ထရမ့်သည် အမေရိကန်ကို အရှေ့အလယ်ပိုင်းပဋိပက္ခထဲသို့ထည့်သွင်းလာခြင်းနဲ့ အစ္စရေးဝန်ကြီးချုပ် ဘင်ဂျမင်နေတန်ယာဟု၏အီရန်စစ်ပွဲကနေ အာဏာသက်တမ်းရှည်ရန်ကြိုးပမ်းမှု


ရဲဝင်းဖြိုး (မိုးမခ) ဇွန် ၂၃၊ ၂၀၂၅


အစ္စရေးနှင့် အီရန်ပဋိပက္ခ - ၂၀၂၅ ဇွန်လ အသေးစိတ်အကျဉ်းချုပ်

၂၀၂၅ ခုနှစ် ဇွန်လ ၂၁ ရက်တွင် အမေရိကန်သမ္မတ ဒေါ်နယ်ထရမ့်သည် အီရန်၏ နျူကလီးယားစက်ရုံများဖြစ်သည့် ဖို့ဒိုး၊ နာတန့်စ်နှင့် အစ္စဖဟန်တို့ကို B-2 ဗုံးကြဲလေယာဉ်များဖြင့် တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။ ဤတိုက်ခိုက်မှုသည် အစ္စရေးနှင့် အီရန်အကြား ဇွန်လ ၁၃ ရက်တွင် စတင်ခဲ့သော ပဋိပက္ခကို ပိုမိုပြင်းထန်စေခဲ့ပြီး၊ အမေရိကန်သည် အီရန်ကို ပထမဆုံးအကြိမ် တိုက်ရိုက်စစ်ရေးလုပ်ဆောင်ချက်ပြုလုပ်ခြင်းဖြစ်သည်။ ဤဖြစ်ရပ်သည် ဒေသတွင်း တင်းမာမှုကို မြှင့်တင်ပြီး အမေရိကန်၏ ကမ္ဘာ့ပုံရိပ်နှင့် နိုင်ငံရေးအပေါ် သိသာထင်ရှားသော သက်ရောက်မှုများ ဖြစ်ပေါ်စေသည်။


သမ္မတ ထရမ့်၏ မိန့်ခွန်းအသေးစိတ်

ထရမ့်သည် ဇွန်လ ၂၁ ရက် ညတွင် ပြည်သူသို့ မိန့်ခွန်းပြောကြားခဲ့ပြီး၊ ဤတိုက်ခိုက်မှုကို “စစ်ရေးအောင်မြင်မှုအထူးဆု ဆွတ်ခူးခဲ့သည်” ဟု ဖော်ပြခဲ့သည်။ ၎င်းက “အီရန်၏အဓိက နျူကလီးယားသန့်စင်ရေးစက်ရုံများသည် လုံးဝဖျက်ဆီးခံရပြီဖြစ်သည်။ ဤလုပ်ရပ်သည် အမေရိကန်နှင့် ၎င်း၏ မဟာမိတ်များကို ကာကွယ်ရန် လိုအပ်သော ဆုံးဖြတ်ချက်ဖြစ်သည်” ဟု ကြေညာခဲ့သည်။ ထရမ့်က အီရန်အား ငြိမ်းချမ်းရေးရွေးချယ်ရန် တိုက်တွန်းခဲ့ပြီး၊ “အကယ်၍ အီရန်က လက်တုံ့ပြန်မှုပြုလုပ်ပါက၊ ယခုညမြင်တွေ့ခဲ့ရသည်ထက် ပိုမိုပြင်းထန်သော အင်အားဖြင့် တုံ့ပြန်မည်” ဟု သတိ ပေးခဲ့သည်။ ၎င်းက အမေရိကန်စစ်တပ်၏တိကျမှုနှင့် နည်းပညာကို ချီးကျူးခဲ့ပြီး၊ “ကျွန်ုပ်တို့၏ B-2 ဗုံးကြဲလေယာဉ်များသည် ကမ္ဘာ့အဆင့်မြင့်ဆုံးဖြစ်ပြီး၊ ဖို့ဒိုး၏မြေအောက်စက်ရုံကို ဖျက်ဆီးရန် ၃၀,၀၀၀ ပေါင်အလေးချိန်ရှိ မြေအောက်ဗုံးဒဏ်ခံဘန်ကာများ ဖျက်ဆီးနိုင်သည့်ဗုံးများကို အသုံးပြုခဲ့သည်” ဟု ဖော်ပြခဲ့သည်။ ထို့ပြင်၊ နာတန့်စ်နှင့် အစ္စဖဟန်ရှိ ပစ်မှတ်များကို “ပြီးပြည့်စုံသော တိကျမှုဖြင့်” ထိမှန်ခဲ့ကြောင်း အလေးပေးပြောကြားခဲ့သည်။

ထရမ့်က ဤတိုက်ခိုက်မှုသည် အစ္စရေးဝန်ကြီးချုပ် ဘင်ဂျမင်နေတန်ယာဟုနှင့် သဘောတူညီချက်ဖြင့် ပြုလုပ်ခဲ့ခြင်းဖြစ်ကြောင်းဖော်ပြခဲ့ပြီး၊ “အစ္စရေးသည် ကျွန်ုပ်တို့၏အရေးကြီးသော မဟာမိတ်ဖြစ်ပြီး၊ ၎င်းတို့၏လုံခြုံရေးသည် အမေရိကန်၏ လုံခြုံရေးနှင့် ဆက်စပ်နေသည်” ဟု ပြောကြားခဲ့သည်။ ၎င်းက အီရန်၏နျူကလီးယားအစီအစဉ်သည် “ဒေသတွင်းနှင့် ကမ္ဘာ့ငြိမ်းချမ်းရေးအတွက် အန္တရာယ်ဖြစ်စေသည်” ဟု စွပ်စွဲခဲ့ပြီး၊ ၎င်းပထမသက်တမ်းတုန်းက ‘ အီရန်နဲ့  နျူကလီးယားသဘောတူညီချက်ကို ၎င်းက ဖျက်သိမ်းခဲ့ခြင်းသည် မဖြစ်မနေလိုအပ်ခဲ့သည်ဟု ခုခံပြောဆိုခဲ့သည်။


တိုက်ခိုက်မှု၏ နည်းပညာဆိုင်ရာ အသေးစိတ်

အမေရိကန်စစ်တပ်သည် ဖို့ဒိုးရှိ မြေအောက်နျူကလီးယားစက်ရုံတွင် Massive Ordnance Penetrator (MOP) ဗုံးများကိုအသုံးပြုခဲ့ပြီး၊ ဤဗုံးများသည် မြေအောက်နက်ရှိုင်းသော အဆောက် အဦများကိုဖျက်ဆီးရန် ဒီဇိုင်းထုတ်ထားသည်။ နာတန့်စ်တွင် ယူူရေးနီယံသန့်စင်ရေးစက်ရုံ၏ အဓိကအဆောက်အဦများကို တိကျသောလေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှုများဖြင့် ပစ်မှတ်ထားခဲ့ပြီး၊ အစ္စဖဟန်ရှိ နျူကလီးယားသုတေသနဌာနကို ဒုံးကျည်များဖြင့် တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။ အမေရိကန်စစ်ဘက်အရာရှိများက ဖို့ဒိုးရှိ စက်ရုံသည် “ပြင်းထန်စွာ ထိခိုက်ခံရသည်” ဟု ဖော်ပြခဲ့သော်လည်း၊ အီရန်က ထိခိုက်မှုအသေးစိတ်ကို ထုတ်ဖော်ပြောဆိုခြင်း မရှိပေ။

အီရန်က လက်တုံ့ပြန်မှုအဖြစ် အစ္စရေးရှိ တယ်လ်အဗစ်၊ ဟိုင်ဖာ၊ ဘီယာရှီဗာနှင့် ဂျေရုဆလင်မြို့များရှိ ပစ်မှတ် ၄၀ ကျော်ကို ဒုံးကျည်များဖြင့် တိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ၊ လူ ၂၄ ဦး သေဆုံးပြီး ၂၀၀ ကျော် ဒဏ်ရာရခဲ့သည်။ အထူးသဖြင့် ဘီယာရှီဗာ ရှိ ဆိုရိုကာ ဆေးရုံတိုက်ခိုက်ခံရမှုသည် အရပ်သားထိခိုက်မှုကို ဖြစ်ပေါ်စေခဲ့သည်။ အီရန်နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး အဘတ်စ်အရာဂျီက “ဤတိုက်ခိုက်မှုသည် ကုလသမဂ္ဂပဋိဉာဉ်နှင့် နိုင်ငံတကာဥပဒေကို ဆိုးရွားစွာ ချိုးဖောက်ခြင်းဖြစ်သည်” ဟု ပြစ်တင်ရှုတ်ချခဲ့သည်။


သမိုင်းဆိုင်ရာ နောက်ခံ

အစ္စရေးနှင့် အီရန်အကြား ရန်ငြိုးဖွဲ့မှုသည် ၁၉၇၉ ခုနှစ် အီရန်တော်လှန်ရေးမှ စတင်ခဲ့သည်။ ထိုအခါက အီရန်သည် အာရပ်နိုင်ငံများနှင့် အစ္စရေးကို ဆန့်ကျင်သည့် ရပ်တည်ချက်ဖြင့် ရှီအာ အစ္စလာမ်သမ္မတနိုင်ငံအဖြစ် ပြောင်းလဲခဲ့ပြီး၊ အစ္စရေးကို “အကြမ်းဖက်နိုင်ငံ” အဖြစ် အမည်တပ်ကာ ဒေသတွင်း တင်းမာမှုများကို ဖြစ်ပေါ်စေခဲ့သည်။ အီရန်၏ နျူကလီးယားအစီအစဉ်သည် ၁၉၈၀ ပြည့်နှစ်များတွင် စတင်ပေါ်ပေါက်ခဲ့ပြီး၊ အစ္စရေးအတွက် ၎င်း၏ ရှင်သန်မှုအတွက် အကြီးမားဆုံး ခြိမ်းခြောက်မှုအဖြစ် သတ်မှတ်ခံရသည်။ အစ္စရေးက အီရန်၏ နျူကလီးယားလက်နက်ဖွံ့ဖြိုးမှုသည် ဒေသတွင်း စစ်ရေးဟန်ချက်ကိုပြောင်းလဲစေနိုင်ပြီး၊ ၎င်း၏လုံခြုံရေးကို ပြင်းထန်စွာ ထိခိုက်စေနိုင်သည်ဟု ယုံကြည်သည်။

၂၀၁၅ ခုနှစ်တွင် အိုဘားမားအစိုးရလက်ထက် အီရန်နှင့် ကမ္ဘာ့အင်အားကြီးနိုင်ငံများ (P5+1) အကြား ချုပ်ဆိုခဲ့သော နျူကလီးယားသဘောတူညီချက် (JCPOA) သည် အီရန်၏ နျူကလီးယားလုပ်ငန်းများကို ကန့်သတ်ရန် ရည်ရွယ်ခဲ့သည်။ ဤသဘောတူညီချက်အရ အီရန်သည် ယူရေနီယံသန့်စင်မှုကို လျှော့ချပြီး၊ နိုင်ငံတကာ စစ်ဆေးရေးများကို လက်ခံရန် ကတိပြုခဲ့သည်။ သို့သော်၊ အစ္စရေးဝန်ကြီးချုပ် ဘင်ဂျမင်နေတန်ယာဟုက ဤသဘောတူညီချက်ကို ပြင်းထန်စွာ ဆန့်ကျင်ခဲ့ပြီး၊ ၎င်းသည် အီရန်အား နျူကလီးယားလက်နက်ရရှိရန် လမ်းဖွင့်ပေးနိုင်သည်ဟု စွပ်စွဲခဲ့သည်။ ၂၀၁၈ ခုနှစ်တွင် သမ္မတ ထရမ့်က JCPOA ကို ဖျက်သိမ်းခဲ့ပြီး၊ အီရန်အပေါ် “အမြင့်ဆုံးဖိအားပေးမှု” မူဝါဒဖြင့် ပိတ်ဆို့အရေးယူမှုများကို ပြန်လည်ချမှတ်ခဲ့သည်။ ဤဆုံးဖြတ်ချက်သည် အီရန်အား ယူရေနီယံသန့်စင်မှုကို ပြန်လည်တိုးမြှင့်ရန် လှုံ့ဆော်ပေးခဲ့ပြီး၊ နျူကလီးယားလက်နက်ဖွံ့ဖြိုးမှုဆီသို့ ပိုမိုနီးကပ်လာစေသည်ဟု အနောက်နိုင်ငံများက စိုးရိမ်ခဲ့သည်။

ထရမ့်၏ဖျက်သိမ်းမှုနောက်ပိုင်း၊ အီရန်သည် ဖို့ဒိုး၊ နာတန့်စ်နှင့် အစ္စဖဟန်ရှိ နျူကလီးယားစက်ရုံများတွင် ယူရေနီယံသန့်စင်မှုကိုအရှိန်မြှင့်လုပ်ဆောင်ခဲ့သည်။ ၂၀၂၅ ခုနှစ် ဇွန်လဆန်းပိုင်းတွင် အစ္စရေးက အီရန်၏နျူကလီးယားအစီအစဉ်သည် “အန္တရာယ်ရှိသော အဆင့်” သို့ ရောက်ရှိနေပြီဟုသတိပေးခဲ့ပြီး၊ ဇွန်လ ၁၃ ရက်တွင် အီရန်နဲ့ ဒုံးကျည်တိုက်ခိုက်မှုများ အပြန်အလှန်စတင်ခဲ့သည်。 ဤပဋိပက္ခများသည် ၂၀၂၅ ခုနှစ် ဇွန်လ ၂၁ ရက်တွင် အမေရိကန်၏ B-2 ဗုံးကြဲလေယာဉ်များဖြင့် အီရန်၏ နျူကလီးယားစက်ရုံများကို တိုက်ခိုက်မှုအထိ ပိုမိုဆိုးရွားလာခဲ့သည်။ ဤတိုက်ခိုက်မှုသည် နှစ်ပေါင်းများစွာ စုပုံလာခဲ့သော တင်းမာမှုများ၏ အထွတ်အထိပ်ဖြစ်လာခဲ့သည်။

အစ္စရေးနှင့် ပါလကစတိုင်းပဋိပက္ခနှင့် နေတန်ယာဟု၏ နိုင်ငံရေးရည်မှန်းချက်များ

အစ္စရေးဝန်ကြီးချုပ် ဘင်ဂျမင်နေတန်ယာဟုသည် ၂၀၂ၣ ခုနှစ် အောက်တိုဘာ 7 ရက်နေ့တွင် ဟာမက်စ်အဖွဲ့၏အစ္စရေးအပေါ် တိုက်ခိုက်မှုနောက်ပိုင်း ဂါဇာကမ်းမြောင်ဒေသတွင် စစ်ပွဲကို ဦးဆောင်နေသူဖြစ်သည်။ ဤတိုက်ခိုက်မှုသည် အစ္စရေးလူမျိုး ၁,၂၀၀ ခန့်သေဆုံးပြီး ဓားသင့်သူ ၂၅၀ ခန့်ဖမ်းဆီးခံရသည့် သမိုင်းတွင် အဆိုးရွားဆုံးဖြစ်ရပ်ဖြစ်သည်။ နေတန်ယာဟုသည် ဤဖြစ်ရပ်ကို အသုံးပြု၍ ဟာမက်စ်ကိုအမြစ်ဖြတ်ရန်နှင့် ဂါဇာတွင် ၎င်းတို့၏အုပ်ချုပ်မှုကို အဆုံးသတ်ရန် ကတိပြုခဲ့သည်။ သို့သော် နိုင်ငံတကာလေ့လာသုံးသပ်သူများနှင့် အမေရိကန်သမ္မတ ဂျိုးဘိုင်ဒင်က နေတန်ယာဟုသည် ဤစစ်ပွဲကို ၎င်း၏နိုင်ငံရေးအာဏာသက်တမ်း ဆက်လက်ထိန်းသိမ်းရန် အဓိကရည်ရွယ်ချက်ဖြင့် ရှည်လျားအောင်လုပ်ဆောင်နေသည်ဟု ယူဆကြသည်。

ဂါဇာစစ်ပွဲသည် ၂၀၂ၣ ခုနှစ် နိုဝင်ဘာလမှ စတင်ခဲ့ပြီး၊ ၂၀၂၄ ခုနှစ် မတ်လတွင် ယာယီအပစ်အခတ်ရပ်စဲမှုနှစ်လခန့်ပြီးနောက် အစ္စရေးက ထပ်မံစစ်ဆင်ရေးများ ပြန်လည်စတင်ခဲ့သည်। ဤစစ်ဆင်ရေးများသည် ဂါဇာတွင် လူပေါင်း ၄၀,၀၀၀ ကျော်သေဆုံးခဲ့ပြီး၊ အများစုမှာ အရပ်သားများဖြစ် သည်ဟု ပါလက်စတိုင်းကျန်းမာရေးဝန်ကြီးဌာနက ဖော်ပြသည်। နေတန်ယာဟု၏အဓိကရည်မှန်း ချက်နှစ်ခုမှာ- (၁) ဟာမက်စ်ကို ဖျက်ဆီးရန်၊ (၂) စစ်ပွဲကို ရှည်ကြာအောင်လုပ်ပြီး ၎င်း၏ နိုင်ငံရေးအာဏာကို ထိန်းသိမ်းရန်ဖြစ်သည်ဟု သုံးသပ်သူများက ထောက်ပြသည်।

နေတန်ယာဟု၏ အစိုးရသည် အစွန်းရောက်ညာဘက်ပါတီများဖြစ်သော ဘဂျာလစ်စမိုထရစ်ခ်ျ၏ ဘာသာရေးဇီယွန်နစ်ပါတီနှင့် အီတာမာဘန်ဂါဗီးယား၏ ဂျူးအာဏာပါတီတို့အပေါ် မှီခိုနေရသည်။ ဤပါတီများသည် ဂါဇာတွင် အစ္စရေးစစ်တပ်ထိန်းချုပ်မှုအပြည့်အဝရှိရန်နှင့် ပါလကစတိုင်းလူမျိုးများကို နှင်ထုတ်ရန် ရည်ရွယ်ထားသည်। ဤအစွန်းရောက်မဟာမိတ်များကို ထိန်းထားရန် နေတန်ယာဟုသည် အပစ်အခတ်ရပ်စဲရေးသဘောတူညီချက်များကို ငြင်းပယ်ခဲ့ပြီး၊ ၂၀၂၄ ခုနှစ် မေလတွင် ဘိုင်ဒင်ကတင်ပြခဲ့သော အပစ်အခတ်ရပ်စဲရေးအစီအစဉ်ကို လက်ခံရန် နှောင့်နှေးခဲ့သည်। ဤသဘောတူညီချက်သည် ဓားသင့်သူများပြန်လွတ်မြောက်ရေးနှင့် ဂါဇာတွင် စစ်ဆင်ရေးများရပ်တန့်ရေးကို ရည်ရွယ်ခဲ့သော်လည်း၊ နေတန်ယာဟု၏ ငြင်းပယ်မှုကြောင့် ဂါဇာတောင်ပိုင်းတွင် ထှောင်တရားများသေဆုံးခဲ့သည်।

ဘိုင်ဒင်က ၂၀၂၄  ခုနှစ် ဇွန်လတွင် Time မဂ္ဂဇင်းနှင့် အင်တာဗျူးတစ်ခုတွင် နေတန်ယာဟုသည် ဂါဇာစစ်ပွဲကို ၎င်း၏ နိုင်ငံရေးအကျိုးအတွက် ရှည်လျားအောင်လုပ်ဆောင်နေသည်ဟု “လူတိုင်းထင်မြင်ရန် အကြောင်းပြချက်များစွာရှိသည်” ဟု ပြောကြားခဲ့သည်। ဘိုင်ဒင်က နေတန်ယာဟု၏ စစ်ပွဲဆိုင်ရာ မူဝါဒများသည် အစ္စရေးနှင့် ပါလက်စတိုင်းအကြား နှစ်နိုင်ငံဖြေရှင်းမှု ကို အဟန့်အတားဖြစ်စေပြီး၊ ဂါဇာ၏ အနာဂတ်အတွက် ရှင်းလင်းသော အစီအစဉ်တစ်ခု မရှိဟု ဝေဖန်ခဲ့သည်။


အီရန်နှင့် စစ်ပွဲစတင်မှုနှင့် ဒေသတွင်း တင်းမာမှုများ

ဂါဇာစစ်ပွဲအပြင်၊ နေတန်ယာဟုသည်  အီရန်နှင့် စစ်ရေးပဋိပက္ခများကို စတင်ခဲ့သည်။ အစ္စရေးက အီရန်၏ နျူကလီးယားအဆောက်အအုံများနှင့် စစ်ရေးပစ်မှတ်များကို တိုက်ခိုက်ခဲ့ပြီး၊ ဤလုပ်ရပ်သည် အီရန်နှင့် အစ္စရေးအကြား အကြီးစားစစ်ပွဲအဖြစ်သို့ ပြောင်းလဲသွားခဲ့သည်। ဤတိုက်ခိုက်မှုများသည် အောက်တိုဘာ ၇ ရက်ဖြစ်ရပ်နောက်ပိုင်း အစ္စရေး၏ လုံခြုံရေးမူဝါဒပြောင်းလဲမှုကို ထင်ရှားစေခဲ့ပြီး၊ နေတန်ယာဟုသည် အီရန်နှင့် ၎င်း၏ မဟာမိတ်များဖြစ်သော ဟစ်ဘိုလာ၊ ဟာမက်စ်နှင့် ဟောင်သီတို့အပေါ် ထိုးစစ်ဆင်ရန် ဆုံးဖြတ်ခဲ့သည်။

အီရန်နှင့် စစ်ပွဲစတင်ရာတွင်၊ နေတန်ယာဟု၏ရည်မှန်းချက်မှာ အီရန်၏နျူကလီးယားစွမ်းရည်ကို ဖျက်ဆီးရန်နှင့် ၎င်း၏ဒေသတွင်းသြဇာကိုလျှော့ချရန်ဖြစ်သည်ဟုဖော်ပြသည်။ သို့သော်၊ ဤစစ် ဆင်ရေးများသည် နိုင်ငံတကာအသိုင်းအဝိုင်းတွင် ပြစ်တင်ဝေဖန်မှုများကို ဖြစ်ပေါ်စေခဲ့ပြီး၊ အထူး သဖြင့် အမေရိကန်သမ္မတ ဒေါ်နယ်ထရမ့်က ၎င်းကို အစ္စရေးနှင့်အီရန်အကြား စစ်ပွဲရပ်တန့်ရန် သတိပေးခဲ့သည်။


နိုင်ငံရေးနှင့် ကမ္ဘာ့အဆင့်အကျိုးဆက်များ

အမေရိကန်၏ ဤစစ်ဆင်ရေးသည် ပြည်တွင်းနှင့် နိုင်ငံတကာတွင် အငြင်းပွားမှုများကို ဖြစ်ပေါ်စေခဲ့သည်။ ထရမ့်၏ထောက်ခံသူများက ဤလုပ်ရပ်ကို အီရန်၏နျူကလီးယားခြိမ်းခြောက်မှုကို တား ဆီးရန် ပြတ်သားသောဆုံးဖြတ်ချက်အဖြစ် ချီးကျူးခဲ့သော်လည်း၊ ဒီမိုကရက်တစ်ပါတီ အမတ်များနှင့် နိုင်ငံတကာ လေ့လာသုံးသပ်သူအများစုက “ဤတိုက်ခိုက်မှုသည် အမေရိကန်ကို နောက်ထပ် ဒေသတွင်းစစ်ပွဲတစ်ခုထဲသို့ ဆွဲသွင်းနိုင်သည်” ဟု သတိပေးခဲ့သည်။ ဥရောပသမဂ္ဂ၊ တရုတ်နှင့် ရုရှားကဲ့သို့သော နိုင်ငံများက အမေရိကန်၏ တဖက်သတ်စစ်ရေးလုပ်ဆောင်ချက်ကို ပြစ်တင်ရှုတ်ချခဲ့ပြီး၊ ကုလသမဂ္ဂလုံခြုံရေးကောင်စီတွင် အရေးယူမှုများကို ဆွေးနွေးရန် တောင်းဆိုခဲ့သည်။

အမေရိကန်ပြည်တွင်းတွင်၊ ထရမ့်၏ “အမေရိကဦးစားပေး” မူဝါဒသည် နိုင်ငံခြားစစ်ပွဲများမှ ရှောင်ကြဉ်ရန် ကတိပြုထားသော်လည်း၊ ဤလုပ်ရပ်သည် ထိုမူဝါဒနှင့် ဆန့်ကျင်ဘက်ဖြစ်နေသည်ဟု ဝေဖန်သူများက ထောက်ပြခဲ့သည်။ အထူးသဖြင့်၊ ထရမ့်က ကွန်ဂရက်အား ကြိုတင်တိုင်ပင်ခြင်းမရှိဘဲ ဤစစ်ဆင်ရေးကို ဆောင်ရွက်ခဲ့ခြင်းသည် ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေဆိုင်ရာ အငြင်းပွားမှုများကို ဖြစ်ပေါ်စေခဲ့သည်။ ဒီမိုကရက်တစ်အမတ်များက “ဤလုပ်ရပ်သည် အမေရိကန်ပြည်သူများကိုအန္တရာယ်ဖြစ်စေပြီး၊ ကွန်ဂရက်၏စစ်ကြေညာပိုင်ခွင့်ကို ချိုးဖောက်သည်” ဟု စွပ်စွဲခဲ့သည်။


ကျွမ်းကျင်သူများ၏ သုံးသပ်ချက်

ဖလော်ရီဒါအပြည်ပြည်ဆိုင်ရာတက္ကသိုလ်မှ နိုင်ငံတကာဆက်ဆံရေးပါမောက္ခ ဒေါက်တာ အဲရစ်လွတ်က “အီရန်သည် လက်တုံ့ပြန်မှုအနေဖြင့် အမေရိကန်နှင့် အစ္စရေးတို့၏ အားနည်းသော ပစ်မှတ်များကို တိုက်ခိုက်ရန် ၎င်း၏ ဒေသတွင်း မဟာမိတ်များဖြစ်သော ဟစ်ဘိုလာ၊ ဟူသီနှင့် အခြားအဖွဲ့များကို အသုံးပြုနိုင်သည်” ဟု သုံးသပ်ခဲ့သည်။ ၎င်းက “ဤပဋိပက္ခသည် ဒေသတွင်း စစ်ပွဲတစ်ခုအဖြစ် ပြောင်းလဲသွားနိုင်ပြီး၊ ကမ္ဘာ့စီးပွားရေးနှင့် ရေနံဈေးကွက်အပေါ် သိသာထင်ရှားသော သက်ရောက်မှုများ ဖြစ်ပေါ်စေနိုင်သည်” ဟု သတိပေးခဲ့သည်။

အလားတူ၊ ဝါရှင်တန်ဒီစီရှိ နိုင်ငံခြားရေးမူဝါဒသုတေသနဌာနမှ ဒေါက်တာ ဆာရာမာတင်က “အမေရိကန်၏ တဖက်သတ်လုပ်ဆောင်ချက်သည် နိုင်ငံတကာဥပဒေကို လေးစားမှုကင်းမဲ့စေပြီး၊ ကုလသမဂ္ဂအဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံများအကြား ယုံကြည်မှုကို ထိခိုက်စေသည်” ဟု ထောက်ပြခဲ့သည်။ ၎င်းက အီရန်သည် ရုရှားနှင့် တရုတ်တို့ထံမှ စစ်ရေးနှင့် သံတမန်ရေးဆိုင်ရာ ထောက်ခံမှုများရယူရန် ကြိုးပမ်းနိုင်သည်ဟု ဆိုခဲ့သည်။

ဒေသတွင်း သက်ရောက်မှုများ

ဤတိုက်ခိုက်မှုသည် အရှေ့အလယ်ပိုင်းဒေသတစ်ခုလုံးတွင် ရိုက်ခတ်မှုများ ဖြစ်ပေါ်စေခဲ့သည်။ ဆော်ဒီအာရေဗျနှင့် အာရပ်စော်ဘွားများပြည်ထောင်စုကဲ့သို့သော အမေရိကန်၏ မဟာမိတ်များက ဤလုပ်ရပ်ကိုထောက်ခံခဲ့သော်လည်း၊ လက်ဘနွန်၊ ဆီးရီးယားနှင့် ယီမင်ကဲ့သို့သောအီရန် ထောက်ခံသည့်နိုင်ငံများက ပြစ်တင်ရှုတ်ချခဲ့သည်။ အီရန်က ၎င်း၏ဒေသတွင်း မဟာမိတ်များမှတစ်ဆင့် လက်တုံ့ပြန်မှုများ ပြုလုပ်နိုင်သည်ဟု စိုးရိမ်မှုများရှိနေပြီး၊ အထူးသဖြင့် ဟစ်ဘိုလာက အစ္စရေးမြောက်ပိုင်းသို့ ဒုံးကျည်တိုက်ခိုက်မှုများ တိုးမြှင့်လုပ်ဆောင်နိုင်သည်။

ထို့ပြင်၊ ဤပဋိပက္ခသည် ကမ္ဘာ့ရေနံဈေးကွက်အပေါ် သက်ရောက်မှုများရှိခဲ့သည်။ အီရန်သည် ဟိုမုဇ်ရေလက်ကြားတွင် ရေနံတင်သင်္ဘောများကို တိုက်ခိုက်နိုင်သည်ဟု သတိပေးခဲ့ပြီး၊ ရေနံစိမ်းဈေးနှုန်းသည် ဇွန်လ ၂၂ ရက်တွင် တစ်စည်လျှင် ဒေါ်လာ ၉၀ အထိ မြင့်တက်ခဲ့သည်။ ဤဈေးနှုန်းမြင့်တက်မှုသည် ကမ္ဘာ့စီးပွားရေးအပေါ် ဖိအားများ ဖြစ်ပေါ်စေနိုင်သည်ဟု စီးပွားရေးပညာရှင်များက သတိပေးခဲ့သည်။


နိဂုံးချုပ်

အမေရိကန်၏ အီရန်နျူကလီးယားစက်ရုံများအပေါ် တိုက်ခိုက်မှုသည် အစ္စရေးနှင့် အီရန်အကြား နှစ်ပေါင်းများစွာတည်ရှိခဲ့သောတင်းမာမှုများ၏ အထွတ်အထိပ် ဖြစ်သည်။ သမ္မတထရမ့်၏ဆုံးဖြတ်ချက်သည် အမေရိကန်၏မဟာမိတ်ဖြစ်သော အစ္စရေးကိုထောက်ခံရန်ရည်ရွယ်ခဲ့သော်လည်း၊ ၎င်းသည် ဒေသတွင်း ပဋိပက္ခများကို ပိုမိုဆိုးရွားစေပြီး၊ နိုင်ငံတကာအသိုင်းအဝိုင်းအတွင်း အမေရိကန်၏ ဂုဏ်သိက္ခာကို ထိခိုက်စေနိုင်သည်။ အီရန်၏ လက်တုံ့ပြန်မှုများနှင့် ဒေသတွင်း မဟာမိတ်များ၏ တုံ့ပြန်မှုများသည် ဤဖြစ်ရပ်၏ ရေရှည်အကျိုးဆက်များကို ဆုံးဖြတ်ပေးမည်ဖြစ်သည်။

-

Join Us @ MoeMaKa Telegram
t.me@moemaka
Please show your support, donate with Zelle
#MoeMaKaMedia
#WhatsHappeningInMyanmar