဆင်ချက်နှင့် ၁၈၉၈ ခုနှစ်က United States v. Wong Kim Ark အမှု၌ တရားရုံးချုပ်က အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုတွင် မွေးဖွားသူများသည် ၎င်းတို့၏ မိဘများ၏ နိုင်ငံသားဖြစ်မှုအခြေအနေနှင့် မသက်ဆိုင်ဘဲ နိုင်ငံသားဖြစ်ပိုင်ခွင့်ရှိကြောင်း အတည်ပြုခဲ့သည့် ဆုံးဖြတ်ချက်နှင့် ဆန့်ကျင်နေသည်ဟု ဝေဖန်သူများက ထောက်ပြခဲ့သည်။
ဤအမိန့်စာကို ဖက်ဒရယ်တရားသူကြီးများက မက်ဆာချူးဆက်၊ ဝါရှင်တန်နှင့် မေရီလန်းပြည်နယ်များတွင် နိုင်ငံတဝှမ်း ပိတ်ပင်မှုများ ထုတ်ပြန်ကာ အကောင်အထည်ဖော်ခြင်းမှ တားဆီးခဲ့သည်။ ဝါရှင်တန်ပြည်နယ်ရှိ တရားသူကြီး ဂျွန် ကော့ဖင်ဟောင်းက ၎င်းကို “ ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေနှင့် ဆန့်ကျင်သည်” ဟု ဖော်ပြခဲ့သည်။ ထရမ့်အစိုးရသည် ဤပိတ်ပင်မှုများကို ဖယ်ရှားရန် တရားရုံးချုပ်သို့ အရေးပေါ်အယူခံတင်သွင်းခဲ့သည်။
တရားရုံးချုပ်၏ ဆုံးဖြတ်ချက်၏ အကျိုးသက်ရောက်မှု
- ထရမ့်အတွက် အောင်မြင်မှု: ဤဆုံးဖြတ်ချက်သည် ထရမ့်အစိုးရအတွက် အဓိကအောင်မြင်မှုတစ်ခုဖြစ်ပြီး၊ ၎င်း၏ အမိန့်စာများကို နိုင်ငံတဝှမ်း ပိတ်ပင်မှုများဖြင့် တားဆီးခံရမှုကို လျှော့ချပေးသည်။ ထရမ့်က ၎င်းကို “ဧရာမအောင်မြင်မှု” (GIANT WIN) ဟု လူမှုမီဒီယာတွင် ချီးကျူးခဲ့သည်။ ရှေ့နေချုပ် ပန်မ် ဘွန်ဒီကလည်း ဤဆုံးဖြတ်ချက်သည် တရားရေးဌာန၏ ကြိုးပမ်းမှုများကြောင့် ဖြစ်ပေါ်ခဲ့သည်ဟု ချီးကျူးခဲ့သည်။
- လစ်ဘရယ်တရားသူကြီးများ၏ ကန့်ကွက်ချက် - လစ်ဘရယ်တရားသူကြီးသုံးဦးဖြစ်သည့် တရားသူကြီး ဆိုနီယာ ဆိုတိုမေယာ၊ အီလီနာ ကာဂန်နှင့် ကီတန်ဂျီ ဘရောင်းဂျက်ဆင်တို့က ဤဆုံးဖြတ်ချက်ကို ကန့်ကွက်ခဲ့သည်။ ဆိုတိုမေယာ၏ ကန့်ကွက်ချက်တွင်၊ ဤဆုံးဖြတ်ချက်သည် ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေဆိုင်ရာ အာမခံချက်များကို “အမည်ခံသာဖြစ်စေသည်” ဟု ဖော်ပြခဲ့ပြီး၊ တရားစွဲဆိုသူများမဟုတ်သူများအတွက် ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေဆိုင်ရာ အခွင့်အရေးများကို ထိခိုက်စေနိုင်သည်ဟု သတိပေးခဲ့သည်။ သူမက ထရမ့်၏ အမိန့်စာသည် ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေနှင့် ဆန့်ကျင်ကြောင်း သိရှိထားသည့်အတွက်၊ ၎င်းကို ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေဆိုင်ရာ မေးခွန်းထက် နိုင်ငံတဝှမ်း ပိတ်ပင်မှုများကို တိုက်ခိုက်ရန် အာရုံစိုက်ခဲ့သည်ဟု ထောက်ပြခဲ့သည်။
- လူမှုအသိုင်းအဝိုင်းနှင့် တရားစွဲဆိုမှုဆိုင်ရာ တုံ့ပြန်မှု - လူဝင်မှုကြီးကြပ်ရေးနှင့် နိုင်ငံသားအခွင့်အရေးအဖွဲ့များက ဤဆုံးဖြတ်ချက်သည် ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေဆိုင်ရာ ဥပဒေများကို ထိခိုက်စေပြီး၊ နိုင်ငံတဝှမ်း အခွင့်အရေးများ၏ “ရှုပ်ထွေးသော ပုံစံ” ကို ဖြစ်ပေါ်စေသည်ဟု ဝေဖန်ခဲ့သည်။ Democracy Forward ၏ ဥက္ကဋ္ဌ စကိုင်း ပယ်ရီမန်က တရားစွဲဆိုမှုများနှင့် အတန်းအစားလိုက် တရားစွဲဆိုမှု (class action lawsuits) များကဲ့သို့သော အခြားနည်းလမ်းများဖြင့် ဆက်လက်တိုက်ပွဲဝင်မည်ဟု ကတိပြုခဲ့သည်။ Global Refuge ၏ ဥက္ကဋ္ဌ ခရစ်ရှ် အိုမာရာ ဗစ်ဂနာရာဂျာက ဤဆုံးဖြတ်ချက်သည် လူဝင်မှုကြီးကြပ်ရေးမိသားစုများနှင့် ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေ၏ ဥပဒေတစ်ခုလုံးကို ထိခိုက်စေသည်ဟု ဖော်ပြခဲ့သည်
အနာဂတ်အလားအလာ
ထို့အပြင်၊ ဤအမိန့်စာသည် နှစ်စဉ် မွေးဖွားသူ ၁၅၀,၀၀၀ ခန့်အား နိုင်ငံသားဖြစ်ပိုင်ခွင့် ငြင်းပယ်ခံရမည်ဟု တရားလိုများက ခန့်မှန်းထားသည်။ ၎င်းသည် တရားမဝင်နေထိုင်သူများ သို့မဟုတ် နိုင်ငံမဲ့သူများ၏ ဦးရေ တိုးပွားလာစေနိုင်ပြီး၊ ၂၀၅၀ ခုနှစ်တွင် တရားမဝင်နေထိုင်သူ လူဦးရေ ၄.၇ သန်းအထိ တိုးလာနိုင်သည်ဟု Migration Policy Institute က သုံးသပ်ထားသည်။
ဤဆုံးဖြတ်ချက်သည် ထရမ့်၏ အမိန့်စာကို အချို့ဒေသများတွင် အကောင်အထည်ဖော်ရန် လမ်းဖွင့်ပေးထားသော်လည်း၊ ၎င်း၏ ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေနှင့် ညီမညီကို အောက်ခြေတရားရုံးများတွင် ဆက်လက်ဆွေးနွေးနိုင်ဖွယ်ရှိသည်။ တရားစွဲဆိုသူများသည် အတန်းအစားလိုက် တရားစွဲဆိုမှုများ သို့မဟုတ် ပြည်နယ်အလိုက် တရားစွဲဆိုမှုများဖြင့် ဆက်လက်တိုက်ပွဲဝင်ရန် စီစဉ်နေသည်။ တရားရုံးချုပ်၏ ဆုံးဖြတ်ချက်သည် ဖက်ဒရယ်တရားသူကြီးများ၏ အာဏာကို ကန့်သတ်ထားသောကြောင့်၊ ထရမ့်အစိုးရ၏ အခြားအမိန့်စာများနှင့် ပတ်သက်ပြီးလည်း အကျိုးသက်ရောက်မှုများ ရှိနိုင်သည်။ ဥပမာ၊ ထရမ့်၏ အခြားမူဝါဒများဖြစ်သည့် လိင်ပြောင်းသူများအတွက် စစ်မှုထမ်းရေးပိတ်ပင်မှု သို့မဟုတ် တရားမဝင်ရွှေ့ပြောင်းနေထိုင်သူများ ပြည်နှင်ဒဏ်ပေးရေးတို့ကိုလည်း နိုင်ငံတဝှမ်း ပိတ်ပင်မှုများဖြင့် တားဆီးခံရမှု လျော့နည်းသွားနိုင်သည်။
အမေရိကန်မှာ မွေးရာပါ (မွေးဖွားချိန်မှာ) နိုင်ငံသားဖြစ်ပိုင်ခွင့်ဆိုင်ရာ နောက်ခံသမိုင်း
မွေးဖွားချိန်မှ နိုင်ငံသားဖြစ်ပိုင်ခွင့် (birthright citizenship) သည် အမေရိကန်ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေ၏ ၁၄ ကြိမ်မြောက် ပြင်ဆင်ချက် (14th Amendment) တွင် ဖော်ပြထားပြီး၊ ၁၈၆၈ ခုနှစ်တွင် အတည်ပြုခဲ့သည်။ ဤပြင်ဆင်ချက်တွင် “အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုအတွင်း မွေးဖွားသူ သို့မဟုတ် နိုင်ငံသားအဖြစ် အသိအမှတ်ပြုခံရသူများသည် ၎င်းတို့၏ နေထိုင်ရာပြည်နယ်နှင့် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု၏ နိုင်ငံသားများဖြစ်သည်” ဟု ဖော်ပြထားသည်။ ဤပြဋ္ဌာန်းချက်သည် ၁၈၅၇ ခုနှစ်က အာဖရိကဆင်းသက်လူမျိုးများအား နိုင်ငံသားအဖြစ် အသိအမှတ်မပြုခဲ့သည့် Dred Scott v. Sandford ဆုံးဖြတ်ချက်ကို ဖယ်ရှားရန် ရည်ရွယ်ခဲ့သည်။ ၁၈၉၈ ခုနှစ်တွင် United States v. Wong Kim Ark အမှုတွင် တရားရုံးချုပ်က အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုအတွင်း မွေးဖွားသူများသည် ၎င်းတို့၏ မိဘများ၏ နိုင်ငံသားဖြစ်မှုအခြေအနေနှင့် မသက်ဆိုင်ဘဲ နိုင်ငံသားဖြစ်ပိုင်ခွင့်ရှိကြောင်း အတည်ပြုခဲ့သည်။
လက်ရှိအငြင်းပွားမှု
၂၀၂၅ ခုနှစ် ဇန်နဝါရီလ ၂၀ ရက်တွင် သမ္မတ ဒေါ်နယ်ထရမ့်သည် ၎င်း၏ ဒုတိယသက်တမ်း၏ ပထမနေ့တွင် မွေးဖွားချိန်မှ နိုင်ငံသားဖြစ်ပိုင်ခွင့်ကို ကန့်သတ်ရန် အမိန့်စာတစ်ခု (Executive Order 14156) ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။ ဤအမိန့်စာသည် တရားမဝင်ဝင်ရောက်လာသူများ သို့မဟုတ် ယာယီဗီဇာဖြင့် ရောက်ရှိနေသူများ၏ သားသမီးများအား အလိုအလျောက် နိုင်ငံသားဖြစ်ပိုင်ခွင့် မပေးရန် ညွှန်ကြားထားသည်။ ဤအမိန့်စာသည် ၁၄ ကြိမ်မြောက် ပြင်ဆင်ချက်နှင့် ဆန့်ကျင်နေသည်ဟု ဝေဖန်သူများက ထောက်ပြခဲ့ပြီး၊ မက်ဆာချူးဆက်၊ ဝါရှင်တန်နှင့် မေရီလန်းပြည်နယ်များရှိ ဖက်ဒရယ်တရားသူကြီးများက ဤအမိန့်စာကို နိုင်ငံတဝှမ်း ပိတ်ပင်သည့် အမိန့်များ (nationwide injunctions) ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။
တရားရုံးချုပ်၏ ဆွေးနွေးမှုများ (မေလ ၁၅၊ ၂၀၂၅)
၂၀၂၅ ခုနှစ် မေလ ၁၅ ရက်တွင် တရားရုံးချုပ်သည် ထရမ့်၏ အမိန့်စာကို ပိတ်ပင်ထားသည့် ဖက်ဒရယ်တရားသူကြီးများ၏ နိုင်ငံတဝှမ်း ပိတ်ပင်မှုများ (universal injunctions) နှင့် ပတ်သက်ပြီး ဆွေးနွေးငြင်းခုံမှုများ ပြုလုပ်ခဲ့သည်။ ဤဆွေးနွေးမှုများသည် အမိန့်စာ၏ ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေနှင့် ညီမညီကို အဓိကထားဆွေးနွေးခြင်းထက်၊ ဖက်ဒရယ်တရားသူကြီးများအား နိုင်ငံတဝှမ်း ပိတ်ပင်မှုများ ထုတ်ပြန်ပိုင်ခွင့်ရှိမရှိကို အာရုံစိုက်ခဲ့သည်။ တရားသူကြီးများအကြား ထရမ့်၏ အမိန့်စာသည် ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေနှင့် ဆန့်ကျင်နေသည်ဟု ထင်မြင်မှုများ ရှိခဲ့သော်လည်း၊ နိုင်ငံတဝှမ်း ပိတ်ပင်မှုများကို လုံးဝဖယ်ရှားရန် အများစုထောက်ခံမှု မရှိခဲ့ပေ။ တရားသူကြီး အီလီနာ ကာဂန်က ဤအမိန့်စာသည် တရားမဝင်ကြောင်း ထင်ရှားနေပါက၊ ၎င်းကို ပိတ်ပင်ရန် နိုင်ငံတဝှမ်း ပိတ်ပင်မှုများ လိုအပ်ကြောင်း ထောက်ပြခဲ့သည်။
ဖြစ်ပေါ်နိုင်သော အကျိုးဆက်များ
တရားရုံးချုပ်က နိုင်ငံတဝှမ်း ပိတ်ပင်မှုများကို ဖယ်ရှားပြီး ထရမ့်၏ အမိန့်စာကို အချို့ပြည်နယ်များတွင် အကောင်အထည်ဖော်ခွင့်ပြုပါက၊ ပြည်နယ်အလိုက် နိုင်ငံသားဖြစ်ပိုင်ခွင့်များ ကွဲပြားမှုများ ဖြစ်ပေါ်လာနိုင်သည်။ ဥပမာအားဖြင့်၊ ထရမ့်၏ အမိန့်စာကို စိန်ခေါ်သော ပြည်နယ် ၂၂ ခုတွင် မွေးဖွားသူများသည် နိုင်ငံသားဖြစ်ပိုင်ခွင့် ရရှိနိုင်သော်လည်း၊ အခြားပြည်နယ် ၂၈ ခုတွင် မွေးဖွားသူများသည် ထိုအခွင့်အရေးကို ဆုံးရှုံးနိုင်သည်။ ဤအခြေအနေသည် လူမှုရေးနှင့် စီးပွားရေးဆိုင်ရာ ရှုပ်ထွေးမှုများကို ဖြစ်ပေါ်စေနိုင်သည်။ ဥပမာ၊ နိုင်ငံသားဖြစ်ပိုင်ခွင့် မရှိသူများသည် လူမှုဖူလုံရေးနံပါတ်များ သို့မဟုတ် အစိုးရအကျိုးခံစားခွင့်များကို ရရှိရန် အခက်အခဲများ ရင်ဆိုင်ရလိမ့်မည်။
t.me@moemaka
Please show your support, donate with Zelle
#MoeMaKaMedia
#WhatsHappeningInMyanmar