ကိုသန်းလွင် ● အစ္စလာမ် မုန်းတီးရေးဝါဒ

ကိုသန်းလွင် ● အစ္စလာမ် မုန်းတီးရေးဝါဒ

(မိုးမခ) အောက်တိုဘာ ၈၊ ၂၀၁၉

(၁)
အစ္စလာမ် မုန်းတီးရေးဝါဒသည် ၁၉၉၀ ခုနှစ်များက ထိပ်ဆုံးသို့ရောက်ခဲ့ပြီး ဘော်စနီးယားမှ မွတ်စလင် (Bosniak Muslim) ထောင်ပေါင်းများစွာကိုသေတွင်းသို့ ပို့ခဲ့ပါသည်။ ယခုအခါမှာလည်း ဆာဗီယားနှင့် ခရိုရေးရှားနိုင်ငံ ရေးသမားများက ဤမုန်း တီးရေးဝါဒကိုအကြောင်းပြု၍ မွတ်စလင်အများအပြားကို ဒုက္ခရောက်အောင်ပြုလုပ်နေပါသည်ဟု ရီပို့တစ်စောင်က ဆိုပါ သည်။

၁၉၉၂ မှ ၁၉၉၅ ခုနှစ် ဖြစ်ပွားခဲ့သော ပဋိပက္ခတွင် ခရိုရေးရှား (Croatia) နှင့် ဆားဗီးယား (Serbia) နှစ်ခြမ်းကွဲအောင် လူသားမဆန်သော အသုံးအနှုန်းများနှင့် ကျယ်လောင်စွာအော်ဟစ်ခဲ့ကြပါသည်။

ယခုထွက်ပေါ်လာသော ရီပို့ (European Islamophobia Report 2018)  ကို အင်ကာရာတွင် အခြေစိုက်သော ဖောင်ဒေးရှင်း (Economic and Social Research Think Tank) တခုက သောကြာနေ့က (စက်တင်ဘာ  ၂၇) ထုတ်ပြန်ခဲ့ခြင်းဖြစ်ပါသည်။ နိုင်ငံရေးသမားအချို့နှင့်မီဒီယာသမားအချို့တို့က ယနေ့ ဘော်စနီးယားနိုင်ငံကို အဓိပ္ပါယ်ချိုးနှိမ်သွားစေရန် “မွတ်စလင် များအတွက် နိဗ္ဗာန်ဘုံ” ဖြစ်သည်ဟု ဖော်ပြလေ့ရှိကြပါသည်။ သူတို့က နိုင်ငံကို ထပ်မံခွဲစိတ်ရန် ရည်ရွယ်နေကြပြန်ပါသည်။

(၂)
၂၀၁၈ ခုနှစ်က သမ္မတဟောင်း ဒိုးဒစ် (Milorad Dodik) ဘော့စနီးယား ဆပ် (Serb) ခေါင်းဆောင်သည် ဘော်စနီးယား နှင့်ဟာစီဂိုဗီးနာ (Bosnia and Herzegovina) နိုင်ငံခေါင်းဆောင်အဖြစ် ရွေးချယ်ခံရပြီးမကြာ ခင်မွတ်စလင်တို့ ဝတ်တက် ဘုရား ရှိခိုးသည်ကို “ဟောင်သည်” သည်ဟူ၍ တယ်လီဗီးရှင်းတွင် ပြောခဲ့ပါသည်။ ထိုအကြောင်းများကို ဘော့စနီးယား ဟာစီဂိုဗီးနား အပိုင်းကိုရေးသူ (Hikmet Karcic) ကရေးခဲ့ပါသည်။

ထို့ပြင် ၂၀၁၈ခုနှစ်တွင် ခရိုရေးရှားနိုင်ငံရေးသမားများက ဘော့စနီးယားဆန့်ကျင်ရေးနှင့် မွတ်စလင်ဆန့်ကျင်ရေးကို ပြော ခဲ့ကြပါသည်။ ၎င်းတို့ကဘော့စနီးယား ဟာစီဂိုဗီးနာကို နိုင်ငံပျက် (Failed State) ဟုပြောခဲ့ကြပြီး ထိုအရပ်တွင် ရောက် ရှိနေကြသည့် အစွန်းရောက်သမားများနှင့် သူတို့ရှိရာ နယ်မြေကို ပိုင်းခြားပြစ် ရမည်ဟု ပြောခဲ့ကြပါသည်။

ဤရီပို့ကို ဥရောပကောင်စီမှ ကမကထပြုပြီး ပညာရှင် ၃၉ ဦးကနိုင်ငံ ၃၄နိုင်ငံ တွင်ဖြစ်ပျက်နေသမျှ အကြောင်း အရာများကို လေ့လာရေး သားထားခြင်းဖြစ်သည်။

တချို့ကအယ်ဂျာဇီးယား (Al Jazeera) သတင်းဌာနသို့ပြောပြသည်မှာ နိုင်ငံရေးအရအသာရနိုင်ရန်အတွက် စကားလှလှ တွေသုံးကြသည်ဟု ဝေဖန်သည်။ “အကျိုးကျေးဇူးကတော့ လူတွေသေကြေ ကြရဦးမှာဘဲ၊ ဒီထက်လည်း ပိုဆိုးနိုင်တယ်” ဟုပြောပါသည်။ “ကျွန်တော်သိသလောက်တချို့လူတွေဟာ ဒီပြည်ထဲမှာဘဲ တချို့နေရာတွေကိုသွားရမှာ ကြောက်နေကြ ကြောင်း၊ မွတ်စလင်မုန်းတီးရေးဝါဒဟာ တဖြည်းဖြည်းပိုဆိုးလာနေတယ်” ဟုပြောသည်။

စစ်ကြီးပြီးဆုံးကတည်းက ၁၉၉၆ မှ ၂၀၁၇ ခုနှစ်အထိ ဘော်စနီးယားသို့ ပြန်လာသူထဲက မုန်းတီးမှု (Hate Crime) ကြောင့် ၁၃ ဦးသေပြီး လူ၂၀ ယောက် ဒဏ်ရာရသည်။ ထိုလူသတ်မူတွေအတွက် တစ်ယောက်မှ ရဲက မဖမ်းနိုင်သေးချေ။

ထို မုန်းတီးမှု ပြစ်မှုများမှာ နိုင်ငံတွင်းတွင် ဆီးရီးယား၊ ပါကစ္စတန်၊ အယ်ဂျီးရီးယား စသောနိုင်ငံများမှ နေရာ ပြောင်းရွေ့သူများ ဥရောပကောင်စီဝင် နိုင်ငံတစ်ခုဖြစ်သော ခရိုရေးရှား၊ ထိုမှတဆင့် အခြားနိုင်ငံများသို့သွားရန် ရည်ရွယ်ချက်ဖြင့် ထွက်လာ ကြသောလူ ၂၅,၀၀၀ ကျော်မျှ ရှိနေစဉ်တွင်ပေါ်လာ ကြခြင်းဖြစ်ပါသည်။ ၂၀၁၃ က ကောက်ယူသောသန်းခေါင်စာရင်းအရမွတ်စလင်ဦးရေမှာ ၅၀.၁၁ ရာခိုင်နှုန်းရှိပါသည်။ ခရစ်ယာန်က ၃၁ ရာခိုင်နှုန်း ရှိပြီး ကက်သလစ်က ၁၅ ရာခိုင်နှုန်း ရှိပါသည်။
ဒိုးဒစ်က ဘော်စနီးယားသည် နိုင်ငံကို အစ္စလာမ်နိုင်ငံအဖြစ်ပြောင်းလဲပစ်ရန်ကြံစည်နေကြောင်း မွတ်စလင် ပေါင်း ၁၅၀,၀၀၀ ကို နိုင်ငံသားအဖြစ်ပေး၍ မွတ်စလင်ဦးရေကို များပြားအောင်လုပ်နေသည်ဟု စွတ်စွဲပါသည်။ သည်လစောစောပိုင်းကSDA (Party of Democratic Action)ပါတီသည်အစ္စလာမ်နိုင်ငံ ထူထောင်ပြီးအစ္စလာမ် ဥပဒေ (Sharia law) ကိုပြဌာန်းရန်ကြံရွယ်ခဲ့သည်ဟုပြောသည်။ ဤသို့ပြုလုပ်နိုင်ရန်အတွက်တိုင်းပြည်၏ လစ်ဘရယ် ကျသော လူမှုရေးပြုပြင်ပြောင်းလဲမှု များကို ပြုလုပ်ရမည်ဟုဆိုသည်။

ဖွဲ့စည်းပုံပြောင်းလဲရေး သို့မဟုတ်လူမှုရေး၊ နိုင်ငံရေးပြုပြင်ပြောင်းလဲမှုများသည် ဘော်စနီယားကို အစ္စလာမ်နိုင်ငံ အဖြစ် ပြောင်းလဲရေးကို ဦးမတည်ပါ။ ဆာဗီးယားနိုင်ငံမျိုးချစ် ဒိုးဒစ်နှင့် နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး တို့လက်ထက်တွင် ဘော်စနီးယားကို အမြဲတန်း အလုပ်မဖြစ်အောင် (Dysfunctional) လုပ်ပြီး တကယ်လွတ်လပ်သော၊ တရားမျှတသော ရွေးကောက်ပွဲကို ဘယ်တော့မှ ကျင်းပပေးမည်မဟုတ်ပါဟု ဆိုသည်။

ဆားဗီးယားနိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး ဒါစစ် (Dacic) ကလည်း အလားတူသဘောမျိုးပြောဘူးပါသည်။ ဇွန်လတုန်းက ရေဒီယို ရှိုးတစ်ခုတွင် ဘော်စနီယမ်များသည် လူဦးရေ ၅၀ရာခိုင်နှုန်း မွတ်စလင်များဖြစ်အောင် စောင့်နေကြကြောင်း ဥရောပကောင်စီ၏အလယ်ခေါင်တည့်တည့်တွင် မွတ်စလင်နိုင်ငံထူထောင်ရန် ကြိုးစားနေကြကြောင်း ပြောပါသည်။ သို့သော် သူတို့သည် ဘော်စနီးယားကို မွတ်စလင်နိုင်ငံကို ဘယ်တော့မှအဖြစ်မခံကြပါ။

ဒိုးဒစ်က ဘော့စနီးယားတွင် (Serb) ဆပ် တို့ကြီးစိုးသော Republika Srpska ကိုထူထောင်ပြီး ဆားဗီးယားနှင့် ပူးပေါင်း ရန်ကြံရွယ်နေသည်။ ဒိုးဒစ်ကပိုက်ဆံ ဘီလီယံမြောက်များစွာအကုန်အကျခံပြီး Republika Srpska ကို ထူထောင်ရန် ဝါရှန် တန်တွင် ကြိုးစားနေသည်ဟုဆို၏။ သူတို့အဖွဲ့သည် အမေရိကန်တွင် ပိုက်ဆံအများကြီး သုံး နိုင်သောအဖွဲ့ဖြစ်ပြီး ၂၀၁၃ခုနှစ် ကပြုလုပ်ခဲ့သောစစ်တမ်းတွင် နံပါတ် ၈ လိုက်သည်။ အာရပ်စော်ဘွားများနိုင်ငံ ဂျာမဏီနှင့် ကနေဒါတို့မှာ ထိပ်တန်း သုံးနိုင် ငံဖြစ်ကြသည်။

ကုလသမဂ္ဂအတွင်းရေးမှူးချုပ်ထံသို့ရေးသောစာတစ်စောင်တွင် ဘော်စနီးယားနိုင်ငံမှာ အကြမ်းဖက်သူများအတွက် နိဗ္ဗာန် ဘုံ (Safe Heaven) သဖွယ်ဖြစ်နေသည်ဟု ရေးထားသည်။ ဒိုးဒစ်သည် ဘော်စနီးယားကို တိုးတက် အောင်ပြုလုပ်နေခြင်း မဟုတ်ဘဲ “နိုင်ငံမှခွဲထွက်ရေးကိုသာ ဦးတည်နေသည်” ဟု ပြောသူက ပြောကြသည်။

ဇူလိုင်လကုန်ပိုင်းလောက်က ဂျေရုစလင်ပို့ (စ) က ခရိုရေးရှားသမ္မတနှင့် အစ္စရေးနိုင်ငံသမ္မတတို့ တွေ့ဆုံးပွဲတွင် ဘော်စနီး ယားသည် စစ်ပြေးများနှင့် ရွှေ့ပြောင်းသူတို့၏ အခြေအနေကြောင့် အစ္စလာမ် လိုလားသူ အုပ်စု၏ လက်တွင်းသို့ကျရောက်နေပါပြီဟုပြောခဲ့သည်။

ခရိုရေးရှား သမ္မတကြီး ကီတာရိုဗစ် (Kolinda Grabar Kitarovic) ကပြောသည်မှာအဆိုပါဆီးရီယားစစ်ပြေး ဒုက္ခသည်များ မှာ အာဖရိကနှင့်ပါကစ္စတန်မှပြောင်းရွေ့လာသူများဖြစ်ကြသည်။ ဘော်စနီးယား နယ်ခြားမျဉ်းတလျှောက်ရှိနေကြပြီး အီရန် နိုင်ငံမှ စစ်ပြေးများက ၎င်းတို့ကို အုပ်စီးမိနေပြီဖြစ်သည်။ အချို့မှာ အလွန်ရိုင်းစိုင်း ပြီး လူများ၏အိမ်များကိုဝင်ရောက်စီးနင်းကြသည်။ တိုင်းပြည်တွင်းတွင်ငြိမ်းချမ်းရေးပျက်ပြားနေပြီဖြစ်၍ ဘော်စနီးယားနိုင်ငံအတွင်းဝယ် ခရိုရေးရှား ရှားသတ်သတ် နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံ ထူထောင်ဖို့လိုအပ်နေပြီဟုဆိုသည်။

သမ္မတ ကီတာရိုဗစ် ကို မဟုတ်မမှန်စကားများကို ပြောဆိုလေ့ရှိသဖြင့် အယုံအကြည်မရှိကြပေ။ ၂၀၁၇ ခုနှစ်က သူ့ရုံးကပင် ဘော်စနီးယားတွင် လူ ၅၀၀၀ ကျော်မျှသော ဆူနီမွတ်စလင် ဂျီဟပ် (Salafist) တို့ရောက်ရှိနေပြီး သူ့အပေါင်းအပါများမှာ လူတစ်သောင်းခန့်ရှိသည်ဟု ဆိုသည်။ ထိုနှစ်မတိုင်မှက ဘာသာရေးအစွန်းရောက်သူ လူ ၂၀၀၀ ခန့် ISIL ဖိုက်တာများ ဘော်စနီးယားတွင်ပြန်လည်ရောက်ရှိလာကြသည်ဟု ဆိုသည်။ ISIL ဖိုက်တာ ဆိုသည်မှာ အာဖဂန်နစ္စတန်နှင့် ပါကစ္စတန် အပါအဝင် မွတ်စလင် ၁၈ နိုင်ငံမှ အကြမ်းဖက်သမားများကို ခေါ်ပါသည်။ ဘော်စနီးယား လုံခြုံရေးအရာရှိကမူ သူသည် ဤအရေအတွက်ကို ဘယ်လိုရရှိသည်ဟု နားမလည်နိုင်ပါဘူးဟု ဆိုသည်။

၂၀၁၆ ခုနှစ်က  ဥရောပကောင်စီ၏ရီပို့တွင် ၂၀၁၂ နှင့် ၂၀၁၅ ကြားတွင် ဘော်စနီးယားမှ ယောကျ်ား ၁၈၈ ဦးနှင့် မိန်းမ ၆၁ ဦးတို့ ဆီးရီးယားနှင့် အီရပ်သို့ ဘော်စနီးယားမှ ခရီးသွားထားသည်ဟုဆိုသည်။

 (၃)
ဘော်စနီးယားပြည်တွင်း၌မူ ဤကဲ့သို့အပြောအဆိုများပြားလာချိန်တွင်လကျ်ာယိမ်းသောအုပ်စုမှ တိုက်ခိုက်လာ မည်ကိုပို၍ စိုးရိမ်လာကြသည်။ အနောက်ကိုလိုလားသော လကျ်ာအစွန်းရောက်သူများက ရာဒါဘန် ကာရာဒစ်  (Radovan Karadiz) ကဲ့သို့ စစ်ဆိုင်ရာပြစ်မှုများနှင့် ကမ္ဘာခုံရုံးက အပြစ်ပေးခံရသော ဗိုလ်ချုပ်များကို ချီးကျူး ကြသည်။

(Islamophobia) ဆိုသည်မှာ အစ္စလာမ် ဘာသာကိုကြောက်ရွံ့ခြင်းဖြစ်ပါသည်။ အစ္စလာမ်ဘာသာမှာ ဘာသာ၏သင်ပြချက် များနှင့်ပတ်သက်၍ကြောက်ရွံ့စရာမရှိပါ။ အကြမ်းဖက်သူများက အစ္စလာမ်ကို အကာအကွယ်ယ ကြခြင်းသာရှိသည်။

ဤကဲ့သို့သော အကြမ်းဖက်မှုမျိုးကိုအလွယ်တကူတွေ့နိုင်ကြပါသည်။ ၂၀၁၁ခုနှစ်က နော်ဝေးတွင် သေနတ်သမားက လူ ၇၇ ဦးကို ပစ်သတ်ခဲ့သည်။ သေနပ်သမားသည် မွတ်စလင်မုန်းတီးသူဖြစ်သည်။ နယူးဇီလန် ဗလီတွင်ဝတ် ပြုနေကြသူများကို လူသတ်သမားက ပစ်ခတ်ရာတွင် ၅၁ ဦးသေဆုံးခဲ့သည်။ လူသတ်သမားက ဘော်စနီးယားတွင်ဖြစ်ပျက်ခဲ့သော အဖြစ် အ ပျက်များက သူ့ကို လွှမ်းမိုးနေပါသည်ဟု ဝန်ခံခဲ့သည်။

ကိုသန်းလွင်
Ref: Large Increase in anti-Bosnian anti muslim bigotry, by Mersiha Gadzo Al Jazeera News