ကိုသန်းလွင် - အိမ်အပြင် ပြန်မထွက်ချင်သေးတဲ့ အိန္ဒိယ

(မိုးမခ) မေ ၁၀၊ ၂၀၂၀

အိန္ဒိယအစိုးရက ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်ပြန့်ပွားမူနှင့် ပါတ်သတ်၍တစ်ပြည်လုံး လော့ဒေါင်း (Lockdown) ချပြီးယခင်အပါတ်က ပြန်လည်ဖွင့်ပေးခဲ့ရာတွင် နိုင်ငံနှင့်အဝှမ်းလူနေရပ်ကွက်များအတွင်းမှ ကုန်စုံဆိုင် အများအပြားကလိုက်နာရန်ပျက်ကွက်ခဲ့ကြပါသည်။ သူတို့က “ပိုက်ဆံမရလို့ ဆာလောင်နေတဲ့ဒဏ်ကို ခံနိုင်ပါတယ်။ ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်ကူးစက်မှာကို ကြောက်တယ်” ဟုဆိုကြပါသည်။ “ရူပီး တစ်ရာနှစ်ရာရ ရုံနဲ့ တော့ကျွန်တော့် မိသားစုရောဂါ အကူးမခံနိုင်ပါဘူး” ဟုဆိုသူကဆိုသည်။

ဤသည်မှာ လယ်လုပ်ကိုင်စားသောက်ကြသောအိန္ဒိယမြောက်ပိုင်းမှဆပ်နား (Sabna) ရွာလေး မှ ရွာသားတို့အမြင်ဖြစ်ပါသည်။ သူ့တို့နယ်တွင် လူဦးရေ ၃ သန်းခန့်ရှိရာတွင်ရောဂါကူးစက်သူ တစ်ဦး သာရှိခဲ့သည်။ လူအများကို လမ်းမထွက်ရအမိန့်ချမှတ်စဉ်က တစ်ရွာလုံး ဆိတ်ငြိမ်ခြောက်သွေ့ နေပြီး နေ့အခါတွင် ဓါးခုတ်ကောင်ကလေးများ အော်သံကိုပင်ကြားနေကြရပါသည်။

သူတို့သည် ရက်သတ္တပါတ် ၅ ပါတ်ကြာအောင် လမ်းမပေါ်မထွက်ရအမိန့်အောက်တွင်နေခဲ့ကြ ပါသည်။ လူတို့သည် တစ်နိုင်ငံလုံး ဤအမိန့်ကို တသဝေမတိမ်းလိုက်နာခဲ့ကြ သော်လည်း ဤအမိန့်မှာ အိမ်နီးချင်းနိုင်ငံမျာအထဲ အဆိုးဆုံး ဖြစ်ခဲ့ပါသည်။ နိုင်ငံအနေဖြင့်လည်းနယ်ဧရိယာ အကျယ်ဆုံးအိမ်ပြင်မထွက်ရ အမိန့်ကိုချမှတ်ခဲ့ခြင်းဖြစ်ပါသည်။ ယခုအခါရောဂါမဖြစ်သည် ့နေရာများနှင့် အနည်း ငယ်သာ ဖြစ်ပွားနေသောနေရာများတွင် ကန့်သတ်ချက်များ ကိုဖြေလျှော့ပေးရာတွင် အစိုးရအဖို့အခက် အခဲများ တွေ့နေရပါသည်။ ကြောက်လန့်နေကြသော လူထုနှင့် သူတို့၏ခေါင်းဆောင်များက ပြန်ဖွင့်ရန်အမိန့်ကို ငြင်းဆန်ခဲ့ ကြပါသည်။

မတ်လအတွင်းက ဝန်ကြီးချုပ်နီရန်နာမိုဒီ ၏ လော့ဒေါင်း အမိန့်သည်ရောဂါပြန့်ပွားခြင်းကိုဟန့် တားစေခဲ့ပါသည်။ ရောဂါကူစက်သူ နှစ်ဆဖြစ်လာသောရက်သည် တဖြည်းဖြည်းနှေးလာပြီး ၉ ရက်ဖြစ် လာခဲ့ပါသည်။ ယခုအချိန်တွင် ရောဂါရှိမရှိစမ်းသပ်ခြင်းမှာ အကန့်အသတ်များရှိနေသေးသည့် တိုင် လူဦးရေ ၁.၃ဘီလီယံတွင် ရောဂါပြန့်ပွားသူ ၃သောင်းခန့်ရှိပြီး သေဆုံးသူဦးရေမှာ ၉၀ဝ သာရှိပါသည်။

ဧပြီလ ၂၀ရက်နေ့တွင် ပြည်သူလူထုအကြား ခက်ခဲနေခြင်းကို အကြောင်းပြုပြီး ဆောက်လုပ် ရေးလုပ်ငန်းအချို့နှင့် စိုက်ပျိုးရေးလုပ်ငန်း၊ ကုန်ထုတ်လုပ်ငန်းအချို့ကို ပြန်လည်ဖွင့်ပေးခဲ့ပါသည်။ သောကြာနေ့က (ဧပြီ ၂၄) နိုင်ငံတစ်ဝှမ်း လူနေကျဲသောအရပ်များတွင် ရှိကြသော ဆိုင်ကလေးများ ကို ဖွင့်ခွင့်ပေးခဲ့ပါသည်။ မွန်ဘိုင်းနှင့် နယူးဒေးလီကဲ့သို့ လူဦးရေထူထပ်ပြီး ရောဂါဖြစ်ပွားခြင်းအတွက် (Hot Spot) ဖြစ်ခဲ့သောနေရာများ မပါသေးပါ။

သို့သော် လော့ဒေါင်းလုပ်စဉ်က တစ်ညီတစ်ညာတည်းလိုက်နာခဲ့ကြသောအိန္ဒိယလူထုသည် တစ်နေ့လျင် ၃ ဒေါ်လာအောက် ဝင်ငွေရှိသည့်တိုင် ယခုကဲ့သို့စီးပွားရေးလုပ်ပိုင်ခွင့်ကို ပြန်ဖွင့်ပေးသော အခါများ၌ နယ်ခေါင်းဆောင်များအတွင်း သဘောမတူညီမူ များရှိနေပါသည်။ သူတို့သည်နေရာဒေသ ရပ်ကွက်အလိုက် မိမိတို့အခြေအနေနှင့် ဆီလျော်သော ညွှန်ကြားချက်များရှိကြပြီး သူတို့စိတ်ကြိုက် စီးပွားရေးကိုဖွင့်နိုင်ပိတ်နိုင်ကြပါသည်။ ဗဟိုအစိုးရ၏ လမ်းညွှန်မှုကိုတော့ လိုက်နာကြရပါသည်။

အမေရိကန်ပြည်မှာကဲ့သို့ ကိုယ်ပိုင်လွတ်လပ်ခွင့်ကိုဦးစားပေးသောနိုင်ငံတွင် အသွားအလာ ကန့်သတ်ခြင်းအတွက် အစိုးရကို ဝေဖန်နေကြချိန်တွင် ဝန်ကြီးချုပ်မိုဒီကို တစ်တိုင်းပြည်လုံးက ရောဂါ အတွက်ဆိုလျင် ဝန်းရံထောက်ခံကြပါသည်။

လူများစွာတို့က လူတို့ကိုမိမိအိမ်မှထွက်ခွာခြင်း ကိုဟန့်တားခြင်းကို ထောက်ခံခဲ့ကြပြီး လူအ ချင်းချင်း ပုလိပ်များသဖွယ်စောင့်ကြည့်ကြကာ ရန်သူကိုတိုက်ခိုက်သည့် စစ်သားသဖွယ်ပြုမူခဲ့ကြ ပါသည်။

သို့ပါသော်လည်း စီးပွားရေးကို ထိခိုက်လာသောအခါညီညွှတ်မှုမှာပြိုကွဲခဲ့ရပါသည်။ ကာရာလာ နှင့် ဂူဂျာရပ်နယ်များတွင်ဈေးဆိုင်များပြန်ဖွင့်ရန် အစီအစဉ်ကိုလက်ခံခဲ့ကြပြီး တမီနာဒူး၊ (Jharkhand) နှင့် မဟာရှပ်ထရာ (Maharshtra) နယ်များကမူ အနည်းဆုံး မေလ ၃ ရက်အထိ ပိတ်ထားပြီးရှေ့ဘာ ဆက်လုပ်မည်ဆိုသည်ကို ဝန်ကြီးချုပ်က အမိန့်ချသလို ဆက်လက်ဆောင်ရွက်ကြမည်ဖြစ်ပါသည်။ တစ်ခြားနယ်များမှမူ ဘာသံမှမကြားရပါ။

အနည်းဆုံး ရုံးသုံးဘာသာစကား ၂၀ ရှိပြီး ယဉ်ကျေးမှုကွဲပြားခြားနားသော အိန္ဒိယကဲ့သို့နိုင်ငံ တွင်အားလုံးလိုက်နာကြရန်အမိန့်ပြန်တမ်းထုတ်ရသည်မှာလွယ်ကူသောကိစ္စမဟုတ်ပါ။ အမိန့်ပြန်တမ်း ကိုအများသိအောင်ထုတ်ပြန်ရခြင်းကပင်ချဲလင့်ဖြစ်သောအလုပ်တစ်ခုဖြစ်ပါသည်။

လွန်ခဲ့သော သောကြာနေ့က ပြည်ထဲရေးဌာနမှ ပစ္စည်းဈေးဆိုင် (Non essetial) များကိုပြန် ဖွင့်ရန်ကြေညာအပြီး ၂၄နာရီအတွင်းမှာပင် ပြင်ဆင်ချက်များကို ထုတ်ပြန်ရပါသည်။ ဈေးဆိုင်အားလုံး ဆိုရာ၌ အရက်ရောင်းသောဆိုင်၊ စားသောက်ဆိုင်များနှင့် ဆံပင်ညှပ်ဆိုင်များ မပါဝင်ပါဟုဆိုသည်။ ထို အတောအတွင်း ဈေးဆိုင်အနည်းငယ်သာ ဖွင့်လှစ်သည်ကိုတွေ့ရပါသည်။

ဈေးဆိုင်ငယ်ကလေးများကို ကိုယ်စားပြုသည့်အဖွဲ့ (Confederation Of All India Traders) ကအုပ်ချုပ်သူများနှင့် လိုက်နာအောင်ဆောင်ရွက်ကြသူများအကြား ညှိနှိုင်းဆောင်ရွက်မှုနည်းနေသည် ပြောသည်။ ဈေးဆိုင်များကိုပြန်ဖွင့်ရန် မစည်းရုံးနိုင်ဘဲဖြစ်နေပါသည်။

တောင်ပိုင်းနယ်တစ်နယ်ဖြစ်သော ကာနာတာကာ နယ်တွင် ဈေးဆိုင်ငယ်လေးပေါင်း ၂၆၀ အနက်တစ်ဝက်ခန့်ကပြန်ဖွင့်ကြရာနာရီပိုင်းအတွင်းမှာပင်ရဲတပ်ဖွဲ့အမိန့်ဖြင့် ပြန်လည်ပိတ်လိုက်ရသည်

မိမိကိုယ်ပိုင်ဖြစ်ပြီး မိမိဆိုင်မိမိ ပြန်ဖွင့်နိုင်သော ဆိုင်ပိုင်ရှင်များက ပစ္စည်းများဆပ်ပလိုင်း လုပ်သည့် ကုမ္ပဏီများက မသေချာသဖြင့် ဆိုင်ဖွင့်ရန်မဖြစ်နိုင်သည်အထိ ဖြစ်ခဲ့ရပါသည်။

မတ်လ ၂၄ရက် အလုပ်များပိတ်ရမည်ဟု ကြေညာစဉ်က အလုပ်သမား ထောင်ပေါင်းများစွာ တို့သည် မိုင်ရာပေါင်းများစွာဝေးကွာသော မိမိတို့နေရပ်သို့ ပြန်ရန်ကားမရှိ၊ ရထားမရှိဖြစ်ခဲ့ရပါသည်။ ထိုစဉ်က ဟိုက်ဝေးလမ်းမတစ်လျှောက်မိမိအိမ်အရောက်ခြေလျင်ပြန်နေကြသူများကို အုပ်စုလိုက်ချီ၍ တွေ့ခဲ့ကြရပါသည်။

အစိုးရပရောဂျက်များမှာမရှိမဖြစ် ဖြစ်သော လူများနှင့်သာဖွင့်ထားရပြီး လိုအပ်သောစက်ပစ္စည်း ကရိယာများ မရနိုင်သဖြင့်လုပ်ငန်းလည်ပါတ်ရန်မဖြစ်နိုင်သေးဟုဆိုပါသည်။

ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်ကြောင့်ရောဂါပြန့်ပွားမှုမရှိသည့် ချာတာပါ (Chhatarpur) မြို့ငယ်ကလေးတွင် အာဏာပိုင်တို့က စားသောက်စရာဆိုင်များကို တစ်ရက်ခြားသာဖွင့်ခွင့်ပေးခဲ့ပါသည်။ အဘယ်ကြောင့် ဤမျှကြမ်း ကြမ်းတမ်းတမ်းကိုင်တွယ်ရသည်ကို ရှင်းပြရာတွင် အကယ်၍သာလိုက်လျောလိုက်ပါက ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်ဆိုင်ရာ ဥပဒေများကိုပြန်လည်ပြဌာန်းရန် လိုအပ်ပါက လိုက်နာရန် ခက်ခဲသွားမည်ကို စိုးရိမ်သောကြောင့်ဖြစ်သည် ဟုဆိုသည်။ ပညာမတတ်သော လူသန်းပေါင်းများစွာကို ညွှန်းကြားရန်မှာ လွန်စွာခက်ခဲသည်ဟု ပြောပါသည်။

အိန္ဒိယ၏အကြီးဆုံးနယ်ဖြစ်သောဥတာပရာဒက်ရှ (Utter Pradesh)တွင်ဗဟိုအစိုးရက အလိုရှိ သလို လူများကိုအိမ်ပြင်ထွက်ခွင့်ပေးမည်မဟုတ်ကြောင်းကြေညာပါသည်။ လူအများ ၏ ဆိုက်ကိုလိုဂျီ ကိုပြောင်းလဲပစ်ရန်ခက်ခဲကြောင်း၊ လူတို့သည်ကန့်သတ်ထားသောအမိန့်ကိုလိုက်နာခဲ့ကြကြောင်း၊ ယ ခုထိုကန့်သတ်ချက်များမရှိတော့ဘူးဆိုလျင်လည်း နောက်တစ်ခါ ဒီအမိန့်မျိုးထုတ်ပြန်ခဲ့လျင်လိုက်နာ ကြရန်မလွယ်ကူကြောင်းပြောကြပါသည်။

ကိုသန်းလွင်

Ref: After a Lockdown India is reluctant to reopen By Smeer Yasik , New York Times 2 May 2020