ဧရာ(မန္တလေး) - မြန်မာစာဆရာ John Okell ကွယ်လွန်

ဧရာ(မန္တလေး) - မြန်မာစာဆရာ John Okell ကွယ်လွန်

(မိုးမခ) ဩဂုတ် ၇၊ ၂၀၂၀

ဩဂုတ်လ ၃-ရက်နေ့က ဆရာကြီး John Okell ကွယ်လွန်သွားတယ်လို့ သိရပါတယ်။ သူ့စာအုပ်တွေ အကြောင်း ရေးခဲ့ဖူးတာကို အမှတ်တရ ပြန်တင်လိုက်ပါတယ်။

စင်္ကာပူမှာနေတုန်းက တရုတ် ဒါယကာ၊ ဒါယိကာမတွေကို မြန်မာစာ သင်ပေးဖို့ ရိပ်သာဆရာတော်က တာဝန် ပေးခံရဖူးပါတယ်။ စာသင်ဖို့ကို ဝါသနာထုံတာကြောင့် တကြောင်း၊ ကိုယ်နေ့စဉ်ပြောနေတဲ့ စကားပဲလေ ဖြစ်မှာပါလို့ ခပ်လျှော့လျှော့ တွေးမိတာက တကြောင်း၊ “ရပါတယ် ဘုရား” လို့ လက်ခံခဲ့ပါတယ်။ အစည်းအဝေး အပြီးမှာ ကော်မတီဥက္ကဋ္ဌ လူကြီးက “မြန်မာစာက လွယ်တာမဟုတ်ဘူး။ ကြည့်ဗျာ … တစ်နဲ့ နှစ်ကို တစ်ခု၊ နှစ်ခုလို့ အသံထွက်ပေမယ့် သုံးကျတော့ သုံးဂု (သုံးခု) လို့ ဖြစ်သွားရော။ ကျွန်တော်ဆို မသင်တတ်ဘူး” လို့ ဆိုလာပါတယ်။ “ရေးတော့ အမှန်၊ ဖတ်တော့ အသံပေါ့ဗျာ” လို့ပဲ ဖြေဖြစ်ခဲ့ပါတယ်။ ဒါပေမယ့် အပြန်လမ်း တလျှောက်လုံး ငါဘယ်လို ရှင်းပြရပါ့မလဲလို့ အဖြေရှာခဲ့ပါတယ်။ မြန်မာတယောက် အနေနဲ့ကတော့ ဒီကိစ္စက အထူးသင်နေစရာ မလိုပေမယ့် နိုင်ငံခြားသား တယောက်အတွက်ဆိုရင်တော့ သိပ်လွယ်လှတာ မဟုတ်ပါဘူး။

အိမ်ပြန်ရောက်ပေမယ့် အဖြေက မထွက်ပါဘူး။ အင်တာနက်ပေါ်မှာ ရှာကြည့်တော့လည်း မတွေ့။ အင်္ဂလိပ်စာမှာလည်း but ကို /bət/ လို့ အသံထွက်ပေမယ့် put ကျ /pʊt/ ဖြစ်သွားတာပဲ မဟုတ်လားလို့ ဖြေတွေးပေမယ့် သိပ်တော့ ဘဝင်မကျလှ ပါဘူး။ နည်းမှီလို့ရလို ရငြား အင်္ဂလိပ် ဘာသာဗေဒနဲ့ ဆိုင်တဲ့ စာအုပ်တွေမှာ ရှာကြည့်ဖို့ အနီးအနားက စာကြည့်တိုက်တွေကို ပြေးရပါတယ်။ ကံအားလျော်စွာပဲ ရည်ညွှန်းစာအုပ်တွေ ထားတဲ့ အကန့်မှာ လန်ဒန်တက္ကသိုလ်က မြန်မာစာပါမောက္ခ John Okell ရဲ့ မြန်မာစာ စာအုပ်တွေကို ဆိုက်ဆိုက်မြိုက်မြိုက် သွားတွေ့ပါတယ်။

မြန်မာစကားမှာ သံညင်းကနေ သံပြင်း အဖြစ် ပြောင်းလဲတတ်ပုံ voicing အကြောင်းကို လေ့ကျင့်ခန်းတွေနဲ့ ရှင်းပြထားပါတယ်။ မြန်မာစာ ဗျည်းအက္ခရာဇယားမှာ ပထမနဲ့ ဒုတိယတိုင်တွေမှာ ရှိတဲ့ က၊ ခ၊ စ၊ ဆ စတဲ့ ဗျည်းတွေကို သံညင်း (voiceless အဃောသ) လို့ ခေါ်ပါတယ်။ တတိယနဲ့ စတုတ္ထတိုင်မှာ ရှိတဲ့ ဂ၊ ဃ၊ ဇ၊ ဈ စတဲ့ ဗျည်းတွေကို သံပြင်း (voiced ဃောသ) လို့ ခေါ်ပါတယ်။ ယေဘုယျအားဖြင့် သံညင်းတွေကနေ သက်ဆိုင်ရာ သံပြင်းအသံတွေ အဖြစ် (ဥပမာ ခ ကနေ ဃ၊ စ ကနေ ဇ၊ ပ ကနေ ဗ) ပြောင်းတတ်ပါတယ်။ သူ့ရှေ့ကအသံတွေက glottal stop (-က် -ခ် -စ် -တ် -ပ် စတဲ့) အသတ်သံ သံရပ်တွေ ရှိနေရင်တော့ ချွင်းချက်အဖြစ် သံပြင်းပြောင်းစရာ မလိုတော့ပါဘူး။ ရှေ့သံက အသတ်သံဖြစ်ပေမယ့် သံရပ် (glottal stop) မဟုတ်ဘဲ မသတ် နသတ် စတဲ့ နှာသံ အသတ်၊ ညသတ် ယသတ် စတဲ့ သံရှည် အသတ်သံဆိုရင်လည်း သံပြင်း ပြောင်းရပါတယ်။ ဥပမာ “လေးခု” ဆိုရင် ရှေ့က “လေး” က glottal stop မဟုတ်တဲ့ အတွက် နောက်က “ခု” ကနေ သံပြင်း “ဂု” ပြောင်းပြီး “လေးဂု” လို့ အသံထွက်ပါတယ်။ (ခ ရဲ့ သက်ဆိုင်ရာ သံပြင်းက ဃ ဖြစ်ရမှာ ဖြစ်ပေမယ့် မြန်မာတွေက ဂ-သံနဲ့ ဃ-သံကို ကွဲအောင် ရွတ်လေ့မရှိတဲ့ အတွက် လေးဂုလို့ပဲ ထွက်ပါတယ်)။ တစ်ခု၊ နှစ်ခု စတာတွေမှာတော့ ရှေ့သံက စသတ်သံ ဖြစ်နေလို့ နောက်သံ “ခု” ကို သံပြင်းပြောင်းစရာ မလိုတော့ပါဘူး။ “ဆယ်ခု” ဆိုရင် ရှေ့သံက အသတ်ဖြစ်ပေမယ့် glottal stop မဟုတ်လို့ “ဆယ်ဂု” လို့ ထွက်ပါတယ်။ John Okell ကို အတော်လေး ကျေးဇူးတင်မိပါတယ်။ စင်္ကာပူရဲ့ စနစ်ကျလှတဲ့ စာကြည့်တိုက်တွေကိုလည်း ကျေးဇူးတင်မိပါတယ်။

နောက်တဆက်တည်း သူရေးတဲ့ Burmese/Myanmar Dictionary of Grammatical Form ဆိုတဲ့ စာအုပ်ကို တွေရပါတယ်။ မြန်မာစာမှာရှိတဲ့ ဝိဘတ်တွေ၊ ပစ္စည်းတွေ၊ ကြိယာထောက်တွေရဲ့ အဓိပ္ပါယ်နဲ့ အသုံးအနှုန်းကို အက္ခရာဝလိစဉ်ပြီး ရှင်းပြထားပါတယ်။ မြန်မာစာ သင်ချင်တဲ့ နိုင်ငံခြားတွေအတွက်သာမက၊ မြန်မာစာ အားနည်းသူတွေအတွက်တော့ အထောက်အပံ့ကောင်း တခုပါ။

မိုးမခစာဖြည့် - ဆရာညီပုလေး၏ ဖေ့စ်ဘွတ်မှ ဝမ်းနည်းစာ

ဂျွန်အိုကဲလ်John Okell ကွယ်လွန်ရှာပြီတဲ့

မြန်မာစာ မြန်မာစကားကို တစ်သက်တာလုံးလေ့လာ သင်ကြား တင်ပြခဲ့တဲ့ဆရာ။ Apple Macintosh အတွက် မြန်မာစာလုံး Ava Laser font တီထွင်ခဲ့တဲ့ဆရာ ဦးလှသိန်း ခေါ် ဂျွန်အိုကဲလ် (အငြိမ်းစား ပါမောက္ခ၊အရှေ့တိုင်းနှင့်အာဖရိကလေ့လာရေးဌာနကျာင်း၊ လန်ဒန်တက္ကသိုလ် ) ကွယ်လွန်သွားကြောင်းသိရလို့ လူထုမိသားစုက အလွန်ကြေကွဲဝမ်းနည်းမိပါတယ်။
ဆရာကောင်းမွန်ရာအရပ်မှာပျော်စံပါစေ။
လူထုမိသားစု။
ဓာတ်ပုံ ဧရာဝတီသတင်းဌာန