ကိုသန်းလွင် - အဓိပတိအသစ်
(မိုးမခ) ဒီဇင်ဘာ ၁၄၊ ၂၀၂၁
(၁)
လွန်ခဲ့သော ဒီဇင်ဘာလကဖြစ်နိုင်ဘွယ်မရှိသော ဂျာမနီနိုင်ငံ၏ အဓိပတိရာထူး (Chancellor) အတွက် ပြင်ဆင်နေစဉ် အိုလော့ရှော့ခ်သည်မိမိ၏ လုပ်လက်စအလုပ်များကိုဖျက်ခါ အမေရိကန်မှ ဖီလိုဆိုဖာနှင့် ဗီဒီယိုလင့်ဖြင့်စကားပြောရန် စီစဉ်ခဲ့ပါသည်။
ဆိုရှယ်ဒီမိုကရက်တစ်ယောက်ဖြစ်သော မစ္စတာရှော့ခ်သည် ဟားဗတ်တက္ကသိုလ်မှ ပရော်ဖက်ဆာ ဖီလိုဆိုဖါ မိုက်ကယ် စန်ဒဲလ် (Michael J Sandel) နှင့် စကားပြောဆိုခဲ့ခြင်းဖြစ်ပါသည်။ သူ၏ ဗဟိုမှလက်ဝဲ (Center left) ယိမ်းသောပါတီအပေါ် အလုပ်လုပ်သောလူတန်းစားမှ မဲမထည့်ကြခြင်း၊ ထင်ပေါ်သူ (Populist) ကိုသာမဲပေးကြခြင်းအကြောင်းရင်းကို သိလိုခဲ့ပါသည်။ လူနှစ်ယောက်တို့သည် တစ်နာရီကျော်ကြာအောင် ရိုးရှင်းသောကိစ္စကလေးတခုပေါ်တွင် စကားပြောခဲ့ကြပါသည်။ သူတို့ပြောခဲ့ကြသောအကြောင်းအရာမှာ “Respect” ရိုသေလေးစားခြင်းရှိဘို့ဟူ၍ ဖြစ်ပါသည်။
(၂)
လွန်ခဲ့သော ဗုဒ္ဓဟူးနေ့က ပါလီမန်မှ မစ္စတာ အိုလော့ရှော့ခ် ကို ဂျာနီနိုင်ငံ၏ ၉ ကြိမ်မြောက် အဓိပတိ (Chancellor) အဖြစ် ၁၆ နှစ်အတွင်း ပထမဆုံး ဆိုရှယ်ဒီမိုကရက်အနေဖြင့် အင်ဂျလာမာကယ်အား ဆက်ခံခြင်းကို အတည်ပြုခဲ့ကြပါသည်။ သူသည် ၃ ပါတီ ညွှန်ပေါင်းအစိုးရကိုဦးဆောင်ရန်ဖြစ်ပါသည်။ သူသည် နှစ်ပေါင်း ၁၅၈ နှစ်ကြာရှည်နေပြီဖြစ်သော ခေတ်နှင့်လျော်ညီခြင်းမရှိတော့ပြီဖြစ်သောအခြေအနေမှ အောင်မြင်မှုရအောင်ဖန်တီးနိုင်ခဲ့ခြင်းဖြစ်ပါသည်။ ယခုအခါ ဗဟိုမှ ဘယ်ဘက်ယိမ်းသောပါတီသည် ဥရောပတွင် နိုင်ငံရေး အင်အားစုတစ်ရပ်ဖြစ်ကြောင်း ပြနိုင်ခဲ့ကြပြီဖြစ်သည်။
မစ္စတာရှော့ခ် နိုင်ခဲ့ခြင်းမှာ အကြောင်းပြချက်များလှပါသည်။ သူသည် မာကယ်နှင့် အနီးကပ်ဆုံး တူညီသူဖြစ် ကြောင်းမဲပေးသူများကို သိစေခဲ့ပါသည်။ သူ၏ တစ်ဦးကို တစ်ဦး လေးစားရမည်ဆိုသောသတင်း (Message) ကလည်း ထင်ပေါ်လှပါသည်။ ၂၀၀၅ ခုနှစ်မှစ၍ ဆိုရှယ်ဒီမိုကရက်တစ်ပါတီသည် အလုပ်လုပ်သောအလုပ် သမားလူတန်းစားများအတွက် ခွန်အားအရှိဆုံးပါတီဖြစ်ခဲ့ပါသည်။ ယခင်က လက်ဝဲဘက်အစွန်းနှင့် လက်ယာ ဘက်အစွန်းပါတီများသို့ မဲပေးခဲ့ကြသော မဲပေးသူ ၈ သိန်းကျော်မှာ သူ့ကိုပြန်၍မဲပေးကြပါသည်။
မစ္စတာရှော့ခ်မှာ ပြည်သူတို့၏အသဲစွဲဖြစ်သော မာကယ်၏ ကလုံး (Clone) တခုအနေဖြင့် မြင်ကြပါသည်။ သူသည် မာကယ်၏ကတ်ဘိနက်တွင် ဘဏ္ဍာရေးဝန်ကြီးဖြစ်ပါသည်။ ထို့ကြောင့် စဉ်ဆက်မပျက်ရေးနှင့် တည် ငြိမ်ရေးကို ကတိပေးနိုင်သူတစ်ဦးဖြစ်ပါသည်။ သမ္မတဘိုင်ဒန်က အမေရိကန်တို့ကို ညီညွှတ်အောင်လုပ်ပြမည်ဆိုသကဲ့သို့ သူကလည်း ဆိုရှယ်ဒီမိုကရက်တစ်ပါတီနှင့် အလုပ်သမားများကို တံတားသဖွယ် ဆက်သွယ်ပေးလိုသူ ဖြစ်ပါသည်။
ဗဟိုမှ ဘယ်ဘက်ယိမ်းသောပါတီများအတွက် မစ္စတာရှော့စ်၏အောင်ပွဲမှာ အရေးကြီးသည့်အချိန်တွင် ပေါ်ပေါက်ခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။ လွန်ခဲ့သော ၁၀ စုနှစ် တလျှောက်လုံး ဥရောပကိုလွှမ်းမိုးလာသည့် ပါတီများသည် အသုံးမဝင်တော့သလောက်ဖြစ်လာခဲ့သည်။ အထူးသဖြင့် အတွေးအခေါ်အသစ်အဆန်းဟူ၍ မပေါ်ပေါက်ခဲ့ဘဲ အလုပ်လုပ်သော လူတန်းစားက ပြစ်ပယ်ခြင်းကို ခံခဲ့ရပါသည်။
သူမအာဏာရယူထားသော နောက်ဆုံးနှစ်ထဲတွင် မစ္စမာကယ်မှာ ကွန်ဆာဗေးတစ်ဖြစ်ခဲ့ပြီးလစ်ဘရယ် ဒီမိုကရေစီကိုကာကွယ်သည့် တစ်ဦးတည်း ကြံ့ကြံ့ခံနေရသည့် ခေါင်းဆောင်သဖွယ်ဖြစ်ခဲ့ပါသည်။ ကမ္ဘာကြီးမှာ ကြီးမားသည့် တန်ခိုးထွားသူ (Strong men) အဖြစ် ရုရှားမှ မစ္စတာပူကင်အမေရိကားမှ ဒေါ်နယ်ထရန့်တို့ ကြားမှာမားမားရပ်ခဲ့သည်။ ဂျာမနီတွင်လည်း AFD ကဲ့သို့ “ဂျာမနီအတွက် အခြားနည်းလမ်း” ဟူသည့် ပါတီပေါ် လာခဲ့ပြီး ၎င်းပါတီက ရွေးကောက်ပွဲတွင် မဲများစွာရရှိသွားပါသည်။
မစ္စတာရှော့ခ်အနေဖြင့် အမေရိကန်ပြည်အနှံ့ ခရီးသွားခဲ့ပါသည်။ ၂၀၁၆ ခုနှစ် သမ္မတရွေးကောက်ပွဲမတိုင်မီကတည်းက သမ္မတထရန့် အနိုင်ရလိမ့်မည်ဖြစ်ကြောင်း ဟောကိန်းထုတ်ခဲ့ပါသည်။ ထို့နောက် လပေါင်းများစွာ ကြာအောင် အဘယ်ကြောင့် ဒီမိုကရက်တစ်ပါတီက ရှုံးနိမ့်ရကြောင်း စဉ်းစားရပါသည်။ သူသည် လုပ်သားထုကိုနောက်ခံထား၍ ကျော်ကြားသော အမေရိကန်၊ ပြင်သစ်နှင့် ဂျာမနီနိုင်ငံတို့မှ စာရေးဆရာပေါင်းများစွာ၏ စာအုပ်မျိုးစုံကို ဖတ်ခဲ့ပါသည်။
အဘယ်ကြောင့် ဟီလာရီကလင်တန် ရှုံးနိမ့်ရကြောင်းကို ဘက်ပေါင်းစုံမှကြည့်ရှု၍ အကဲခတ်လေ့လာခဲ့ပါ သည်။ ထို့ကြောင့် သူ့ပါတီ ၂၀၁၇ ခုနှစ်တွင် ပြိုကွဲပြီး မဲကို ၄ ကြိမ်ဆက်တိုက်ရှုံးနိမ့်ရသောအခါ သင်ခန်းစာ မြောက်များစွာရရှိခဲ့ပါသည်။ ရွေးကောက်ပွဲအပြီး စာတမ်းတစောင်ရေးသားခဲ့ရာတွင် သူ့စာတမ်းနိဂုံးချုပ်မှာ ဆိုရှယ်ဒီမိုကရက်များ ရွေးကောက်ပွဲရှုံးနိမ့်ရခြင်းသည် မဲဆန္ဒရှင်များကို “Recognition” လုပ်ရန်ပျက်ကွက်ခြင်းကြောင့်ဟု နိဂုံးချုပ်ထားသည်။
လွန်ခဲ့သောနှစ်က Covid-19 လော့ဒေါင်းလုပ်ချိန်တွင် ပရော်ဖက်ဆာစင်ဒယ်၏ “The Tyranny Of Merit” စာ အုပ်ကိုဖတ်ဖူးခဲ့ရာ ဟားဗတ်ပရော်ဖက်ဆာက သူ့စာအုပ်ကို လူတို့၏ ပညာအရည်အချင်းအလိုက် လူတန်းစားခွဲခြားမှုများက လူတို့၏မကျေနပ်မှုများကို နှိုးဆွပေးခဲ့ပြီး မစ္စတာထရန့်ကို ထွက်ပေါ်စေခဲ့သည်ဟု ရေးခဲ့ပါ သည်။ ဂလိုဗယ်လိုက်ဇေးရှင်းကြောင့် အလုပ်ပြုတ်သွားခြင်း စီးပွားရေး၊ တိုးတက်မှုနည်းခြင်းကို “မင်းကိုယ် တိုင်ကြိုးစားရင်ဖြစ်မှာပါ” ဟု အလွယ်ပြော၍မရပါ။ ၂၀၁၆ ခုနှစ်က အလုပ်လက်မဲ့ဖြစ်သွားသူတစ်ဦးကို ဤအတိုင်းသွားပြောခြင်းသည် အချည်းအနှီးပင်ဖြစ်ပါသည်။ ဆိုရှယ်ဒီမိုကရက်များက သတိမထားမိခဲ့ကြသော အချက်မှာ စီးပွားရေးအရ ရုန်းကန်လှုတ်ရှားရန်ခက်ခဲသောအချိန်တွင် “သင်၏ကျရှုံးမှုသည် သင်၏အပြစ် ဖြစ်သည်ဟု” ရှုတ်ချခဲ့ကြသောကြောင့် ဖြစ်ပါသည်။
လွန်ခဲ့သော ဆိုရှယ်ဒီမိုကရက်တစ်အစိုးရလက်ထက်တွင် အဓိပတိကြီး ရှရိုဒါ (Gerhard Schroder) က လေဘာဈေးကွက်ကိုပြုပြင်ရန် ၂၀၀၃ နှင့် ၂၀၀၅ ခုနှစ်အကြားတွင် အလုပ်သမား ရပိုင်ခွင့်အများအပြားကို ဖြတ် တောက်ခဲ့ပါသည်။ ထိုအချိန်က အလုပ်လက်မဲ့ဖြစ်သူဦးရေမှာ ငါးသန်းကျော်အထိဖြစ်ခဲ့ပါသည်။ မစ္စတာရှော့ခ်မှာ ပါတီ၏ အထွေထွေအတွင်းရေးမှုးဖြစ်သဖြင့် ထိုခက်ခဲသောအလုပ်ကို ခေါင်းခံ၍လုပ်ခဲ့ရပါသည်။
အလုပ်လက်မဲ့ဦးရေမှာ တဖြည်းဖြည်းနှင့် ကျဆင်းသွားခဲ့ပါသည်။ သို့သော်ဈေးချိုသော လေဘာအများ အပြားပေါ်ပေါက်လာပြီး အလုပ်သမားလူတန်းစားအတွင်းမှ မဲပေးသူများသည်ဆိုရှယ်ဒီမိုကရက်များကို မဲမပေးကြတော့ပါ။ ပရော်ဖက်ဆာစန်ဒဲလ်ကပြောသည်မှာ ဤအခြေအနေတွင် ဗဟိုမှလက်ဝဲယိမ်းသော မစ္စတာကလင် တန်၏ပါတီသည်လည်း လက်ယာဘက်မှ ပညာတတ်များနှင့် ဈေးကွက်၏အောင်မြင်မှုများအရ ပေါင်းမိသွားပြီး အောက်ချေမှအလုပ်လုပ်သည့် လူတန်းစားနှင့် အလှမ်းကွာဝေးသွားရသည်ဟု မှတ်ချက်ပြုပါသည်။
မစ္စတာရှော့ခ်သည် တချိန်က တက်ကြွသည့်လူငယ်တစ်ဦးအဖြစ်ပါတီဝင်ခဲ့ကာ အလုပ်သမားများဘက် မှနေ၍ ဥပဒေအရာရှိအဖြစ် ၁၉၇၁ ခုနှစ်များက ရှေ့နေလိုက်ခဲ့ပါသည်။ လူကြီးဖြစ်လာ၍ ရင့်ကျက်လာသည်နှင့် သူ၏ အမြင်များသည်လည်း လက်ျာဘက်သို့ တဖြည်းဖြည်းပြောင်းလဲလာခဲ့ပါသည်။ အနီးစပ်ဆုံး အခြားနိုင်ငံရေး သမားကိုပြပါဆိုလျှင် အမေရိကန်သမ္မတဘိုင်ဒန်နှင့်နှိုင်းယှဉ်နိုင်ပြီး အရာရာကို စေ့စပ်ဆွေးနွေးလိုခဲ့ပါသည်။
ငယ်စဉ်ကမှု စိတ်ကူးယဉ်ဆန်ခဲ့ပြီး နောက်ပိုင်းတွင် စက်မှုလက်မှုကျွမ်းကျင်သူ တက်ခနိုခရက်တစ်ယောက်ဖြစ် လာခဲ့ပါသည်။ ဟိုက်ပါတက်ခနိုခရက်ဟုခေါ်နိုင်ပြီး အသက်အရွယ်ပို၍ကြီးလာသည်နှင့်အမျှ ပို၍ဆန်းပြားသော အိုင်ဒီယာများကို ပိုင်ဆိုင်သူဖြစ်လာခဲ့ပါသည်။ ရောဂါကူးစက်ပြန့်ပွားနေစဉ်က သူ၏ဝေဖန်သူများကိုအံ့အားသင့်စေလောက်အောင် ရုန်းကန်လှုတ်ရှားနေရသော အလုပ်သမားအတွက် နိုင်ငံတော်မှ ယူရိုငွေကို ဘီလီယံချီ၍ ဖြန့်ချီပေးခဲ့ပါသည်။
မစ္စတာရှော့ခ်သည် ဂရင်းပါတီ (Progressive Green)၊ ဒီမိုကရက် (Libertarian Free Democrat) တို့ နှင့်ပေါင်း၍ သုံးပါတီ ညွှန့်ပေါင်းအစိုးရကို ဦးဆောင်ရမည်ဖြစ်ပါသည်။ သူတို့အစိုးရက အလုပ်သမားတစ်ဦး၏ အနည်းဆုံးလစာကို တစ်နာရီ ယူရို ၁၂ (၁၃.၅ ဒေါ်လာ) အထိ မြှင့်ပေးရပါမည်။ ယနေ့လစာမှာ ၉.၆ ယူရိုဖြစ်ပါ သည်။ အလုပ်သမား ၁၀ သန်းကျော်ကို ရုတ်တရက်တိုးမြှင့်ပေးခြင်းဖြစ်ပါသည်။ မစ္စတာရှော့ခ်က တစ်နှစ်လျင် အိမ်ပေါင်း ၄၀၀,၀၀၀ ကျော် ဆောက်မည်ဟု ကတိပြုထားပါသည်။ ယခင်ကထက် အိမ် ၁၀၀,၀၀၀ တိုးလာခြင်းဖြစ်ပါသည်။ ထို့နောက် ပင်စင်လစာငွေကို တည်ငြိမ်စေရမည်ဟု ကတိပြုထားပါသည်။
ကျွန်တော်တို့ဟာ ပြည်သူတွေကိုနှစ်မျိုး ကတိပေးထားတယ်။ ရွေးကောက်ပွဲမဲဆွယ်စဉ်ကပြောခဲ့သည်။ ပထမကတော့ သူတို့ကို ရိုသေလေးစားပြီး သူတို့မှာ ကောင်းမွန်တဲ့လစာရှိရမည်။ သူတို့အလုပ်အတွက် ကောင်းမွန်တဲ့အသိအမှတ်ပြုခြင်းကိုလည်း ခံရမည်။ ဒုတိယအချက်ကတော့ သူတို့အနာဂတ်မှာ ကောင်းမွန်တဲ့အလုပ် တွေရှိရမည်၊ ဖန်တီးပေးရမည်ဟူ၍ ဖြစ်ပါသည်။
(၃)
ဥရောပ ယူနီယံတွင် ဆိုရှယ်ဒီမိုကရက်များသည် ၂၇ နိုင်ငံအနက်မှ ၇ နိုင်ငံတွင် အုပ်ချုပ်နေကြပါသည်။ ဂျာမနီမှရခဲ့သော သင်ခန်းစာမှာ ပြင်သစ်နိုင်ငံသို့ရောက်ရှိနေပါပြီ။ ပဲရစ်မြို့တော်ဝန် မဒမ်ဟီဒါဂို (Anne Hidalgo) က သူ၏သမ္မတရွေးကောက်ပွဲဝင်ရန် ကြေညာခြင်းကို ဤရိုသေလေးစာမှုစကားမှာ လှိုင်လှိုင်သုံးခဲ့ပါသည်။
ကိုသန်းလွင်
Ref: New Leader in Germany built victory on “respect” Katrin Bennhold New York Times December 9,2021
t.me@moemaka
#MoeMaKaMedia
#WhatsHappeningInMyanmar
Posts
