ဗိုလ်သူရိန် - 'ကျနော်နှင့် ဖိလစ်ပင်းနိုး'

ဗိုလ်သူရိန် - 'ကျနော်နှင့် ဖိလစ်ပင်းနိုး'

(မိုးမခ) နိုဝင်ဘာ ၁၁၊ ၂၀၁၉

ဖိလစ်ပိုင်နိုးလို့ ပြောလိုက်တာနဲ့ ယနေ့ခေတ်မှာ ဒူတာတေးကို ပြေးမြင်မိမှာဖြစ်သလို ဖိလစ်ပိုင် အမျိုးသားခေါင်းဆောင် ဒေါက်တာဟိုဆေးရီဇော်ကိုလည်း အားလုံးသိကြပြီးဖြစ်မှာပါ။

ဖိလစ်ပင်းနိုးတွေက စပိန်ရဲ့ ကိုလိုနီစိုးမိုးအုပ်ချုပ်မှု့ နှစ်ပေါင်း ၃၀၀ကျော် အုပ်စိုးခံခဲ့ရပြီး နောက်ဆုံး အမေရိကန်ရဲ့ ကိုလိုနီကနေ လွပ်လပ်ရေး ရလာခဲ့ပါတယ်။ နယ်ချဲ့ ကိုလိုနီ စပိန်လက်အောက်က လွတ်မြောက်ဖို့ အသက်တွေများစွာ စတေးခဲ့ကြတယ်။ လက်နက်ကိုင်တော်လှန်သူေတွရှိခဲ့ကြသလို ဒေါက်တာရီဇော်တို့လို လက်နက်မဲ့ တွန်းလှန်ခဲ့ကြသူတွေလည်း ရှိကြပါတယ်။ ဆရာ အထောက်တော်လှအောင် စကားလို မည်သို့ပင်ဆိုစေကာမူ စပိန်တို့ရဲ့ ရက်စက်စွာသတ်ဖြတ်မှု့ တကျွန်းပို့ခံရမှု့တွေနဲ့ တိုင်းပြည်အတွက် အသက်တွေစွန့်ခဲ့ရရှာပါတယ်။

ဒေါက်တာရီဇော် က ပြည်ပနေ နေထိုင်ပြီး တွန်းလှန်လို့ရပေမယ့် အသက်ကို ပဓာန မထား ပြည်တော်ဝင်ပြီး တော်လှန်မှု့တွေလုပ်ခဲ့ပြီး ဖရိုင်ယာ ဘုန်းကြီးတွေရဲ့အညှိုးထားမှု့ေတွက စပိန်အစိုးရအပေါ် လွှမ်းမိုးမှု့တွေကြောင့် လူအလည် မြို့လည်ခေါင်မှာ သေမိန့်ကျခံခဲ့ရပါတယ်။ နောက်ကျောပေး သေနတ်နဲ့ ပစ်သတ်ခဲ့ပေမယ့် သတ္တိရှိရှိ ပစ်သူများဘက်ကိုလှည့် ပက်လက်အနေအထားနဲ့ ကောင်းကင်ကိုမော့ကြည့်ကာ သေပြခဲ့သူတစ်ဦးပါ။

ဖိလစ်ပိုင်က ကျွန်းပေါင်း ၇,၀၀၀ ကျော်ရှိပြီး လူဦးရေ သန်း ၁၀၀ ကျော်နေထိုင်ကြပါတယ်။စပိန်ကိုလိုနီ စခဲ့ရာကနေ ခရစ်ယာန်ဘာသာအများစုဖြစ်လာပြီး ဖိလစ်ပိုင်တောင်ပိုင်း အင်ဒိုနီးရှားနှင့် မလေးရှားနိုင်ငံအနီးက နေရာများမှာတော့ အစ္စလာမ်ဘာသာဝင်တွေရှိပါတယ်။ လက်နက်ကိုင် မွတ်ဆလင်များရှိပေမယ့် ယခုအခါမှာတော့ ဒူတာတေးလက်ထပ်မှာ ငြိမ်းချမ်းရေးယူထားပါတယ်။

ဖိလစ်ပိုင်နိုင်ငံက ကျနော်တို့ နိုင်ငံနဲ့ အာစီယံ မိတ်ဖက်နိုင်ငံတွေဖြစ်သလို မားကို့စ်တို့လို စစ်အာဏာရှင် စနစ်နဲ့ အုပ်ချုပ်ခံခဲ့ရတာလည်း တူနေပြန်ပါတယ်။

ကျနော် ၂၀၀၅ခုနှစ် သင်္ဘောစလိုက်တည်းက ဖိလစ်ပိုင်ကို တခါမှ မရောက်ဖူးဘူး။ဒီတခေါက်ကြေတာ့ နီကယ်မြေကြီးများကို (nickle ore) Surigao(စူရီဂါးအိုး)ဆိုတဲ့ မြို့လေးနားမှာ စတင်လိုက်တာ။ သင်္ဘော run က ဖား (ဖိလစ်ပိုင်)ကြည့်ပဲ ကုန်ပြန်တင် တရုတ်ကုန်ပြန်ချနဲ့ သုံးလေးခေါက်လောက် ပြန်ရောက်သွားတယ်။ ကမ်းကပ်ပြီး ကုန်တင်တာမဟုတ်ပေမယ့် ရေအလည် ကျောက်ချတဲ့နေရာအထိ go show အပြင်ထွက်လည်ဖို့ boat လေးတွေ လာခေါ်ပါတယ်။ boat ဆိုလို့ပြောရဦးမယ်။ လှေဝမ်းဗိုက်သေးသေး အလျားရှည်ရှည် (ကနူးလှေပုံစံမျိုး )သစ်သားလှေလေးတွေကို ဘေး ဘယ်ညာ ဝါးလုံးကို ဂျက်လေယဉ်လို တောင်ပံလေးတွေတက် လှေက သေးလို့ လူးပေမယ့် ဘယ်ညာ တောင်ပံ က ထိမ်းသွားပြီး မောင်းသွားတာကို စီးရတာပါ။ လက်လှော်လှေလေးတွေကအစ ဒီပုံစံလေးတွေပါပဲ။ လှေအတွက် သစ်သားကုန်ကျစားရိတ်သက်သာသလို လုံခြုံမှု့ save ဖြစ်တယ်ပြောရပါမယ်။ 

ဖိလစ်ပိုင်ကျွန်းတွေ အတော်များများက ကျောက်မီးသွေး (coal)နှင့် နီကယ်မြေကြီး (nickle ore) တွေ အထွက်များပါတယ်။ ဖိလစ်ပိုင်နိုင်ငံက ဘယ်သူနဲ့ ရှယ်ယာလုပ်လဲ။သိတော်မူကြတဲ့အတိုင်း တရုတ်နိုင်ငံက ကုမ္မဏီ တွေနဲ့ပေါ့။ 

နီကယ်မြေကြီးထွက်တဲ့တောင်ကုန်းတွေကနေ တန်ချိန် ၁၅၀၀ /၂၀၀၀ တင်နိုင်တဲ့ bulk သင်္ဘောလေးတွေနဲ့. ကျောက်ချထားတဲ့ ကျနော်တို့ သင်္ဘောတွေစီလာပြီး သင်္ဘောက ကရိန်းနဲ့ပဲ တင်ရပါတယ်။ တန်ချိန် ၅သောင်းလောက်တင်ပြီးရင် တစ်စီးစာပြည့်ပြီ။ ကုန်တင်ရက် အနည်းဆုံး ၁၀ ရက်ဝန်းကျင် ကြာပါတယ်။ ရာသီဥတုမကောင်းရင်တော့ ၁၄ ရက် လောက်ကြာတက်ပါတယ်။

နီကယ်မြေကြီးထွက်တဲ့ နေရာရာတွေက ဆင်းရဲတဲ့ ဖိလစ်ပင်းနိုး အလုပ်သမားတွေ နေထိုင်လုပ်ကိုင်ကြတာများပါတယ်။ ကုန်တင်ဖို့ ကရိမ်းမောင်းတဲ့သူတွေ တနေရာနဲ့တနေရာ လုပ်အားခ မတူညီပေမယ့် အကြမ်းမျဉ်းအားဖြင့် ကုန်တန်ချိန် ၅သောင်း နီးပါးတင်တဲ့ သင်္ဘောတစ်စီး ကုန်တင်ပြီးတိုင်း တယောက်ကို ပီဆို ၆ထောင်(အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၁၂၀)လောက်ရပါတယ်။ အထွေထွေလုပ်သားလေးတွေကတော့ ပီဆို ၃၅၀၀ (အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၇၀)လောက်ရပါတယ်။ တလကို သင်္ဘော တစ်စီးကနေ နှစ်စီးလောက်တင်ဖြစ်တော့ သာမန် အလုပ်သမားလုပ်အားခက(စားရိတ်ငြိမ်း) အောက်ခြေဝန်ထမ်း မြန်မာငွေ ၂သိန်းကနေ ၃သိန်းခွဲလောက်အထိ ရကြပါတယ်။ ပညာတက် ဖိလစ်ပင်းနိုးများကြတော့ သင်္ဘောမှာ တနေ့ ဒေါ်လာ ၁၀ ကနေ စရကြပါတယ်။ သူတို့ အလုပ်တာဝန်ကတော့ ကုန်တင်တဲ့ plan loading master၊ စစ်ဆေးသူ surveyor၊ ကုမ္မဏီ agent အဖြစ်နဲ့ လုပ်ကိုင်ကြပါတယ်။ 

သင်္ဘော တစ်စီးကုန်တင်တော့မယ်ဆို အလုပ်သမား အယောက် ၂၀ကျော်တက်လာပါတယ်။ ချက်ပြုတ်ကျော်လှော်ဖို့ အစုံယူလာကြပါတယ်။ မနက်စာ ကျနော်တွေ့သလောက်ကတော့ ထမင်း၊ ကြက်ဥကြော်ရယ်၊ ညက မျှားထားတဲ့ ငါးလေးတွေကို ခွဲ၊ ဆားလူး အခြောက်ခံထားတဲ့ ငါးခြောက်ကြော် ဒါ နေ့တိုင်းစားရတာပါ။ နေ့လည် ညနေစာကတော့ ဟင်းက တမယ်ထဲပါပဲ။ ကြက်ပဲဖြစ်ဖြစ် ဝက်ဖြစ်ဖြစ် ဆီပြန်ချက်တာမဟုတ်ပါဘူး။ ပဲငံပြာရည်နဲ့ ရှာလကာရည်အဓိကထား ရေလုံပြုတ်တစ်ခွက်ပါပဲ။ ငါးကြော်ရင်လည်း ဒီဟင်းတမျိုးပါပဲ။ ကျနော်တို့တောင် သူတို့လို မစားနိုင်ဘူး။ တခါတလေ ပဲငံပြာရည်အကြည်ပဲ လောင်းစားတဲ့ ဖြစ်သလိုစားသူတွေလည်းရှိတယ်။ အသားတော့ ပါပါရဲ့ ။ကျနော်တို့ နိုင်ငံက အောက်ခြေအလုပ်သမားများထက် ဖြစ်သလိုစားသောက်နိုင်ကြတာကို တွေ့ရတယ်။

ဖိလစ်ပိုင်တောင်ပိုင်းကိုရောက်တော့ မွတ်စလင် အများစုဖြစ်တဲ့အတွက် မာမားလို့ သူတို့အခေါ် ကွမ်းယာကို စားကြတာတွေ့ရပါတယ်။ ကွမ်းရွက်နု ၊နနွင်းရောထားတဲ့ထုံး၊ ကွမ်းသီးက လက်လက်ဆက်ဆက် အပင်ပေါ်က အစိမ်း၊ဆေးကတော့ ကျနော်တို့နိုင်ငံက ဆေးရွက်ကြီးစိမ်လိုမျိုးနဲ့ စားကြပါတယ်။ နနွမ်းပါတော့ မစားတက်ပေမယ့် ကွမ်းမစားရတာကြာတဲ့ ကျနော်တို့အတွက်ကတော့ အလွမ်းပြေစားရတာပါပဲ။

ဖိလစ်ပိုင်ရေပြင်ရေအနက်က ရေအောက်ကြမ်းပြင် ၁မိုင်ကျော် အထိ နက်တဲ့နေရာတွေရှိသလို ရေနက်ဧရိယာ အတော်ကျယ်ပြန်တဲ့ နိုင်ငံဖြစ်ပါတယ်။ ပင်လယ်ရေပြာက ကြည်လင်ပြီး ရေအောက်က ငါးလေးတွေအစ လှမ်းမြင်ရပါတယ်။ အင်မတန်လှတဲ့ ပင်လယ်ကမ်းခြေ beach တွေ အများကြီးရှိပါတယ်။ 

ကျနော်တို့ အပြင် go show ထွက်တဲ့အခါ သင်္ဘောကနေ လှေလေးတွေစီး ကမ်းပေါ်ရောက်ရင် သုံးဘီးဆိုင်ကယ်နဲ့ မြို့ပတ်ရပါတယ်။ မနီလာ စတဲ့ မြို့ကြီးတွေကို ကျနော်မရောက်ဖူးပေမယ့် စူရီဂါးအိုး(Surigao) လိုမြို့လေးတွေကတော့ ကျနော်တို့နိုင်ငံ မြို့လေးတွေနဲ့ အတော်တူပါတယ်။ ဘေထုတ်လို့ခေါ်တဲ့ အဝတ်အစားအဟောင်းတန်း လေဟာပြင်စျေးတွေရှိပါတယ်။ လမ်းဘေးဝဲယာ တိုလီမုတ်စ မုန့်ဆိုင်လေးတွေ လမ်းတလျှောက် တွေ့နိုင်တယ်။ ဆိုင်အတော်များများကတော့ သံဇကာလေးတွေ ကာထားကြပါတယ်။ လိုချင်တဲ့ ပစ္စည်းကို လက်ညှိုး ထိုး သံဇကာကြားကနေ လက်တဝင်စာ အပေါက်ဖောက်ထားတဲ့ နေရာကနေ အပေးအယူလုပ်ရပါတယ်။ လုံခြုံရေးအရလို့ မြင်မိပါတယ်။ 

သောကြာညနဲ့ စနေနေ့ညများက ဖိလစ်ပင်းနိုးတွေရဲ့ အပျော် အပန်းဖြေနေ့တွေပါပဲ။ တနင်္ဂနွေက ဘုရားကျောင်းနဲ့ အိမ်မှာ အနားယူကြတာများပါတယ်။ (ကျနော်တို့နိုင်ငံက တနင်္ဂနွေနေ့နဲ့မတူပါဘူး။ တနင်္လာနေ့ အတွက် ဖိလစ်ပင်းနိုးတွေက အနောက်နိုင်ငံသားများလို အားယူကြတယ်လို့ မြင်ပါတယ်။)ကမ်းခြေလို နေရာမျိုးမှာ ဒစ်စကိုလိုက်ဖွင့် ကိုယ့်အဖွဲ့နဲ့ကို ကကြ စားကြ သောက်ကြ ပျော်ပျော်ပါးပါးပါပဲ။ စားသောက်ဆိုင်ထဲမှာ ဆိုလည်း ကာရာအိုကေ ထားပေးထားတယ်။ အလှည့်ကျ အခမဲ့ ဆိုကြတယ်။ ထူးဆန်းတာက တဖက်ဝိုင်းက ဆိုနေလို့ အသံမကောင်းသည်အသာထား မည်သူမှ ဘာမှမပြော။ သီချင်းဆိုပြီးတိုင်း လက်ခုပ်တီးပေးတယ်။ အလှည့်ကျ စနစ်နဲ့ ပျော်ပျော်ပါးပါးသီဆိုစားေသာက်နေတာမြင်ရတဲ့ ချစ်စရာ ဓလေ့တစ်ခုကိုမြင်မိတယ်။ ကျနော်ဝိုင်းဘေးက ဖိလစ်ပင်းနိုးဆို အသံတော်တော်ဆိုးတယ်။သူက အစောကြီးထဲကရောက်တော့ သီချင်းတွေကြိုနှိပ်ထားတာေပါ့။ ကျန် ဖီလစ်ပင်းနိုးတွေကလည်း အလှည့်စောင့်ကြပါတယ်။ မြန်မာပြည်ဆို ထိုးနှက် ၊ရန်ဖြစ်၊တဖက်ဝိုင်းကနေ ရိသလိုလို ပြောနေကြပြီပေါ့။ မူးနေပေမယ့်လည်း စည်းကမ်းစနစ်ရှိတာ အတုယူစရာလေးတစ်ခုဖြစ်ခဲ့ပါတယ်။ 

ဖိလစ်ပင်းနိုး အတော်များများက အင်္ဂလိပ်လို ပြောနိုင်ဆိုနိုင်ကြပါတယ်။ ကမ္ဘာပေါ်မှာ သင်္ဘောလိုက်တဲ့ seaman သင်္ဘောသားအများစုကလည်း ဖိလစ်ပင်းနိုးတွေပါပဲ။ ဥရောပနဲ့ အမေရိကဘက်သွားရင် ကမ်းဆင်းတဲ့အခါဖြစ်ဖြစ် ရောက်တဲ့ နိုင်ငံသားတွေက ဖား(ဖိလစ်ပိုင်)နဲ့ မျက်နှာပေါက်ဆင်တဲ့ ကျနော်တို့ ရွှေမြန်မာတွေကိုမြင်ရင် ဖိလစ်ပင်းနိုး ဆိုပြီး စမိတ်ဆက်ကြတဲ့အထိ သူတို့တွေက သင်္ဘောသားလောကမှာ နံပါတ် ဝမ်းလို့ ပြောလို့ရပါတယ်။ 

ကျနော်တို့ဆီက တနှစ်ကို သင်္ဘော သား သုံးသောင်းကျော် အတက်အဆင်းလုပ်နိုင်ကြပေမယ့် ဖိလစ်ပင်းနိုးတွေက သိန်းနဲ့ချီ ရှိပါတယ်။ ကျနော်တို့က အိမ်ပြန်ရင် ပြန်တက်ဖို့ သင်္ဘောအလှည့်ကျစောင့်ရပေမယ့် ဖိလစ်ပင်းနိုးတွေက တန်း ပြန်တက်လို့ရတဲ့အထိ သင်္ဘောလိုင်းပေါများတယ်လို့ ပြောသံကြားဖူးပါတယ်။
သို့ပေမယ့် လူဦးရေ သန်း တစ်ရာကျော်ရှိတဲ့ ဖိလစ်ပင်နိုင်ငံက ဖိလစ်ပင်းနိုးတွေအတွက် ယနေ့အထိ အိမ်ဖော်ကနေ အခြားလုပ်းငန်းပေါင်းစုံ ပြည်ပမှာ အလုပ်ထွက်လုပ်နေရသူတွေ များစွာရှိကြသလို ပြည်တွင်းမှာလည်း အလုပ်အကိုင်ရှားပါးမှု့ ၊လုပ်အားခနည်းပါးမှု့တွေ ကိုကတော့ ယနေ့အထိ ရင်ဆိုင်နေရဆဲပါ။


ဗိုလ်သူရိန်