ကိုသန်းလွင် - ကျရှုံးသော သမ္မတ၏နိဂုံး

(မိုးမခ) ဖေဖော်ဝါရီ ၁၊ ၂၀၂၁

(၁)
အမေရိကန် တို့သည် အလွန်ဆိုးရွားလှသောခေတ်ကာလတစ်ခုကို ကျော်လွှာခဲ့ကြပါပြီ။ အရှက်မရှိသော အစိုးရနှင့် ကျောရိုးမရှိသောပါတီ၏ထောက်ခံမှုဖြင့်ရပ်တည်ခဲ့သူ၊ သိက္ခာကင်းမဲ့သော တီဗွီ နက်ဝပ်၏အထောက် အပံ့ကိုယူခဲ့သူ၊ အမှန်တရားနှင့်ကင်းကွာခါ သံသယဖြစ်ဖွယ်သီအိုရီများကိုတခုပြီးတခုထုတ်လွှင့်ခဲ့သူမှ ကျင့်ဝတ် သိက္ခာမရှိသော ဆိုရှယ်မီဒီယာများလွှမ်းမိုးမှုတို့ဖြင့်အုပ်ချုပ်ခဲ့သောကာလကို ကျော်လွန်ခဲ့ပါပြီ။ တိုင်းပြည်၏ ကုသိုလ်ကံကြမ္မာ ဆိုးရွားပုံမှာထိုသူအုပ်ချုပ်နေစဉ်မှာ တိုင်းပြည်တွင် ကိုရိုနာဗိုင်း ရပ်ရောဂါပြန့်ပွားမှုက ဖီစီးနှိပ် စက်ခြင်းကိုလည်းခံခဲ့ကြရပါသည်။

(၂)
အမေရိကန်ပြည်၏ ဒီမိုကရေစီစနစ်ကြီးသည် မပြိုလဲ၊ ပေါက်ကွဲမထွက်ခဲ့သည်ကို အံ့သြရပါသေးသည်။ အဘယ့်ကြောင့်ဆိုသော်နိုင်ငံကြီးတခုလုံးသည် ပူပြင်းစွာတောက်လောင်နေသော ရေနွေးငွေ့အင်ဂျင်ကြီးသဖွယ် ဖြစ်နေပါသည်။ လွန်ခဲ့သောအပါတ်ကလွှတ်တော်အဆောက်အဦး (Capital) ကိုလူအုပ်စုကဂျပိုး၊သူခိုး၊ သောင်း ကြမ်း သူများသဖွယ် ဝင်ပြီး စီးခဲ့ခြင်းမှာစနစ်ကြီး၏ ပတ္တာများ ဘောက်ဂျိတ်များ စတင် ယိုယွင်းပျက်စီးနေ မှုကို ပြခဲ့ခြင်းဖြစ်ပါသည်။ မစ္စတာထရမ့် အိမ်ဖြူတော်မှထွက်ခွါချိန်၊ လွှတ်တော်ထဲမှ သူ့ကိုထောက်ခံသူများက အကူ အညီပေးချိန်တို့ သည်စနစ်ကခွင့်ပြုသည့်အချိန်အထိကြာမြင့်ခဲ့ပါသည်။

ဇန်နဝါရီလ ၂၀ ရက်နေ့ ဂျိုးဇက်ဘိုင်ဒန် သမ္မတအဖြစ်ကျမ်းသစ္စာကျိန်ဆိုချိန်တို့သည် ဤအတိုင်းဖြစ်ရ မည်ဟု ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေကပြဌာန်းထားပါသည်။ ထိုအချိန်မရောက်မချင်းသမ္မတအဟောင်းထရမ့်က တိုင်း ပြည်ကိုလိမ်ညာချင်တိုင်းလိမ်ညာနေခဲ့ပါသည်။ တိုင်းပြည်ကို တွစ်တာနှင့်ဖေ့စဘွတ်စသည့်ဆိုရှယ်မီဒီယာ များမှ ဖျက်ဆီးခြင်းကို ထိုင်၍ကြည့်နေခဲ့ကြရပါသည်။

ဤသည်မှာ အမေရိကန်တို့အတွက် ကြောက်စရာကောင်းသောစမ်းသပ်မှုကြီးဖြစ်ပါသည်။ ထရမ့်သည် ဘယ်သောအခါမှ ကောင်းတာမလုပ်ဖူးဟူ၍မဟုတ်ပါ။ သူ့တွင်လည်းကောင်းကွက်ကလေးတွေရှိသည်သာဖြစ် သည်။ တိုင်းပြည်ကို သံသယဖြစ်ဖွယ် သီအိုရီများနှင့် တချိန်လုံးဒုက္ခပေးနေသည့်ကြားက ကောင်းတာတွေလည်း လုပ်ခဲ့ပါသည်။

သို့ပါသော်လည်း တယောက်နှင့်တယောက်စိတ်ဝမ်းကွဲအောင်၊ တစ်ဖက်နှင့်တစ်ဖက်မျက်နှာချင်းမဆိုင် နိုင်လောက် အောင်ဖြစ်စေခဲ့ပါသည်။ တိုင်းပြည်ကို သမိုင်းတလျှောက်မည်သည့်အခါနှင့်မျှမတူအောင် ဒုက္ခပေးခဲ့ ပါသည်။ သူအိမ်ဖြူတော်မှထွက်ခွါသွားချိန်တွင် တိုင်းသူပြည်သားအားလုံးပြန်လည်စည်းရုံးရန်လိုအပ်နေပါသည် နိုင်ငံတခုလုံးမှ လူများကို အပန်းဖြေစခန်းများသို့ခေါ်၍ မိမိကိုယ်ကိုပြန်လည်တွေ့ရှိအောင်လုပ်ရမလိုဖြစ်ပါသည်။ ကျွန်တော်တို့ ကိုစည်းလုံးအောင်ဘယ်လို အရာတွေကဆက်စပ်ထားသည်။ ဘယ်လိုအရာတွေကတစည်းတလုံး တည်းဖြစ်အောင်လုပ်ထားသည်ကိုပြန်လည်ရှာဖွေကြဘို့လိုသည်။

ပြည်သူ့တစ်ဦးအတွက် ကတော့ ထရမ့် သမ္မတလုပ်စဉ်ကာလတလျှောက်လုံး အထင်ရှားဆုံးဖြစ်ရပ်မှာ အဓိပ္ပါယ် ဆုပ်လျော့လာသောအံ့အားသင့်စရာ အဖြစ်အပျက်များကိုတလျှောက်လုံး ဆက်တိုက်တွေ့နေရခြင်း ပင်ဖြစ်ပါသည်။ တနှစ်ပြီးတနှစ်ပိုမိုနက်ရှိုင်းစွာမိမိကိုယ်ကိုထိခိုက်စရာ၊ လိမ်ညာခြင်းနှင့် သူနှင့်ရင်းနှီးစွာပေါင်း သင်းလာသူတိုင်းကို လူတစ်ဦးချင်းစီ၏အကျင့်သိက္ခာကိုထိခိုက်လာအောင်ပြုလုပ်နေသည်။ သူ့အသိုင်းအဝိုင်း အတွင်းသို့ဝင်ရောက် လာသူတိုင်းအဖို့ လူ့တန်ဘိုးတွင် လိုအပ်နေသူတွေချည်းဖြစ်ကုန်သည်။

သူသည်တခါဘူးမျှလူတယောက်ကိုအကောင်းဘက်တွင် ပီတိဖြစ်စေရန် ကြင်နာမှုကိုမပြ၊ မိမိကိုယ်ကို ဝေဖန်ခြင်းမရှိ၊ မိမိနှင့်ဆန့်ကျင်သူကို မိမိဘက်ပါလာစေရန်စေရန်ဆွဲဆောင်မှုမျိုးကိုမပြုလုပ်ခဲ့ပါ။

အကောင်းဘက်ကို ရည်မျှော်၍အံ့အားသင့်စေခြင်းမှာ နိုင်ငံရေးနှင့် ဒီပလိုမေစီ အရေးတွင်ပေါ်ပြူလာ မဖြစ်ပါ။ ထိုအရာများမှာမကောင်းမြင်ဝါဒ (Pessimism) ကိုပြေပျောက်စေခြင်းနှင့် ဖြစ်နိုင်ဖွယ်ရှိသည်တို့၏ နယ်နိမိတ်ကို ပိုမိုကျယ် ပြန့်စေခြင်းပင်ဖြစ်သည်။ ကျွန်တော်တို့ အနာဂါတ်သည်ကံကြောင့်ဖြစ်ရခြင်းမဟုတ်ဘဲ ကျွန်ုပ်တို့ရွေးချယ်စရာရှိ သည်ကိုရွေးချယ်ခြင်းပင်ဖြစ်သည်။

ဤနေရာ၌ အန်နဝါ ဆာဒတ် အစ္စရေးသို့ရောက်လာပြီး တကမ္ဘာလုံးကို သူ၏ငြိမ်းချမ်းရေးကို လိုလား သောစိတ်ဓါတ်နှင့် အံ့အားသင့်စေခဲ့ခြင်းကို သတိရမိပါသည်။ ထိုလုပ်ရပ်က လူတယောက်ကိုကောင်းစေလို သော အကောင်းမြင်သောအမြင်မျိုးကိုသာ ဖြစ်ပေါ်စေခဲ့ပါသည်။

တခါက ထရမ့်နှင့် ဂျယ်ရီကူရှနာ တို့သည် သူတို့၏ရှေ့ဆောင် ဆောင်ရွက်မှုဖြင့် အစ္စရေးနှင့် အာရပ် စော်ဘွားများနိုင်ငံကိုငြိမ်းချမ်းရေးအတွက် စာချုပ်ချုပ်ဆိုနိုင်ခဲ့ကြပါသည်။ ထိုစဉ်က နယူးရော့တိုင်း သတင်းစာ တွင်ဖရီးမင်း (Tom Friedman)ကထိုကိစ္စကိုကောင်းရာကောင်းကြောင်းဖြစ်ကြောင်း ချီးကျူးရေးသားခဲ့ပါသည်။ ရက်အနည်းငယ် ကြာသောအခါ ထရမ့်က တယ်လီဖုံးဖြင့် ဖရီးမင်းကိုခေါ်၍ ထိုကဲ့သို့ ချီးကျူးစကားပြောကြားရာ တွင်နယူးရော့တိုင်းသတင်းစာကထည့် ပေးခဲ့သည်ကို အံ့အားသင့်မိကြောင်း ပြောပါသည်။ သူ့အယူအဆမှာ တလျှောက်လုံး မကောင်းတာတွေကိုရေးလာခဲ့သောသတင်းစာတွင် ထိုကဲ့သို့ “ကောင်းသောသတင်းကို ထည့် မှာမဟုတ်ဘူး” ဟူ၍ဖြစ်ပါသည်။

ထရမ့် မသိသည်မှာ အမေရိကန်သတင်းစာများ၏ ဂျာနယ်လစ်များသည်လွတ်လပ်မှုအပြည့်ရှိကြပြီး၊ မိမိယုံကြည်ရာကို ယုံကြည်သလိုရေးနိုင်ကြပါသည်။ သတင်းစာ အယ်ဒီတာများကလွှမ်းမိုး ပိုင်ခွင့်မရှိပုံ ပင်ဖြစ် သည်။ သူတို့သည် သွားလိုရာကိုသွား၍ လေ့လာနိုင်ပြီး သတင်းစာ၏ သဘောတူညီချက်ကိုကြိုတင်တောင်းခံ ပါကထိုခရီစဉ်အတွက် ကုန်ကျစားရိတ်ကို သတင်းစာများကပေးသည်ဆိုသောအချက်ပင်ဖြစ်သည်။ ဖရီးမင်းက သမ္မတကြီး အံ့အားသင့်သွားပုံနှင့် သတင်းစာ၏အလုပ်လုပ်ပုံတို့ကိုပြောဆိုခဲ့ပါသည်။

(၃)
၂၀၂၀ ရွေးချယ်ပွဲတွင်မဲများကိုမဖွယ်မရာလုပ်၍ရှုံးခဲ့ရသည်ဟူ၍လည်းကောင်း ထိုအချက်ကိုသူရွေးချယ် ခန့်ထားခဲ့ သည့်တရားသူကြီးများအပါအဝင် သူ့ပါတီမှ လူများကပါ လက်မခံခဲ့ကြ၍ ကွန်ဂရက်က ဘိုင်ဒန်အနိုင် ရမှုကို အတည်ပြုခဲ့ကြပါသည်။ သူ၏ဒုသမ္မတပင့် (Mr Mike Pence) ကပင်ကမ္မကထပြုလုပ်၍ ဇန်နဝါရီ ၆ ရက် နေ့ကအတည်ပြုခဲ့ပါသည်။

ခေါင်းဆောင်ရာတွင်လူကြီးမဆန်၊ ရှေ့ရေးကိုမျှော်တွေးခြင်းမရှိ၊ မိမိအရှုံးကို သည်းခံနိုင်စွမ်းမရှိဘဲဖြစ်ခဲ့ ရပါသည်။ ကိစ္စတိုင်းအတွက်စည်းနှင့်ကမ်းနှင့်ချထားပြီးဖြစ်ပါလျက် မိမိစိတ်ဆန္ဒကိုသာဖေါ်ထုတ်၍ ထိုအတိုင်း ဖြစ်ရမည်ဟူ၍သာ တောင်းဆိုနေခဲ့ပါသည်။

သမ္မတအသစ် အဖို့မှာ သူ၏နိုင်ငံတည်ဆောက်ရေးလုပ်ငန်းများအပြင် ထရမ့်ဖျက်ဆီးသော အပျက် အစီးများကိုပြုပြင်ရသည်က တစ်လုပ်ဖြစ်သည်။ ပဲရစ် ရာသီဥတုပြောင်းလဲခြင်းစာချုပ်မှထွက်ခဲ့သည်။ ကမ္ဘာ့ ကျန်းမာရေးအဖွဲ့ကြီးအဖွဲ့ဝင်အဖြစ်မှ နှုတ်ထွက်ခဲ့သည်။ ကမ္ဘာ့ကုန်သွယ်ရေး အဖွဲ့ကြီးတွင် မိမိလုပ်ရမည့်တာဝန် များလစ်ဟင်းခဲ့သည်။ ဥရောပ နှင့်နေတိုးတို့ကို ဦးဆောင်ရမည့် အရေးမှပျက်ကွက်ခဲ့သည်။ အာဏာရှင်များကို မဆန့်ကျင်ဘဲ အလိုက်သင့်သာပေါင်းခဲ့သည်။ အမေရိကန်တို့၏ မိမိအနေအထားအမှန်ကိုပြန်ရောက်ရေးမှာ သမ္မတသစ်က အရေးတကြီးလုပ်ရမည့်အလုပ်များဖြစ်နေသည်။

နိုင်ငံတစ်ခုလုံးမှာသင်္ဘောပျက်ကြီးကိုစီး၍ခရီးနှင်ရပြီးအခုမှ ကမ်းခြေက်ုဆိုက်ကပ်သည်နှင့်တူနေသည်။ အချို့ကလည်း ဒိုက်ထိုးဆင်းတော့မည့်လေယာဉ်ပျံကြီး နှင့်လိုက်ရသည်နှင့်တူသည်ဟုပြောကြသည်။ လေယာဉ် မြေကြီးနှင့်မထိမှီလုပ်စရာရှိသည်ကိုလုပ်ရန်နှင် ့လေယာဉ်ဦးမော့ခါ ဆက်လက်ပျံသန်းရေးကိုဆောင်ရွက်ရမည်။ နောက်လူတို့က ကိုရိုနာရောဂါပြန့်ပွားမှု ကိုကာကွယ်ရန် ဆေးဝါးထုတ်လုပ်ခြင်းနှင့်ပါတ်သက်၍ ဘာအစီ အစဉ် (Plan) မှချမှတ်ထားခြင်းမရှိသည်ကိုတွေ့ကြရသည်။ သမ္မတအသစ်ကအခုမှ တစ်ကပြန်စရမည်။ ဇန္နဝါရီလ ၁၅ ရက်နေ့ကနိ်ုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး ပွန်ပီယိုကိုဥရောပကောင်စီအဖွဲ့ဝင်များကတွေ့ဆုံရန် ညင်းပယ်ခြင်းခံရသည်။ လူ ဇင်ဘတ်နိုင်ငံနိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးက လွှတ်တော်အဆောက်အဦးကို ဝင်တိုက်ရန်နှိုးဆွခြင်းမှာရာဇဝတ်မှုမြောက် သည်။ ထရမ့် နှင့်အပေါင်းပါများကိုအပြည်ပြည်ဆိုင်ရာတရားရုံးသို့ တင်ပို့သင့်သည်ဟူ၍အကြံပြုလိုက်သည်။

ထရမ့်သည် တစ်ကမ္ဘာလုံး၏ ရှေ့ဆောင်နိုင်ငံကြီးကို ဦးဆောင်ရသူဖြစ်ပါလျက် ဒီမိုကရေစီ ကို ဆန့်ကျင်၍ပြုမူခဲ့ပုံများမှာ အံ့အားသင့်စရာကောင်းသည်။ ကမ္ဘာရေးရာများတွင် ဦးဆောင်ပါဝင်၍ ဒီမိုကရေစီ ထွန်းကားအောင်ပြုလုပ်ရေးမှာ အမေရိကန်နိုင်ငံ၏ အစဉ်အလာပင်ဖြစ်သည်။

ကိုသန်းလွင်
Ref: The end of Failed Presidency, By Thomas Friedman New York Times January 21 2021.