သီအိုဇော် - ရင်မခုန်မိတာ အပြစ်လား

သီအိုဇော် - ရင်မခုန်မိတာ အပြစ်လား

(မိုးမခ) ဧပြီ ၂၆၊ ၂၀၂၁

ခေါင်းစဉ်ကိုကြည့်ပြီး တိုင်းရေးပြည်ရေးရှုတ်ထွေးနေချိန်မှာ ဒီလောက်တောင်ရေးစရာရှားသလားလို့တော့ ဖြစ်မသွားလိုက်ကြပါနဲ့၊လောလောလတ်လတ်ထွက်လာတဲ့ အာဆီယံထိပ်သီးအစည်းအဝေးပွဲ ကြေငြာချက် အကြောင်းရေးမလို့ပါ။ တခြားသူတွေတော့မသိ၊ ကိုယ်တိုင်ကတော့ အာဆီယံမှာ ပြောကြဆိုကြ ထုတ်ပြန်ကြမှာတွေ တကယ့်ကိုရင်မခုန်၊ စိတ်မလှုပ်ရှားခဲ့တာပါ။

အားမနာတမ်းပြောရရင်တော့ တခုခုမှမလုပ်ရင်လူပြောသူပြောခံရမှာစိုးတဲ့ သူတွေနဲ့ လူပြောခံရတာ သက် သာလေမလားဆိုပြီး တခုခုလုပ်ပြချင်ယောင်ဆောင်ချင်တဲ့ သူတို့ ဟန်ဆောင်ပန်ဆောင် တွေ့ဆုံကြရင်း အင်ဒိုနီးရှားရဲ့တိုင်းပြည်ကိုယ်စားပြု အစားအစာ Nasi goreng ထမင်းကြော်, Beef rendang အမဲသားနှပ် နဲ့ စား ကောင်းသောက်ဖွယ်တို့ကို သုံးဆောင်ပြီးသကာလ ဇနီးသမီးချွေးမ အတွက် အင်ဒိုနီးရှားပါတိတ်လက်ဆောင် လက်ခံရယူပြီးပြန်ကြတဲ့ ခရီးစဉ်လို့ပြောရင် မလွန်လောက်ပါဘူး။ လူတိုင်းတော့မဟုတ်၊ တချို့အတွက်ကျတော့ လေယာဉ်ပေါ်ကအဆင်းကော်ဇောနီ နဲ့ ကြိုဆိုခံရတာနဲ့တင် ဒီခရီးလာရတာတန်သွားပြီလို့ ထင်သွားသူလည်း ရှိနိုင်ပါတယ်။ ၃၆၀ ဒီဂရီ ဆယ်(လ)ဖီ ဆွဲချင်တဲ့စိတ်ကိုလည်း အတင်းချိုးနှိမ်ထားချင်ထားရမှာပါ။

အဲဒီလိုရေးလိုက်ပြန်တော့ ကောင်းကွက်တစ်ကွက်တစ်လေမှ မရှိလို့တော့ မထင်စေချင်ပါဘူး။ အားမလိုအား မရဖြစ်မိတာတွေများစွာရှိပေမယ့် အကြမ်းဖက်မှု့တွေချက်ချင်းရပ်ဖို့ ကြေငြာချက်ရဲ့ပထမဆုံးအချက်အနေနဲ့ တွေ့တော့ကြိုဆိုမိပါတယ်။ တန်ဖိုးရှိတဲ့အသက်တွေကို အဆုံးအရှုံးခံနေရတာ ရင်နာခံပြင်းလှပါတယ်၊ ဒါ့ကြောင့် ဒါတွေကိုရပ်တန်းကရပ်စေချင်ပါတယ်။ စာသားအသုံးအနှုန်းကိုတော့ သိပ်လက်မခံနိုင်ပါဘူး၊ နှစ်ဦးနှစ်ဖက်လုံးက အတတ်နိုင်ဆုံး ချုပ်ထိန်းပေးကြဖို့ ပြောလာလို့ပါ။ အကြမ်းဖက်သတ်ဖြတ်မှုတွေလုပ်နေတာ အာဏာသိမ်းစစ်အုပ်စုဘက်ကသာ လုပ်ဆောင်နေတာအားလုံး သိတဲ့ကိစ္စပါပဲ။ ရေးရိုးရေးစဉ် ယေဘူယျဆန်ဆန်သုံးနှုန်းတယ်လို့ပဲ သဘောထားလိုက်ပါ့မယ်။ အပြုသဘောဆောင်တဲ့ တွေ့ဆုံဆွေးနွေးရေးစတင်ဖို့ တိုက်တွန်းတာ၊ အထူးကိုယ်စားလှယ်အဖွဲ့ ဖွဲ့စည်းပြီး တွေ့ဆုံဆွေးနွေးရေးအစီအစဉ်ကိုချောချောမွေ့မွေ့ ဖြစ်အောင်အကူအညီပေးမယ်ဆိုတာတွေသာ ပြောပြီး မတရားသတ်ဖြတ်ခံရသူများအတွက် အာဏာသိမ်းစစ် အုပ်စုကို ရှုတ်ချကြောင်း၊ အထိန်းသိမ်းခံ အဖမ်းဆီးခံများပြန်လွှတ်ပေးဖို့အကြောင်း တစ်လုံးတစ်ပါဒမျှ တရား ဝင်သဘောတူ ထုတ်ပြန်ချက်ထဲ မထည့်သွင်းနိုင်ခဲ့တာကတော့ အလွန်တရာ စိတ်မကောင်းစရာပါပဲ။

မြန်မာနိုင်ငံအတွက် လိုအပ်တဲ့အကူအညီတွေကို “ဘေးအန္တရယ်စီမံခန့်ခွဲမှုဆိုင်ရာ လူသားချင်းစာနာမှု့ကူညီ ထောက်ပံ့ရေး အာဆီယံညှိနှိုင်းကွပ်ကဲမှုဗဟိုဌာန” (AHA) မှတဆင့် ပံ့ပိုးပေးမယ် ဆိုတာကိုလည်း ကြေငြာချက်ထဲမှာ တွေ့ရပါတယ်။ တကယ်လိုအပ်နေသူများလက်ထဲ အမှန်တကယ် ရောက်ဖို့ဆောင်ရွက်နိုင်ရန်လိုအပ်သလို အလှူလက်ဖက်နဲ့မျက်နှာလုပ်တတ်သူများကို သတိကြီးကြီးထားရမှာပါ။ နာဂစ်မုန်တိုင်းကနေ သင်ခန်း စာများစွာရရှိခဲ့ကြပါပြီ။ တစ်လက်စတည်းပြောချင်တာ ရှိပါသေးတယ်၊ အာဆီယံကထုတ်ဝေခဲ့တဲ့ … “A Humanitarian Call – The ASEAN Response to Cyclone Nargis” ကိုသတိရမိလို့ပါ။ အဲဒီအစီရင်ခံစာထဲမှာ ထိုစဉ်က မြန်မာအစိုးရရဲ့ထိရောက်သောဦးဆောင်မှု့၊ လျင်လျင်မြန်မြန်ဆောင်ရွက်ခဲ့မှု့တို့ကို ချီးကျူးအမွှန်းတင်ထားတာ ဖတ်ခဲ့ဘူးပါတယ်။ သူ့အရပ်နဲ့သူ့ဇာတ်တော့ဟုတ်နေခဲ့ပုံပါပဲ။ ယုံရမှာခက်တယ်ဆိုလျှင် Chapter 8 (p.114-115) မှာဖတ်ကြည့်နိုင်ပါတယ်။ ဒီတစ်ခါတော့ ရင်မ‌မောပါရစေနဲ့တော့။

အာဆီယံနိုင်ငံတွေဟာ ဝင်ရောက်မစွက်ဖက်ရေးမူကို လက်ကိုင်ထားတာ သဘောပေါက်ထားပါတယ်။ အာဆီယံ ပဋိညာဉ် အပိုဒ်(၂) အခြေခံမူ ၂(င) မှာ အတိအကျဖေါ်ပြထားတာပါ။ ဒါပေမယ့် အပိုဒ်(၁) ရည်ရွယ်ချက် (၇) မှာ “ဒီမိုကရေစီပိုမိုတောင့်တင်းခိုင်မာအားကောင်းစေဖို့၊ စီမံအုပ်ချုပ်မှု့နဲ့တရားဥပဒေစိုးမိုးရေးတိုးတက် ကောင်းမွန်စေဖို့၊ လူ့အခွင့်အရေးနဲ့ အခြေခံလွတ်လပ်ခွင့်များကိုကာကွယ်ပေးဖို့ “ရည်ရွယ်ထားတယ် ဆိုပြန်တော့ အခုမြန်မာနိုင်ငံအခြေအနေကို ဘယ်လိုမှ မျက်ကွယ်ပြုလို့မသင့်တော်ပါဘူး။

ဧပြီ(၂၄)ရက်နေ့က အာဆီယံထိပ်သီး အစည်းအဝေးဟာ အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံတစ်ခုကို ရှားရှားပါးပါး စွက်ဖက်ပြောဆိုမှု့ဆိုရင်လည်း ပြောလို့ရ နိုင်ပါတယ်။ ဒါပေမယ့် ပြောခဲ့သလိုပါပဲ၊ ဘုံသဘောတူညီထုတ်ပြန်ချက်ကတော့ နားထောင်ကောင်းမယ့် စကားလုံးတွေ သုံးပြီး၊ ပြောသင့်တာတွေ ပါသင့်တာတွေ ကျန်နေခဲ့ပါတယ်။ ရလဒ်အားလုံးကို စိတ်တိုင်းကျကြမှာမဟုတ်ပေမယ့်၊ တစ်ချို့နိုင်ငံတွေရဲ့သဘောထားကို သူတို့ရဲ့စကားလုံးအ သုံးအနှုန်းတွေကတဆင့် ခန့်မှန်းခွင့်ရလိုက်တာကတော့ အကျိုးအမြတ်တစ်ခုပါ။

အင်ဒိုနီးရှား သမ္မတ Joko Widodo က” အကြမ်းဖက်မှုတွေ ရပ်တန့်ရမယ်၊ ဒီမိုကရေစီ၊ တည်ငြိမ်အေးချမ်းမှု့ကိုပြန်လည်ဆောက်တည် ရမယ်၊ မြန်မာပြည်သူတွေရဲ့အကျိုးစီးပွါးကိုရှေ့ရှုဦးစားပေးရမယ်”လို့ဆိုခဲ့ပါတယ်။ သူက”မြန်မာနိုင်ငံမှာဖြစ် ပျက်နေတာတွေဟာ လက်ခံနိုင်စရာမရှိသလို ဆက်လက်ဖြစ်ပွါးဖို့ ခွင့်မပြုနိုင်ဘူး” လို့လည်းပြောခဲ့ဖူးသူပါ။

မလေးရှားဝန်ကြီးချုပ် Tan Sri Muhyiddin Yassin ကလည်း သတ်ဖြတ်တာ၊ အကြမ်းဖက်တာတွေရပ်ဖို့၊ အထိန်းသိမ်းခံများကိုခြွင်းချက်မရှိပြန်လွှတ်ပေးဖို့ ပြောခဲ့ပါတယ်။ မြန်မာပြည်သူတွေဟာအာဆီယံရဲ့ပြည်သူ တွေပဲ၊မြန်မာနိုင်ငံရဲ့အောင်မြင်မှု့ဟာ အာဆီယံရဲ့အောင်မြင်မှု့၊ပိုအရေးကြီးတာက မြန်မာနိုင်ငံရဲ့အနာဂတ်ဟာ အာဆီယံရဲ့ အနာဂတ်ကို ပုံဖေါ်လိမ့်မယ်လို့ မြန်မာနိုင်ငံရဲ့ အရေးပါပုံကိုထည့်ပြောသွားခဲ့ပါသေးတယ်။

အလားတူပါပဲ စင်ကာပူဝန်ကြီးချုပ် Lee Hsien Loong ကလည်း လက်နက်မဲ့အရပ်သားတွေအပေါ် သေစေနိုင်တဲ့ လက်နက်တွေသုံးတာရပ်တန်းကရပ်ဖို့၊ နိုင်ငံရေးအကျဉ်းသားအားလုံးပြန်လွှတ်ပေးဖို့ပြောခဲ့ပါတယ်။ အာဏာ သိမ်းစစ်ခေါင်းဆောင်တဖြစ်လဲ လက်ရှိထိုင်းဝန်ကြီးချုပ် Prayuth Chan-ocha နဲ့ နိုင်ငံတကာလူ့အခွင့်အရေး အဖွဲ့အစည်းတွေရဲ့ စောင့်ကြည့်ဝေဖန်မှုကိုခံနေရတဲ့ဖိလစ်ပိုင်သမ္မတ Rodrigo Duterte တို့ ဒီအစည်းအ ဝေးပွဲ မတက်‌ရောက်ခဲ့တဲ့အကြောင်းရင်းကို သိပ်ပြီးရှည်ရှည်ဝေးဝေးစဉ်းစားစရာလိုမယ်မထင်ပါဘူး။

မြန်မာပြည်သူများ၏လူ့အခွင့်အရေးဖေါက်ဖျက်ခံနေရမှုကို မသိကျိုးကျွံပြုနေကြသူအာဆီယံခေါင်းဆောင် အချို့ကြောင့် ၂၀၁၂ ခုနှစ် နိုဝင်ဘာလကတည်း သဘောတူလက်ခံကျင့်သုံးခဲ့ကြတဲ့ အာဆီယံလူ့အခွင့်အရေး ကြေငြာစာတမ်း (ASEAN Human Rights Declaration)ဟာ လက်ရှိမြန်မာနိုင်ငံအရေးမှာ လူ့အခွင့်အရေးချိုး ဖေါက်ခံရမှုအပေါ် အကာအကွယ်ပေးဖို့ဘာ့အတွက်ကြောင့် မလိုအပ်ဘူးလို့ ၎င်းတို့ထင်မှတ်နေရသလဲ၊ ဘယ်နေရာမှာအံဝင်ခွင်ကျမဖြစ်တာလဲဆိုပြီးတွေးမိလို့ လေ့လာကြည့်ပြန်တော့လည်း မဟုတ်ရပြန်။

အထွေထွေမူ အပိုဒ်(၁၁) တွင် “ လူတိုင်းမွေးရာပါ အသက်ရှင်သန်ပိုင်ခွင့်ရှိပြီး ယင်းကို ဥပဒေအရ အကာအကွယ်ပေး ရမည်။ ဥပဒေကြောင်းမှလွဲ၍ မည်သူတစ်ဦးတစ်ယောက်၏အသကိရှင်သန်ခွင့်ကိုလျော့နည်းဆုံးရှုံးခြင်းမရှိ စေရ” လို့တောင်ပါရှိပြန်ပါသေးတယ်။ အပိုဒ် (၁၄) ကျပြန်တော့ မည်သူတစ်ဦးတစ်ယောက်ကိုမျှ နှိပ်စက် ညှင်းပန်းခြင်း သို့မဟုတ် ရက်စက်ကြမ်းကြုတ်သော၊ လူမဆန်သော သို့မဟုတ် လူ့ဂုဏ်သိက္ခာညှိုးနွမ်းစေ သော ပြုမူဆက်ဆံခြင်း သို့မဟုတ် အပြစ်ဒဏ်ပေးခြင်းမပြုရ လို့ဆိုပြန်ပါလေရော။ အပိုဒ်(၂၄) ကတော့ နွေ ဦးတော်လှန်ရေးအတွက် ရည်ရွယ်ပြီးထည့်သွင်းထားသလားလို့ပင်ထင်ရပါတယ် “ လူတိုင်းတွင်ငြိမ်းချမ်းစွာ စုဝေးခွင့်ကို လွတ်လပ်စွာကျင့်သုံးခွင့်ရှိပါသည်”ဆိုပဲ။ အဆုံးမတော့ မူအရရေးသားပြဌာန်းထားမှု့ရှိပြီး ကျင့် သုံးဖို့သာမေ့နေကြသော၊ မကျင့်သုံးသူကိုလည်း ပြင်းပြင်းထန်ထန်တိုက်တွန်းနားချရန် အကြောင်းအမျိုးမျိုး ကြောင့် အခက်အခဲဖြစ်နေသူ အာဆီယံခေါင်းဆောင်များသည်သာ အာဆီယံရဲ့အရင်းခံ ပြဿနာဆိုတာကို သိခွင့်ရလိုက်ပါတယ်။

“အိုးရွဲ့ စလောင်းရွဲ့နဲ့ဖုံး” ဆိုတဲ့ မြန်မာစကားပုံရှိပါတယ်။ တကယ်တော့အိုးကရွဲ့နေတာမဟုတ်ပဲ ပဲ့နေတာဆို တော့ စလောင်းရွဲ့နဲ့ဖုံးဖို့ဖိဖို့ကြိုးစားတာ ဘယ်လိုမှအရာမရောက်နိုင်ပါဘူး။ အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စုအိုးပဲ့ကြီး ကြည့်ကောင်းလို ကြည့်ကောင်းငြား အာဆီယံစလောင်းရွဲ့နဲ့ဆက်ဖုံးပေးနေရင်တော့ အများမြင်ကွင်းမှာ စလောင်းရွဲ့ကြီးကိုလည်း လက်ညှိုးထိုးပြောကြစရာဖြစ်တော့မှာပါ။

ဒီဆောင်းပါးရေးတဲ့အချိန် AAPPက ထုတ်ပြန်ထားတဲ့ ဥပဌေမဲ့သတ်ဖြတ်ခြင်းခံခဲ့ရတဲ့ အပြစ်မဲ့ နွေဦးတော်လှန်ရေးသူရဲကောင်း ၇၄၈ ဦးအတွက် တညီတညွတ်ပြင်းပြင်းထန်ထန်ရှုတ်ချပြစ်တင်ဖို့ မဆိုထားနဲ့၊ မတရားဖမ်းဆီးခံ ၃၃၈၉ ယောက်အတွက် တောင် ပြန်လွှတ်ပေးဖို့ တရားဝင်မတောင်းဆိုနိုင်ခဲ့တာကိုတော့ နားလည်ပေးဖို့တော်တော်ခက်ခဲပါတယ်။ ကိုယ့်ဒေသနဲ့အဝေးကြီးက နိုင်ငံများရဲ့အမြင်လောက်တောင်ကြည်ကြည်လင်လင်ပြတ်ပြတ်သားသားမရှိတဲ့ အာဆီယံဟာ အနီးမှုန်အုပ်စု အဖြစ်ကမတက်နိုင်သေးပါဘူး။

နောက်တစ်ကြိမ် တွေ့ဆုံစည်းဝေးကြမယ်ဆိုရင်တော့ အခုအချိန်အထိမြန်မာပြည်သူများရဲ့ဒုက္ခခံစားနေရမှု များကို သဘောမပေါက်ကြသေးတဲ့ အချို့သော အာဆီယံခေါင်းဆောင်တွေကို၊ ကိုယ်အတည်ပြုလက်ခံထား တဲ့ လူ့အခွင့်အရေးကြေငြာစာတမ်းလေး ကြိုဖတ်ခဲ့ကြဖို့အိမ်စာပေးလိုက်ချင်ပါတယ်။ဒါမှသာအစည်းအဝေး ခန်းမထဲ ၁၉၆၇ခုနှစ် စတင်ဖွဲ့စည်း ခဲ့အချိန်က အတွေးအခေါ် အယူအဆဟောင်းတွေဖုန်သုတ်ယူဆောင် လာစရာမလိုတော့ပဲ၊၂၁ရာစု ယဉ်ကျေးတဲ့ကမ္ဘာ့အသိုင်းအဝိုင်းမှာ လူဝင်ဆန့်အောင် ဆွေးနွေးတိုက်တွန်းနိုင်ပြီး အာဆီယံအသင်းကြီးရဲ့ ဂုဏ်သိက္ခာကိုမြှင့်တင်ပေးရာရောက်ပါလိမ့်မယ်။

Further reading

Association of Southeast Asian Nations (ASEAN), Charter of the Association of Southeast Asian Nations, 2008 (1st Reprint).

Association of Southeast Asian Nations (ASEAN), ASEAN Human Rights Declaration, 2013.

Association of Southeast Asian Nations (ASEAN), A Humanitarian Call: The ASEAN Response to Cyclone Nargis, 2010.

(သီအိုဇော်)

Join Us @ MoeMaKa Telegram
t.me@moemaka
#MoeMaKaMedia
#WhatsHappeningInMyanmar