ဇင်လင်း - “သတင်းစာ သူရသတ္တိဆုရှင် အမျိုးသမီး စစ်သတင်းထောက်”

ဇင်လင်း - “သတင်းစာ သူရသတ္တိဆုရှင် အမျိုးသမီး စစ်သတင်းထောက်”

(မိုုုုုုးမခ) ဧပြီ ၄၊ ၂၀၂၀

မျက်မှောက်ခေတ်မှာ ထူးချွန်ထင်ရှားတဲ့ စစ်သတင်းထောက်တွေထဲက တစ်ယောက်ဖြစ်တဲ့ မာရီကော်လဗင် ရဲ့ ဘဝပုံရိပ် ဟာ စိတ်ဝင်စားဖို့ကောင်းပါတယ်။ မာရီကော်လဗင်ဟာ အမေရိကန်နိုင်ငံသူ နိုင်ငံခြားသတင်းထောက် ဖြစ်တယ်။ ဒါပေ မယ့် ဗြိတိန်နိုင်ငံမှာ ထူးချွန်ထင်ရှားတဲ့ ရှေ့တန်းစစ်မျက်နှာ သတင်းထောက်အဖြစ် နာမည်ကျော်ကြားသူ ဖြစ်တယ်။ မာရီကော်လဗင်ဟာ ရဲရင့်ပြီး စိတ်အားထက်သန်တဲ့ စစ်သတင်းထောက်ဖြစ်တဲ့အလျောက် ပြင်းပြင်းထန်ထန် စစ်မီး တောက်လောင်နေတဲ့ ကမ္ဘာ့ဒေသတွေဆီ စွန့်စွန့်စားစား သွားရောက် သတင်းထောက်လှမ်းလေ့ရှိသူဖြစ်တယ်။ မာရီဟာ အာဏာရှင်အစိုးရတွေကို အာခံဖီဆန်ဝန့်တယ်။ အမိန့်အာဏာနဲ့တားမြစ်ကန့်သတ်ချက်တွေကို ကွေ့ဝိုက်လှည့်ပတ် ရှောင်ရှားပြီး စစ်ပွဲဖြစ်ပွားရာ နယ်မြေအတွင်း စွန့်စားဝင်ရောက်တတ်သူ ဖြစ်တယ်။

တချို့က မာရီကော်လဗင် ကို ထူးချွန်ထင်ရှားတဲ့ စစ်သတင်းထောက် မာသာဂယ်လ်ဟွန်း(Martha Gellhorn) နဲ့ တူတယ် လို့ ဆိုကြတယ်။ မာသာဂယ်လ်ဟွန်းဟာ စစ်မြေပြင်သတင်းထောက်အဖြစ် ဆယ်စုနှစ်များစွာ စစ်သတင်းတွေ လိုက်ခဲ့သူ ဖြစ်တယ်။ မာသာဂယ်လ်ဟွန်းက စစ်ပွဲတွေကြားက မြေစာပင် ပြည်သူတွေရဲ့ ထိခိုက်နစ်နာမှုတွေကို အထူးအလေးပေး စုံစမ်းထောက်လှမ်းပြီး သတင်းရေးလေ့ရှိတယ်။ မာသာဂယ်လ်ဟွန်းဟာ အမှတ်မထင် အန်းနက်စ် ဟမ္မင်းဝေး(Ernest Hemingway) တွေ့ဆုံခဲ့ပြီး နှစ်အတန်ကြာ လက်ထပ်ပေါင်းသင်းခဲ့ဖူးသူလည်း ဖြစ်တယ်။ မာသာဂယ်လ်ဟွန်း နဲ့ မာရီ ကော်လဗင် တို့ဟာ မိတ်ဆွေသူငယ်ချင်းတွေလည်း ဖြစ်ကြတယ်။

စစ်သတင်းထောက်ဆိုသူတွေဟာ စစ်မြေပြင်အတွင်း မရ ရအောင်ဝင်ရောက်ကြရတယ်။ ရောက်ပြီးရင် သတင်းကို မရ ရ အောင်ကြိုးစားရယူကြရတယ်။ ပြီးရင် စစ်မြေပြင်ထဲကနေ အပြင်ကို မရ ရအောင် ပြန်ထွက်ကြရတယ်။ မာရီကော်လဗင် ဟာလည်း စစ်သတင်းထောက်ဖြစ်တဲ့အလျောက်၊ အဆိုပါနည်းအတိုင်းပဲ၊ ချေချန်ညာ (Chechnya) စစ်ပွဲဆီကနေ ဘော့စနီးယား (Bosnia) စစ်ပွဲဆီ ရောက်အောင်သွားခဲ့ရတယ်။ နောက် ဘော့စနီးယားကနေ သီရိလင်္ကာစစ်ပွဲတွေဆီ ဆက်သွားခဲ့ရတယ်။ သီရိလင်္ကာ စစ်ပွဲအတွင်း သတင်းယူစဉ်မှာ မာရီ ရဲ့ မျက်စေ့ တစ်လုံး ဆုံးရှုံးခဲ့ရတယ်။ ဆီရီးယာစစ်ပွဲ အတွင်း သတင်းယူစဉ်မှာတော့ အသက်ပါ ဆုံးရှုံးခဲ့ရတယ်။ မာရီကော်လဗင်ဟာ ဆီးရီးစစ်မြေပြင်အတွင်း မရ ရအောင် ဝင်ရောက်နိုင်ခဲ့တယ်။ စစ်သတင်းတွေလည်း မရ ရအောင်ယူနိုင်ခဲ့တယ်။ ဒါပေမယ့် စစ်ပွဲထဲက ပြန်ထွက်ဖို့ ကြိုးစားရာမှာ မအောင်မြင်ခဲ့တာကြောင့် ပိတ်မိပြီး အသက်ပါ ဆုံးရှုံးခဲ့ရတာဖြစ်တယ်။ ဟုမ်စ်မြို့တိုက်ပွဲအတွင်း အစိုးရတပ်ဖွဲ့က သူပုန်တွေကို ဖြိုခွင်းရာမှာ ရော့ကက်လောင်ချာတွေနဲ့ ပစ်ခတ်တိုက်ခိုက်စဉ်အတောအတွင်း မာရီကို ဗုံးဆံထိမှန် သေဆုံး ခဲ့ရတာဖြစ်တယ်။

မာရီ အနေနဲ့သူရယူပေးပို့ရမယ့် သတင်းတွေ ပို့ပေးပြီးပြီ ဖြစ်တယ်။ အခြားသတင်းထောက်တွေလိုပဲ စစ်ပွဲအတွင်းက ထွက်မယ်ဆိုရင် ထွက်လို့ရလောက်ပြီလို့ဆိုပါတယ်။ ဒါပေမယ့် မာရီက စစ်မြေပြင်မှာ ဆက်နေခဲ့တယ်။ စစ်ဒဏ်ခံနရတဲ့ သာမန်ပြည်သူတွေရဲ့ အခြေအနေတွေကို စုံစမ်းမေးမြန်းပြီး သတင်းတွေ ဆက်ပို့နေခဲ့တယ်။ မာရီ နောက်ဆုံး ပေးပို့ခဲ့တဲ့ သတင်းက ကလေးငယ် တယောက် ကျည်သင့်ပြီး သေရတဲ့ မျက်မြင်ကိုယ်တွေ့ဖြစ်ရပ်ကို အကြောင်းပြုပြီး စစ်ပွဲအတွင်းက သာမန်ပြည်သူတွေ ဘယ်လောက်ဒုက္ခတွေ ကြုံတွေ့နေရတယ်ဆိုတာ သတင်းပေးပို့ခဲ့တာဖြစ်တယ်။ ဒီ သတင်းအတွက် မာရီ ဂုဏ်ပြု ချီးမွမ်းသင့်ပါတယ်။

မာရီ ကက်သရင်း ကော်လဗင် (Marie Catherine Colvin) ကို ၁၉၅၆ ခုနှစ် ဇန္နဝါရီ ၁၂ ရက်နေ့မှာ နယူးယော့ခ်ပြည်နယ်၊ ကွင်းစ်ဒေသရှိ အက်စ်တိုးရီးယားရပ်ကွက်မှာ မွေးဖွားခဲ့တယ်။ ဖခင်ဖြစ်သူ William J. Colvin ဟာ ဒုတိယကမ္ဘာစစ်ပြန် ဝါရင့် ကမ်းတက်တပ်သားကြီး ဖြစ်တယ်။ နောက်တော့ နယူးယော့ခ် အစိုးရကျောင်းမှာ အင်္ဂလိပ်စာ ဆရာဖြစ်ခဲ့တယ်။ မိခင်ဖြစ်သူ Rosemarie Marron Colvin ကတော့ လောင်းအိုင်လန်း အထက်တန်းကျောင်းမှာ လူမှုရေးဘာသာရပ်ဆိုင်ရာ နည်းပြဆရာမဖြစ်တယ်။ မာရီမှာ ဝီလျံ နဲ့ မိုက်ကယ် ဆိုတဲ့ မောင်နှစ်ယောက်ရှိတယ်။ အိုင်လင်း နဲ့ ကက်သရင်း ဆိုတဲ့ ညီမနှစ်ယောက်လည်း ရှိတယ်။ ၁၉၇၄ ခုနှစ်မှာ Oyster Bay High School ကနေ မာရီ ဘွဲ့ရတယ်။ နောက်တော့ ပညာရေးဖလှယ်မှုအစီအစဉ်အရ ဘရာဇီးလ်မှာ အထက်တန်းပညာဆက်သင်တယ်။ နောက်ပိုင်း ယေးလ်တက္ကသိုလ် (Yale University) မှာ မနုဿဗေဒ (Anthropology) အဓိကဘာသာနဲ့ ကျောင်းဆက်တက်တယ်။ ၁၉၇၈ ခုနှစ်မှာ မနုဿဗေဒနဲ့ ဘီအေဘွဲ့ရတယ်။ ဒါပေမယ့် ပူလစ်ဇာဆုရ စာရေးဆရာ John Hersey သတင်ကြားပို့ချတဲ့ သင်တန်း လည်း တက်ခဲ့တယ်။ ယေးလ်တက္ကသိုလ်သတင်းစာမှာ စာတွေ စရေးဖြစ်တယ်။ သတင်းစာဆရာ ဖြစ်ရမယ်လို့လည်း အဲဒီကတည်းက မာရီကော်လဗင် သန္နိဋ္ဌာန်ချခဲ့တယ်လို့ဆိုတယ်။ မာရီရဲ့ ထူးခြားတဲ့ အရည်အသွေး နဲ့စိတ်ဓါတ် ကြံ့ခိုင်မှု ကြောင့် ယေးလ်တက္ကသိုလ်မှာ ကတည်းက လူသိများ ထင်ရှားခဲ့တယိ်ု့ ဆိုတယ်။

ယေးလ်တက္ကသိုလ်က ဘွဲ့ရပြီးတော့ ၁၉၈၄ မှာ နယူးယော့ခ်ရှိ United Press International (UPI) ရဲ့ သတင်းထောက် အဖြစ်ဆောင်ရွက်ခဲ့တယ်။ ၁၉၈၅ ခုနှစ်ကစပြီး အမေရိကန်နိုင်ငံသူ မာရီကော်လဗင် ဟာ ဗြိတိန်နိုင်ငံက The Sunday Times သတင်းစာကြီးမှာ နိုင်ငံခြားသတင်းထောက် ဖြစ်လာတယ်။ ဆီးရီးယားနိုင်ငံ ဟုမ်စ် (Homs) မြို့စစ်ပွဲအတွင်း ၂၀၁၂ ခုနှစ် ဖေဖေါ်ဝါရီ ၂၂ နေ့မှာ ကွယ်လွန်ချိန်အထိ ဆန်းဒေးတိုင်းမ် သတင်းစာရဲ့ စစ်သတင်းထောက်ဖြစ်ခဲ့တယ်။ မာရီဟာ ထူးချွန်ထင်ရှားတဲ့ ရှေ့တန်းစစ်မျက်နှာ စစ်သတင်းထောက်အဖြစ် အထူး နာမည်ကျော်ကြားခဲ့သူ ဖြစ်တယ်။ ဆီးရီးယား စစ်မျက်နှာမှာ စစ်သတင်းတွေရေးရင်း စစ်မြေပြင်မှာ ကွယ်လွန်ခဲ့ရတဲ့ စစ်သတင်းထောက်လည်း ဖြစ်တယ်။

မာရီ ကွယ်လွန်ပြီးနောက် သူ့မိသားစုက Long Island Community Foundation ရဲ့ စီမံကိန်းတခုအဖြစ် Marie Colvin Memorial Fund ဆိုတဲ့ ပရဟိတအဖွဲတခု ထူထောင်ခဲ့တယ်။ အဲဒီ အဖွဲ့အစည်းက မာရီကို ဂုဏ်ပြုတဲ့အနေနဲ့ လူသားချင်း စာနာမှုအထောက်အကူပေးတဲ့ ပရဟိတအလုပ်တွေ လုပ်ဆောင်တယ်လို့ ဆိုတယ်။ Marie Colvin Memorial Fund က လူသားချင်း စာနာမှုအထောက်အကူပေးခြင်း၊ လူ့အခွင့်အရေးရရှိရေးအတွက် အထောက်အပံ့ပေးခြင်း၊ သတင်းစာ လွတ်လပ်ခွင့်အတွက် အကူအညီပေးခြင်း နဲ့ ပညာရေးအထောက်အပံ့ပေးခြင်း စတဲ့ ပရဟိတအလုပ်တွေ လုပ်တယ်လို့ သိရတယ်။ စတုံနီဘရွတ်ခ် တက္ကသိုလ် (Stony Brook University)ကလည်း “မာရီကော်လဗင် အထိမ်းအမှတ် နိုင်ငံတကာ သတင်းပေးပို့မှုဌာန” (Marie Colvin Center for International Reporting)ကို တည်ထောင်ပြီး မာရီ ကို ဂုဏ်ပြုခဲ့တယ်။ အဲဒီ ဌာနက မျိုးဆက်သစ် နိုင်ငံခြား သတင်းထောက်တွေ မွေးထုတ်ပေးဖို့ သတင်းထောက်သင်တန်းတွေ ပေးခဲ့တယ်။

၂၀၁၆ ခုနှစ် ဇူလိုင်လမှာ ကော်လဗင်မိသားစုက ဆီးရီးယားအစိုးရထံမှ လျော်ကြေးရလိုကြောင်း အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု ရှိ ဖက်ဒရယ် ခရိုင်တရားရုံးတခုမှာ တရားစွဲဆိုခဲ့ပါတယ်။ မာရီကော်လဗင် သေဆုံးရမှု ဟာ ဥပဒေမဲ့ တရားလက်လွတ် သတ်ဖြတ်ခံရမှုဖြစ်တယ်လို့ ညီမဖြစ်သူ ကက်သရင်းကော်လဗင်က ပြောကြားခဲ့တယ်။ ဆီးရီးယားအစိုးရဟာ နိုင်ငံခြား သတင်းထောက်တွေရဲ့ ဂြိုဟ်တုဆက်သွယ်ရေး ဖုန်းတွေကို ခြေရာခံပြီး သတင်းထောက်တွေရှိတဲ့နရာကို ရှာဖွေခဲ့တယ်လို့ ထွက်ပြေးလွတ်မြောက်လာတဲ့ ဆီးရီးယားအစိုးရဝန်ထမ်း အများအပြားက ထွက်ဆိုကြပါတယ်။ စစ်ရေးပဋိပက္ခ ဖြစ်စမှာ ကတည်းက ဘာရှားအယ်လ်အားဆဒ် (Bashar al-Assad) အစိုးရဟာ သတင်းထောက်တွေကို ပစ်မှတ်အဖြစ်သတ်မှတ် ထားကြောင်း သက်သေခံမှတ်တမ်းတွေရရှိခဲ့ကြောင်း ကော်လဗင်မိသားစု ရှေ့နေ စကော့ဂီလ်မိုး (Scott Gilmore) က ပြောကြားခဲ့တယ်။

အမည်မဖေါ်လိုတဲ့ ထွက်ပြေးခိုလှုံလာသူတဦးက မာရီကော်လဗင်သေဆုံးတဲ့နေ့ အောင်ပွဲခံခဲ့ကြတဲ့ အဆင့်မြင့် ဆီးရီးယား စစ်အရာရှိတွေရဲ့ နာမည်တွေကို ထုတ်ဖေါ်ပြောကြားခဲ့တယ်။ ဆီးရီးယားစစ်ထောက်လှမ်းရေးအရာရှိ တဦးက မာရီကို ဆဲရေးတိုင်းထွာပြီး အမေရိကန်တွေ ဘာတတ်နိုင်သေးလဲလို့ ပြောခဲ့ကြောင်း သူက ပြန်ပြောပြခဲ့တယ်။ အဲဒီ ပစ်ခတ် သတ်ဖြတ်မှု တိုက်ပွဲမှာ ပါဝင်ခဲ့သူတွေ ရာထူးတိုးပေးခြင်းခံရတယ်လို့လည်း သူက ဆိုပါတယ်။ ဗိုလ်ချုပ်တဦးက ရာထူး တက်သွားတယ်။ အရပ်ဖက်စစ်ခေါင်းဆောင်တဦးကိုတော့ ကားအသစ် တစင်း ဆုချလိုက်တယ်လို့ပြောပြခဲ့တယ်။

မာရီကော်လဗင်သေဆုံးခဲ့ရတဲ့ တိုက်ခိုက်ခံရမှုမှာ ဒဏ်ရာရရှိခဲ့သူ ဗြိတိသျှဓါတ်ပုံသတင်းထောက် ပေါလ်ကော်နီ (Paul Conroy) ရဲ့ ပြန်ပြောပြချက်အရ ဟုမ်စ်မြို့ (Homs) ထဲမှာ တွေ့သမျှ အနောက်နိုင်ငံ သတင်းထောက်တွေကို သတ်ပစ်ရမယ်လို့ ဆီးရီးယာအစိုးရက အမိန့်ပေးထားကြောင်း သူတို့ သတင်းရခဲ့တယ်လို့ဆိုတယ်။ ဒါပေမယ့် ဆီးရီးယားနိုင်ငံအတွင်း ဖြစ်ပျက်နေတဲ့ အမှန်တရားကို ဖေါ်ထုတ်ရေးအတွက် ဟုမ်စ်မြို့ထဲကနေ ထွက်မပြေးဘဲ အလုပ်ဆက်လုပ်မယ်လို့ မာရီကော်လဗင်က ဆုံးဖြတ်ချက်ချခဲ့ကြောင်း ပေါလ်ကော်နီ က ပြန်ပြောပြခဲ့တယ်။

CNN ရဲ့ သတင်းတင်ဆက်သူ Anderson Cooper နဲ့ အင်တာဗျူးမှာ မာရီကော်လဗင် က ၂ နှစ်သား ကလေးငယ် ဗုံးဆံ ထိမှန်သေရပုံ သူ့ကိုယ်တွေ့ ဖြစ်ရပ်ကို ပြောပြခဲ့ တယ်။ ဒါဟာ မာရီရဲ့ နောက်ဆုံး အင်တာဗျူးလို့လည်း သိရတယ်။

“ဒီကလေးငယ် သေဆုံးရတဲ့ ဖြစ်ရပ်ဟာ လူအတော်များများအဖို့ စဉ်းစားတွေးတောစရာ ဖြစ်လာနိုင်ပါတယ်။ ဟုမ်စ်မြို့ ထဲမှာ ဖြစ်ပွားနေတဲ့ လူသတ်ပွဲကို ဘယ်သူတဦးတယောက်ကမှ ရပ်အောင်မလုပ်နိုင်တာ ဘာကြောင့်လဲ။ ဒီလူသတ်ပွဲက နေတိုင်းဖြစ်နေတာလေ။ ဘာတွေ ဖြစ်နေ ကြတာလဲ။” လို့ မာရီက မေးခွန်းထုတ်ခဲ့တယ်။

အရပ်သူအရပ်သားတွေကို ပစ်ခတ်တိုက်ခိုက်မှု မလုပ်ဖို့ အကြမ်းဖက်သမားတွေကိုပဲ ပစ်မှတ်ထားတိုက်ခိုက်ဖို့ ဆီးရီးယား အစိုးရအနေနဲ့ တောင်းဆိုတယ်ဆိုတာ ဟုတ်ပါသလားလို့ CNN က မေးတဲ့ မေးခွန်းကို မာရီက ပြန်ဖြေရာမှာ လူအများ မသိရှိတဲ့ ရက်စက်ကြမ်းကြုတ်လူမဆန်မှုတွေကို ထုတ်ဖေါ်ပြောပြခဲ့တယ်။




“အရပ်သားတွေကို မတိုက်ခိုက်ဘူးဆိုတာ လိမ်တာဖြစ်တယ်။ ဒီလမ်းထဲမှာဆိုရင် ကျည်သင့်မခံရတဲ့ အိမ်ရယ်လို့ လုံးဝမရှိ ပါဘူး။ ဒီနေရာက လူသိများထင်ရှားတဲ့ ဆင်းရဲသား လူနေရပ်ကွက်တခု ဖြစ်ပါတယ်။ ကျွန်မရှိနေတဲ့ အဆောက်အဦးရဲ့ အပေါ်ဆုံးအထပ်ဆိုတာ ရစရာမရှိအောင် အပစ်ခံထားရတယ်။ အမှန်ပြောရရင် အဆောက်အဦးက ကျည်သင့်ပြီး လုံးဝ ပျက်စီး နေပါပြီ။ ဒီရပ်ကွက်မှာ စစ်ရေးပစ်မှတ် တခုမှ မရှိပါဘူး။ ဒါကြောင့် အရပ်သားပစ်မှတ်ကို မပစ်ပါဘူး၊ အကြမ်းသမား တွေကိုပဲ ပစ်ခတ်တိုက်ခိုက်တာလို့ ပြောတာဟာ လုံးဝ ပြောင်ပြောင်တင်းတင်း လိမ်လည်တာဖြစ်ပါတယ်။ ဆီးရီးယား စစ်တပ်က ရော့ကက်လောင်ချာ ဒုန်းလက်နက်နဲ့ပစ်တယ်၊ မော်တာနဲ့ပစ်တယ်၊ သံချပ်ကာတင့်ကားက အမြောက်နဲ့ ပစ် တယ်။ လေယာဉ်ပစ်ဒုန်းလက်နက်နဲ့တောင် မြို့ထဲကို အပြိုင်ပစ်သွင်းနေတယ်။ ဆီးရီးယားစစ်တပ်က မြို့ထဲမှာ အအေး ဒဏ်ခံရင်း ဆာလောင်ငတ်မွတ်နေတဲ့ အရပ်သူအရပ်သားတွေကို ရက်ရက်စက်စက် မထောက်မညှာ ကျည်ဆန်မိုး ရွာချ နေတယ်လေ။” လို့ မာရီက CNN သတင်းတင်ဆက်သူ အင်ဒါဆင်ကူပါး (Anderson Cooper) ကို တိုက်ပွဲကြားက ပြောပြ ခဲ့တာဖြစ်ပါတယ်။ ဒီ အင်တာဗျူးက မာရီရဲ့ နောက်ဆုံး သတင်းပေးပို့ချက်ဖြစ်ပါတယ်။ နောက်နာရီ အနည်းငယ်အကြာမှာ မာရီကော်လဗာ ပစ်ခတ်တိုက်မှုအတွင်း သေဆုံးခဲ့ရတယ်လို့ သိရတယ်။

မာရီကော်လဗင်ဟာ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု၊ နယူးယော့မြို့ အောက်စတားဘေး အထက်တန်းကျောင်း (Oyster Bay High School) ရဲ့ ၁၉၇၄ ခုနှစ်အတန်း အပြီး ကျောင်းထွက်ခဲ့သူဖြစ်တယ်။ နောက်တော့ London Sunday Times သတင်းစာရဲ့ နိုင်ငံခြားသတင်းထောက် ဖြစ်လာတယ်။ နိုင်ငံခြား စစ်သတင်းထောက်ဖြစ်တဲ့အလျောက် မာရီဟာ အသက်ဘေးနဲ့ နီးတဲ့ အန္တရာယ် အမျိုးမျိုးရင်ဆိုင်ကြုံတွေ့ခဲ့ဖူးသူလည်း ဖြစ်တယ်။ ဒါကြောင့် မာရီကော်လဗင်ဟာ ဗြိတိသျှသတင်းစာနယ်ပယ်ရဲ့ အထူးချွန်ဆုံး နိုင်ငံခြား သတင်းထောက်ဆု ချီးမြှင့်ခံခဲ့ရသူဖြစ်တယ်။

မာရီ အဖို့ အသက်အန္တရာယ်နဲ့ အလွန်နီးတဲ့ဖြစ်ရပ်တခုကတော့ ၂၀ဝ၁ ခုနှစ် အေပြီလမှာ ဖြစ်ခဲ့တယ်လို့ဆိုတယ်။ အဲဒီ အချိန်က မာရီဟာ သီရိလင်္ကာမှာ ရောက်နေတယ်။ အေပြီ ၄ ရက်နေ့မှာ သီရိလင်္ကာ နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး Lakshman Kadirgamar နဲ့ တွေ့ဆုံမေးမြန်းခွင့် (Interview) ရက်ချိန်ရထားတယ်။ တချိန်ထဲမှာ တမီလ်တိုက်ဂါးအဖွဲ့(Liberation Tigers of Tamil Eela(LTTE) ရဲ့ နိုင်ငံရေးခေါင်းဆောင်တဦးဖြစ်တဲ့ Suppiah Paramu Thamilselvan နဲ့ တရားဝင် တွေ့ဆုံခွင့်ရဖို့ အစိုးရဆီမှာ လျှောက်လွှာတင်ထားတယ်။ ဝမ်နီ (Wanni) ဆိုတဲ့ တောတွင်းတနေရာမှာ တွေ့ဆုံနိုင်ဖို့ ဖြစ်တယ်။ ဝမ်နီ (Wanni) ဒေသက တမီလ်တိုက်ဂါးအဖွဲ့ထိန်းချုပ်ထားတဲ့ ဒေသဖြစ်ပြီး ‘မသွားရနယ်မြေ’ (No-Go-Zone) သတ်မှတ်ထားတယ်။ ဒါကြောင့် အစိုးရက မာရီရဲ့ လျှောက်ထားချက်ကို ပယ်ချခဲ့တယ်။ ဒါပေမယ့် မာရီက လက်မလျှော့ခဲ့ ဘူး။ အဲဒီ တောတွင်းက ‘မသွားရနယ်မြေ’ ဆီကို တောတွင်းလမ်းကနေ လျှို့ဝှက်ပြီး ဝင်သွားဖို့ဆုံးဖြတ်စီစဉ်ခဲ့တယ်။ တမီလ်တိုက်ဂါးအဖွဲ့ရဲ့ အကူအညီနဲ့ ဝမ်နီဒေသကို ရောက်အောင်သွားခဲ့တယ်။ ဒါပေမယ့် တဖက်မှာ သီရိလင်္ကာ နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးနဲ့ အင်တာဗျူးလုပ်ဖို့ ချိန်းဆိုထားတဲ့ ကိစ္စ ပျက်ကွက်ခဲ့တယ်။

မာရိဟာ တမီလ်တိုက်ဂါးအဖွဲ့ရဲ့ ဝမ်နီဒေသမှာ ရှိနေစဉ် ရရှိသမျှတွေကို သူ့ရဲ့သတင်းစာတိုက်ဆီ သတင်းတွေ ပေးပို့ နိုင်ခဲ့တယ်။ အဲဒီ သတင်းပေးပို့ချက်တွေထဲမှာ တမီလ်ခေါင်ဆောင် Suppiah Paramu Thamilselvan နဲ့ အင်တာဗျူး လည်း ပါတယ်။ အဲဒီသတင်းတွေ ထွက်ပေါ်လာချိန်မှာ သီရိလင်္ကာအစိုးရအဖွဲ့က မာရီကော်လဗင်ဟာ သူတို့အမိန်ကို ဖီဆန်ပြီး (No-Go-Zone) သူပုန်နယ်မြေကို သွားခဲ့ကြောင်း သိရှိသွားတယ်။ တိုက်တိုက်ဆိုင်ဆိုင် အဲဒီအချိန်က အေပြီလအလယ် သီရိလင်္ကာနှစ်သစ်ကူးချိန်ဖြစ်လို့ အစိုးရက ၅ ရက် အပစ်ရပ်ဖို့ ကြေညာထားချိန်ဖြစ်တယ်။ အဲဒီလို အပစ်ရပ်ကြေညာချက်ကို မာရီကော်လဗင်က အခွင့်ကောင်းယူပြီး၊ အစိုးရထိန်းချုပ်တဲ့ နယ်မြေအတွင်း ပြန်ဝင်လာခဲ့တယ်။

မာရီဟာ လူအုပ်စု တစုနဲ့အတူ ပြန်လာခဲ့ပြီး Parayanaalankulam စစ်ဆေးရေးဂိတ်ကနေ ပြန်ဝင်ဖို့ လုပ်စဉ်မှာ မမျှော် လင့်ဘဲ တိုက်ခိုက်မှုတခုနဲ့ကြုံခဲ့ရတယ်။ သီရိလင်္ကာအစိုးရတပ်နဲ့ တမီလ်တိုက်ဂါးအဖွဲ့(LTTE) တို့ရဲ့ တိုက်ပွဲဖြစ်တယ်။ တိုက်ပွဲအတွင်း လက်ပစ်ဗုံးတလုံးက မာရီအနား ကျရောက် ပေါက်ကွဲခဲ့တယ်။ မာရီ ဒဏ်ရာအပြင်းအထန်ရခဲ့ပြီး သွေးထွက် လွန်ရုံမက မျက်လုံးတဖက်ပါ ထိခိုက်သွားခဲ့တယ်။ အဲဒါ ၂၀ဝ၁ ခုနှစ် အေပြီလ ၁၆ ရက်နေ့ဖြစ်တယ်။ ဗြိတိသျှ အဆင့်မြင့် သံအဖွဲ့ရဲ့ကြားဝင်ဆောင်ရွက်မှုကြောင့် စစ်ဆေးရုံ (Vavuniya Military Hospital) မှာ တက်ရောက်ကုသခွင့်ရခဲ့တယ်။ မာရီဟာ အဲဒီလို ဒဏ်ရာအကြီးအကျယ်ရထားတဲ့ကြားက စစ်ဆေးရုံကုတင်ပေါ်ကနေ စာလုံးရေ သုံးထောင်လောက်ရှိတဲ့ သူ့ကိုယ်တွေ့သတင်းအဖြစ်အပျက်ကို London Sunday Times သတင်းစာတိုက်ဆီ အချိန်မှီ ရေးသားပေးပို့နိုင်ခဲ့တာ ဟာ မယုံနိုင်စရာဘဲလို့ ဆိုကြတယ်။ ရှာမှရှားတဲ့ စစ်သတင်းထောက်လို့ချီးကျူးစရာ ဖြစ်ခဲ့တယ်။ စစ်သတင်းထောက် တယောက်အနေနဲ့ သူလုပ်ရမယ့် တာဝန်ကို ကျေကျေပွန်ပွန် ဆောင်ရွက်ခဲ့တာ ဖြစ်ပါတယ်။ အေပြီလ ၁၉ ရက်နေ့ မှာ မာရီကောလဗင်ကို မြို့တော် ကိုလန်ဘိုမှာရှိတဲ့ ဆေးရုံ (Columbia Presbyterian Hospital) သို့ ပို့ဆောင် ကုသစေခဲ့ တယ်။ မာရီရဲ့ မိခင် ရို့မာရီကော်လဗင်ရဲ့ ပြောပြချက်အရ သူ့မျက်လုံးကို ပြန်မြင်နိုင်အောင် ဆေးရုံမှာ အတော်ဆုံး ဆရာဝန် Dr. Stanley Chang အပါအဝင် ဆရာဝန်တွေ ကြိုးစားခဲ့ကြ တယ်လို့ ဆိုတယ်။ ခွဲစိပ်မှု သုံးကြိမ်ပြုလုပ်ပြီး ကြိုးစားခဲ့ကြပေမယ့် မအောင်မြင်ခဲ့ဘူးလို့ ဆိုတယ်။

ဒီတုန်းက AP သတင်းပေးပို့ချက်မှာ တမီလ်ခေါင်ဆောင် Suppiah Paramu Thamilselvan နဲ့ အင်တာဗျူးလုပ်ပြီးနောက် အစိုးရနယ်မြေဘက်ကို ပြန်လည်ဝင်ရောက်ဖို့ ကြိုးစားခဲ့တဲ့ မာရီကော်လဗင်ကို သီရိလင်္ကာစစ်တပ်က တမင်သက်သက် ပစ်ခတ်တိုက်ခိုက်ခဲ့တာဖြစ်တယ်လို့ တမီလ်တိုက်ဂါးအဖွဲ့(LTTE)က စွပ်စွဲ ထားကြောင်း ဖေါ်ပြခဲ့တယ်။ ဒီလုပ်ရပ်ဟာ သူရဲဘောကြောင်တဲ့ သီရိလင်္ကာစစ်တပ်ရဲ့ဆင်ခြင်တုံတရားကင်းမဲ့တဲ့ ပစ်ခတ်တိုက်ခိုက်မှုဖြစ်ကြောင်း တမီလ်တိုက်ဂါး အဖွဲ့(LTTE) ဗဟိုဌာနချုပ်က ၂၀ဝ၁ အေပြီ ၁၉ ရက်စွဲနဲ့ ကြေညာချက်တစောင်ထုတ်ပြန်ခဲ့တယ်။

သီရိလင်္ကာအစိုးရကတော့ မာရီကော်လဗင်ဟာ ဗီဇာသက်တမ်းကုန်နေပါလျှက်နဲ့ ခွင့်ပြုချက်မရှိဘဲ စစ်ဖြစ်နေတဲ့ ‘မသွားရ နယ်မြေ’ (No-Go-Zone) ထဲကို သွားရောက်ခဲ့ပြီး တမီလ်သူပုန်အဖွဲ့နဲ့ဆက်သွယ်ခဲ့တယ်လို့ စွဲချက်တင်တယ်။ ဒါပေမယ့် အစိုးရက မာရီကို တရားစွဲဆိုခြင်း မပြုလုပ်ခဲ့ဘူးလို့ အေပြီ ၁၈ ရက်နေ့ အေပီသတင်းမှာ ဖေါ်ပြခဲ့တယ်။ တမီလ်တိုက်ဂါး အဖွဲ့(LTTE)က ၁၉၈၃ ခုနှစ်ကတည်းက ကိုယ်ပိုင်နယ်မြေရရှိရေးအတွက် ပုန်ကန်တိုက်ခိုက်နေခဲ့တဲ့ အဖွဲ့ဖြစ်တယ်။

အဲဒီအချိန်က AP သတင်းအဆိုအရ တမီလ်တိုက်ဂါးအဖွဲ့(LTTE)ရဲ့ တပ်ဖွဲ့တခုက မာရီကော်လဗင်ကို အစိုးရနယ်မြေဖြစ် တဲ့ Vavuniya ဒေသထဲ ပြန်ဝင်နိုင်အောင် လိုက်ပါစောင့်ရှောက်ခဲ့စဉ် သတင်းရရှိပြီး၊ တိုက်ခိုက်ခဲ့တာလို့ဆိုတယ်။ Vavuniya ဒေသဟာ မြို့တော် ကိုလမ်ဘိုရဲ့ မြောက်ဖက် မိုင် ၁၃၀ အကွာမှာ ရှိတယ်။ သီရိလင်္ကာ ဥပဒေအရ သူပုန်ထိန်း ချုပ်တဲ့ နယ်မြေအတွင်း သတင်းသွားယူလိုတဲ့ သတင်းထောက်များဟာ ကာကွယ်ရေးဝန်ကြီးဌာနထံမှ ထောက်ခံစာ တောင်းယူပြီးမှ သွားခွင့်ရှိကြောင်း ဖေါ်ပြထားတယ်။ ဒါပေမယ့် အဲဒီလို ထောက်ခံချက်မျိုးက တကယ်တမ်းမှာ မပေး သလောက်ပါဘဲလို့ ဆိုတယ်။ အစိုးရစစ်တပ်နဲ့ အတူလိုက်မယ်ဆိုရင်တော့ ထောက်ခံပေးတာ ရှိတယ်လို့ သိရတယ်။

မာရီရဲ့ မိခင်ဖြစ်သူ ပြန်ပြောပြချက်အရ မာရီ ကို သတင်းထောက်မှန်း သိတဲ့အတွက် ရည်ရွယ်ချက်ရှိရှိ လက်ပစ်ဗုံးနဲ့ ပစ်တာခံရတယ်လို့ ဆိုတယ်။ ဒဏ်ရာရထားပေမဲ့ ဆေးကုသမပေးဘဲ ၁၀ နာရီကြာ ကြိုးတုပ် ချုပ်နှောင်ထားတာခံရ တယ်လို့ ဆိုတယ်။ အမေရိကန်နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာနရဲ့ဝင်ရောက် ကူညီမှုကြောင့် လွတ်မြောက်ခဲ့တာ ဖြစ်တယ်။ လွတ်မြောက်ပြီးနောက် အဆုပ်ကျန်းမာရေးအခြေအနေမကောင်းတဲ့အတွက် လေယာဉ်စီးလို့မရတာကြောင့် အခြေအနေ ကောင်းအောင် ၃ ရက်စောင့်ပြီးမှ ကိုလမ်ဘိုဆေးရုံသို့ ပြောင်းရွှေ့နိုင်ခဲ့တယ်။

နယူးယော့ခ် အခြေစိုက် သတင်းသမားများကို အကြမ်းဖက်ခြင်းမှ ကာကွယ်စောင့်ရှောက်ရေးကော်မတီ ( The Committee to Prevent Violence Against Journalists) က ရရှိတဲ့ သတင်းအချက်အလက်တွေအရ မာရီကော်လဗင်ကို သီရိလင်္ကာအစိုးရတပ်က ပစ်မှတ်ထားတိုက်ခိုက်ခဲ့ခြင်း ဖြစ်တယ်လို့ သိရတယ်။ အကြောင်းကတော့ တိုက်ခိုက်မခံရမီ သီတင်းတပတ်က အစိုးရတပ်ရဲ့ ရက်စက်ကြမ်းကြုတ်တဲ့ သတ်ဖြတ်မှုတွေအကြောင်း မာရီ က သတင်း ရေးသားပေးပို့ခဲ့တာကြောင့်လို့ဆိုတယ်။ ဒါတင်မက တမီလ်တိုက်ဂါးအဖွဲ့(LTTE)ရဲ့ဒုတိယ ခေါင်းဆောင်နဲ့အင်တာဗျူး ကိစ္စလည်း ပါတယ်လို့ဆိုတယ်။ တမီလ် ဒုတိယခေါင်းဆောင်က ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ပေးရေး တောင်းဆိုမှုကို စွန့်လွှတ် ပြီး ငြိမ်းချမ်းရေးဆွေးနွေးဖို့ ပြောခဲ့တဲ့သတင်းကြောင့် မာရီကို သတ်ဖို့လုပ်ခဲ့တာဖြစ်တယ်လို့ သတင်းထောက်တွေက ယူဆကြတယ်။ အဲဒီအချိန်တုန်းက သီရိလင်္ကာစစ်တပ်က စစ်ပွဲကို ဆက်တိုက်ဖို့ပဲ လိုလားနေခဲ့တယ်လို့ သိရတယ်။

တကယ်တော့ သီရိလင်္ကာစစ်မြေပြင်ဆီ မရောက်မီ ၁၉၉၉ ခုနှစ်တုန်က မာရီကော်လဗင်ဟာ ချေချန်ညာ (Chechnya) နဲ့ ကိုဆိုဗို (Kosovo) စစ်ပွဲတွေထဲ ဝင်ရောက် သတင်းလိုက်နေခဲ့တာဖြစ်တယ်။ ၁၉၉၉ ခရစ္စမတ်ကာလ အတွင်း မာရီဟာ ချေချန်ညာ ရှေ့တန်းစစ်မျက်နှာမှာ သုံးရက်ကြာ ပျောက်ဆုံးနေခဲ့တယ်လို့ ဆိုတယ်။ မာရီဟာ စစ်ပွဲထဲကနေ အပြင်ပြန် ထွက်ဖို့ ဂျော်ဂျီယာနိုင်ငံဘက်ဆီ မိုင် ၄၀ ခရီးကို ခြေလျှင်လျှောက်ခဲ့ရတယ်။ မာရီဟာ ချေချန်ညာသူပုန်စခန်းမှာ ရောက် နေခဲ့ပြီး၊ ရုရှားတပ်တွေက သူပုန်ဝင်ထွက်နိုင်တဲ့ လမ်းတွေအကုန် ဖြတ်တောက် ပိတ်ဆို့ထားချိန်ဖြစ်တယ်။ ဒါကြောင့် ဒီဇင်ဘာလ ဆောင်းရာသီအတွင်း ပေ ၁၂,ဝ၀ဝ ကျော်မြင့်ပြီး နှင်းခဲတွေဖုံးအုပ်နေတဲ့ တောင်ကြားလမ်းကို ရွေးချယ်ခဲ့ရ တယ်။ ရင်းခေါင်းအထိမြင့်တဲ့ နှင်းထုကို ရုန်းကန် ဖြတ်သန်းပြီး စစ်ပွဲအပြင်ဖက် ပြန်ထွက်ဖို့ ၈-ရက်ခရီးနှင်ခဲ့ရတယ်။ တော်ရုံသတ္တိ တော်ရုံရဲရင့်မှုမျိုးနဲ့ ကြောက်မက်ဖွယ် နှင်းဖုံးနေတဲ့ တောင်ကျောကို စားရေ ရိက္ခာ မပြည့်မစုံနဲ့ ဖြတ်ကျော်ဖို့ ဆိုတာ မလွယ်ကူလှပါ။

ဂျော်ဂျီယာနိုင်ငံဖက်ရောက်ချိန်မှာ အဲဒီအချိန်က မာရီကော်လဗင်ရဲ့ ခင်ပွန်းဖြစ်သူ ပက်ထရစ်ဘစ်ရှော့ပ် (Patrick Bishop) က ပါရီမြို့ကနေ ဂျော်ဂျီယာနိုင်ငံရဲ့ မြို့တော် တဘစ်လစ်ဆီ (Tbilisi) ရောက်လာခဲ့တယ်။ ပက်ထရစ် ဟာ ဒေးလီတယ်လီဂရပ်ဖ် သတင်းစာရဲ့ အရှေ့အလယ်ပိုင်း သတင်းထောက်ဖြစ်တယ်။ ပက်ထရစ်က Sunday Times သတင်း ထောက် Jon Swain နဲ့အတူ အမေရိကန်သံရုံးထံက ရဟတ်ယာဉ် တစီး ရရှိအောင် ဆောင်ရွက်ခဲ့တယ်။ မာရီကို နှင်းဖုံး နေတဲ့ တောင်ပေါ်ကနေ ရဟတ်ယာဉ်နဲ့ ကယ်ဆယ်ခဲ့ရတယ်။ မာရီရဲ့ အဆိုအရ ဒီလိုအကူအညီမျိုး မပါဘဲ စစ်ပွဲထဲကို ဝင်ပြီး သတင်းယူ၊ သတင်းရပြီးရင် ပြန်ထွက်ရတာမျိုးပဲ ဖြစ်ချင်တယ်လို့ဆိုတယ်။ ဒီလို အထူးအကူအညီမျိုးကို မာရီ အနေနဲ့ မကြာခနလိုနေတာတော့ မဟုတ်ပါ။ ချေချန်ညာမှာလည်း အခက်အခဲတွေကြားမှာပဲ အကူအညီမလိုဘဲ မာရီကော်လဗင် သတင်းတွေ ပို့နိုင်ခဲ့ပါတယ်။

ဒါပေမယ့်လည်း ချေချန်ညာပြီးတော့ မကြာခင်မှာပဲ သီရိလင်္ကာရောက် ရပြန်တယ်။ ထုံးစံအတိုင်း တမီလ်တိုက်ဂါးအဖွဲ့ (LTTE) သူပုန်တွေရှိရာ သွားရပြန်တာပါပဲ။ ရှေ့တန်းစစ်မျက်နှာကိုဖြတ်ပြီး အစိုးရနယ်မြေထဲ ပြန်ဝင်ဖို့ကြိုးပမ်းရင်းနဲ့ လက်ပစ်ဗုံးနဲ့အပစ်ခံရတယ်။ ဗုံးစ ၄ စ ထိမှန်ခဲ့တယ်။ ဗုံးစထိမှန်ခံရလို့ ဘယ် ဖက် မျက်လုံးကွယ်ခဲ့ရတယ်။ အဲဒီနောက် မှာ ဘယ်ဖက်မျက်လုံးကို အနက်ရောင်ပိတ်စနဲ့ဖုံးအုပ်ထားရတယ်။ ဒါကြောင့် One-eyed Jack ရုပ်ရှင်ထဲက မာလွန် ဘရန်ဒို နဲ့ ခိုင်းနှိုင်းပြီး၊ မာရီကော်လဗင်ကို One-eyed Jill လို့ တင်စားခဲ့ကြတယ်။ မာရီကော်လဗင်ဟာ သူ့ရဲ့ ရဲစွမ်းသတ္တိနဲ့ ထူးချွန်တဲ့အရည်အချင်းတွေကြောင့် ဂုဏ်ထူးဆောင်ဆုတွေလည်း ချီးမြှင့် ခံခဲ့ရ သူ ဖြစ်တယ်။ သက္ကရာဇ် ၂၀ဝ၀ မှာ ဗြိတိသျှသတင်းစာထူးချွန်ဆု (Journalist of the Year, British Press Award) ကို နိုင်ငံခြား သတင်းစာအသင်း (Foreign Press Association) က မာရီကော်လဗင် အတွက် ချီးမြှင့်ခဲ့တယ်။ နိုင်ငံတကာ အမျိုးသမီး မီဒီယာ ဖေါင်ဒေးရှင်း (International Women's Media Foundation) ကလည်း ၂၀ဝ၀ ပြည့်နှစ်မှာပဲ သတင်းစာ သူရသတ္တိဆု ကို ချီးမြှင့်ခဲ့တယ်။ ၂၀ဝ၁ ခုနှစ်ရဲ့ အထူးချွန်ဆုံး သတင်းထောက်ဆု (2001: Foreign Reporter of the Year, British Press Awards) ဆု၊ ၂၀ဝ၉ ခုနှစ်ရဲ့ အထူးချွန်ဆုံး သတင်းထောက်ဆု (2009: Foreign Reporter of the Year, British Press Awards) ဆု၊ ၂၀၁၂ ခုနှစ်မှာ အန္နာပိုလစ်ကော့ဗ်စကာယာ ထူးချွန် စစ်သတင်းထောက်ဆု (Anna Politkovskaya Award, Reach All Women in War (RAW in WAR) နဲ့ ၂၀၁၂ ခုနှစ်ရဲ့ အထူးချွန်ဆုံး သတင်းထောက်ဆု (2012: Foreign Reporter of the Year, British Press Awards) ဆု၊ စသဖြင့် ချီးမြှင့်ခံခဲ့ရတယ်။




မာရီကော်လဗင် အထူးပြုလေ့လာပြီး သတင်းရေးခဲ့တာက အရှေ့အလယ်ပိုင်းစစ်ပွဲတွေအကြောင်းလို့ဆိုပါတယ်။ နောက် ပိုင်းမှာ ချေချန်ညာစစ်ပွဲ၊ ကိုဆိုဗိုစစ်ပွဲ၊ ဆီယာရာလီယွန်စစ်ပွဲ၊ ဇင်ဘာဘွေစစ်ပွဲ၊ သီရိလင်္ကာစစ်ပွဲ နဲ့ အရှေ့တိမောစစ်ပွဲ သတင်းတွေလည်း ရေးသားခဲ့တယ်။ ၁၉၉၉ ခုနှစ်တုန်းက အမျိုးသမီးနဲ့ကလေးသူငယ် ဒုက္ခသည် ၁၅၀ဝ ခန့် ခိုလှုံနေတဲ့ ခြံဝင်းတခုကို အင်ဒိုနီးရှားစစ်တပ်က ကျောထောက်နောက်ခံပေးထားတဲ့ လက်နက်ကိုင်တပ်တွေက ဝိုင်းထားချိန်မှာ မာရီလည်း ကုလသမဂ္ဂတပ်ဖွဲ့နဲ့အတူရှိနေခဲ့တယ်။ ဒုက္ခသည်တွေကို ထားခဲ့ပြီး ထွက်သွားဖို့အင်ဒိုတပ်တွေက ဖိအားပေး တာကို မာရီကော်လဗာက ငြင်းဆန်ပြီး အခြေအနေတွေကို ကမ္ဘာကသိအောင် တီဗွီကနေသတင်းလွှင့်တင်ရုံမက၊ Sunday Times သတင်းစာကနေလည်း သတင်းတွေ ရေးသားတင်ပြခဲ့တယ်။ ဒါကြောင့် အမျိုးသမီးနဲ့ကလေးသူငယ် ဒုက္ခသည် ၁၅၀ဝ ဟာ ၄ ရက်ကြာ ပိတ်ဆို့ ဝိုင်းရံခံထားရပြီးနောက် အသက်ချမ်းသာရာရခဲ့တယ်။ အဲဒီကို ကယ်တင်နိုင်မှုအတွက် မာရီကော်လဗင်ကို နိုင်ငံတကာက အသိအမှတ်ပြု ချီးကျူးခဲ့ကြတယ်။ အဲဒီလို သတ္တိပြောင်မြောက်မှုကို ဂုဏ်ပြုတဲ့အနေနဲ့ နိုင်ငံတကာ အမျိုးသမီး မီဒီယာ ဖေါင်ဒေးရှင်း (International Women's Media Foundation) က ၂၀ဝ၀ ပြည့်နှစ်မှာ မာရီကော်လဗင် ကို “သတင်းစာ သူရသတ္တိဆု” ကို ချီးမြှင့်ခဲ့တာဖြစ်တယ်။

References:

Marie Colvin: The uncrowned Queen of Intrepid Journalists By D.B.S.Jeyaraj

In Spite of Grenade Attack, Marie Colvin Files Her Report By Dagmar Fors Karppi

"A Woman of Valor" https://bit.ly/2GoiZj6

Marie Colvin: Syria assassinated reporter, court told https://bbc.in/2Dm4b3U

(၂၀၁၉ ဇူလိုင်လထုတ် ‘အတွေးအမြင်’ အမှတ် ၃၂၂ ၌ ဖေါ်ပြသည့် ဆောင်းပါး)