သူရထိုက် - COVID-19 အပေါ် လျော့တိလျော့ရဲ လုပ်၍မရပါ
Photo credit-rsf.org |
COVID-19 အပေါ် လျော့တိလျော့ရဲ လုပ်၍မရပါ
သူရထိုက်
(မိုးမခ) ဧပြီ ၉၊ ၂၀၂၀
တနေ့ညနေက အလုပ်ကနေအိမ်အပြန် မြောက်ဥက္ကလာ ခြောက်ကွေ့နားမှာ မော်တော်ကားပေါ် လော်စပီကာတင်ပြီးလိုက်လံအော်ပြောနေတာကိုတွေ့လိုက်မိတယ်။ အော်ပြောတဲ့အကြောင်းအရာကတော့ COVID-19 ရောဂါကူးစက်ပြန့်ပွားမှုမရှိစေဖို့အတွက် လက်ဖက်ရည်ဆိုင်၊ ဘီယာဆိုင်တွေမှာ လူစုလူဝေးနဲ့ရောင်းချခြင်းမပြုဖို့မေတ္တာရပ်ခံတယ်ဆိုတာပဲဖြ စ်ပါတယ်။ ဒါပေမယ့် ဘီယာဆိုင်တွေမှာ ထိုင်သောက်နေသူတွေကိုလည်းကားပေါ် ကနေလှမ်းတွေ့ခဲ့ရတယ်။
တစ်နေ့ညကလည်းအိမ်ထဲမှာထိုင်နေရင်း ဆိုက်ကားနဲ့လှည့်လည် အော်ဟစ်ကြေညာတာကိုကြားလိုက်မိသးတယ်။ " ဒေသန္တရအမိန့်" ဆိုပြီးကြေညာတာပါ။ COVID-19 ဟာကမွာလုံးဆိုင်ရာကပ်ရောဂါဖြစ်တဲ့ အကြောင်း ၁၁.၃.၂၀၂၀ နေ့က ကြေညာသတဲ့။ အဲဒါကြောင့် အခမ်းအနားတွေ၊ ပွဲလမ်းသဘင်တွေကို ၂၀၂၀ ဧပြီလအထိကျင်းပခွင့်မပြုဘဲ ရပ်ဆိုင်းထားသတဲ့။ အဲ ဒါနဲ့ပတ်သက်ပြီးအောက်ပါအချက်အလက်တွေပါဝင်တဲ့ ဒေသန္တရအမိန့်တွေကိုထုတ်ပြန်ကြေညာလိုက်တယ်လို့ဆိုပါတယ်။
( က ) ပြည်ပနိုင်ငံတွေကိုရက်တိုရက်ရှည် အစည်းအဝေး၊ သင်တန်း၊ လေ့လာရေးခရီး သွားရောက်ပြီးပြန်လည်ရောက်ရှိလာ သူတွေ၊ ပြည်ပနိုင်ငံတွေမှာ အလုပ်သွားရောက်လုပ်ကိုင်ပြီး ပြန်လည်ရောက်ရှိလာသူများအနေဖြင့် နီးစပ်ရာကျန်းမာရေးဌာနသို့ သွားရောက်သတင်းပို့ပြီး ကျန်းမာရေးစစ်ဆေးမှုခံယူရန်...
( ခ )ကျန်းမာရေး စစ်ဆေးမှုခံယူပြီးနောက်သံသယဖြစ်ဖွ
( ဂ) မြန်မာနိုင်ငံသို့လေကြောင်းလိုင်းများဖြင့်လည်းကောင်း၊ တရားဝင်ဖွင့်လှစ်ထားသည့်နှစ်နိုင်ငံ
( ဃ) ပြည်သူများအနေဖြင့်လတ်တလောအသက်ရှူ
သွားရန်...
( င )မိမိပတ်ဝန်းကျင်တွင် သံသယလူနာတွေ့ရှိပါကရပ်ကွက်/ ကျေးရွာအုပ်စု အုပ်ချုပ်ရေးမှူးများမှတစ်ဆင့်သ
( စ ) အများပြည်သူစိုးရိမ်ထိတ်လန့်စေမ
အဲဒီ ဒေသန္တရအမိန့်ကြေညာချက်ကိုလိုက်နာခြင်း မရှိရင် တည်ဆဲဥပဒေတွေဖြစ်တဲ့ ( ရာဇသတ်ကြီးဥပဒေပုဒ်မ၊ ကူးစက်ရောဂါများကာကွယ်နှိမ်နှင်းရေးဥပေ ဒ၊ သဘာဝဘေးအန္တရာယ်စီမံခန့်ခွဲမှုဆိုင်ရာဥပဒေ) တွေနဲ့အရေးယူမယ်လို့ဆိုပါတယ်။
အဲဒီဒေသန္တရ အမိန့်ကြေညာချက်ဟာထုတ်ပြန်တဲ့နေ့ကစပြီး ၂၀၂၀ ပြည့်နှစ်၊ ဧပြီလ ၃၀ ရက်နေ့အထိအတည်ဖြစ်တယ်လို့ ထုတ်ပြန်ကြေညာပါတယ်။
ကူးစက်ရောဂါများကာကွယ်နှိမ်နှင်းရေးဥပဒေက နိုင်ငံတော်ငြိမ်ဝပ်ပိပြားမှုတည်ဆောက်ရေးအဖွဲ့အစိုးရလက်ထက်မှာပေါ် ပေါက်ခဲ့တဲ့ဥပဒေဖြစ်တယ်။ နိုင်ငံတော်ငြိမ်ဝပ်ပိပြားမှုတည်ဆောက်ရေးအဖွဲ့ဥပဒေ အမှတ် ၁/၉၅ ဖြစ်ပြီး ၁၉၉၅ ခုနှစ် မတ်လ ၂၀ ရက်နေ့က ထုတ်ပြန်ကြေညာခဲ့ပါတယ်။ အဲဒီဥပဒေ ရဲ့ အခန်း( ၅ )ပုဒ်မ ( ၉ )မှာ အောက်ပါအတိုင်းပြဋ္ဌာန်းထားတာကို တွေ့ရတယ်။
ပုဒ်မ ( ၉ ) အိမ်ထောင်ဦးစီး သို့မဟုတ် အိမ်ထောင်စုဝင်တစ်ဦးဦးသည် အောက်ပါကိစ္စတစ်ရပ်ရပ်ဖြစ်ပွားကြောင်းသိရှိပါက အနီးစပ်ဆုံး ကျန်းမာရေးဌာန သို့မဟုတ် ဆေးရုံသို့ ချက်ချင်းတိုင်ကြားရမည်။
အဲဒါကိုဖောက်ဖျက်ကျူးလွန်ရင်ထော င်ဒဏ်၊ ငွေဒဏ်၊ ဒါမှမဟုတ်နှစ်မျိုးစလုံးအပြစ်ပေးနိုင်တယ်လို့ဆိုထားပါတယ်။
COVID-19 ရောဂါကို ကူးစက်မြန်ရောဂါအဖြစ်သတ်မှတ်လို က်ပြီဖြစ်လို့ နီးစပ်ရာကျန်းမာရေးဌာန၊ ဆေးရုံတွေကိုအကြောင်းကြားရမှာဖြစ်ပါတယ်။
၂၀၁၃ ခုနှစ် ဇူလိုင်လ ၃၁ ရက်နေ့က သဘာဝဘေးအန္တရာယ်ဆိုင်ရာစီမံခန့်ခွဲမှုဥပဒေကို ၂၀၁၃ ခုနှစ် ပြည်ထောင်စုလွှတ်တော်ဥပဒေ အမှတ် ၂၁ အနေနဲ့ပြဌာန်းခဲ့တယ်။ အဲဒီဥပဒေထဲမှာ သဘာဝဘေးအန္တရာယ် ဆိုတဲ့အထဲမှာ လူနဲ့တိရစ္ဆာန်တွေမှာဖြစ်ပွားတဲ့ ကူးစက်ရောဂါတွေလည်းပါဝင်ပါတယ်။ အဲ ဒါကြောင့် ယခု ဖြစ်ပွားနေတဲ့ COVID-19 ဟာလည်းသဘာဝဘေးအန္တရာယ်ဖြစ်ပါတယ်။
COVID-19 ရောဂါကို ကူးစက်မြန်ရောဂါအဖြစ်သတ်မှတ်လို
၂၀၁၃ ခုနှစ် ဇူလိုင်လ ၃၁ ရက်နေ့က သဘာဝဘေးအန္တရာယ်ဆိုင်ရာစီမံခန့်ခွဲမှုဥပဒေကို ၂၀၁၃ ခုနှစ် ပြည်ထောင်စုလွှတ်တော်ဥပဒေ အမှတ် ၂၁ အနေနဲ့ပြဌာန်းခဲ့တယ်။ အဲဒီဥပဒေထဲမှာ သဘာဝဘေးအန္တရာယ် ဆိုတဲ့အထဲမှာ လူနဲ့တိရစ္ဆာန်တွေမှာဖြစ်ပွားတဲ့ ကူးစက်ရောဂါတွေလည်းပါဝင်ပါတယ်။ အဲ
သဘာဝဘေးအန္တရာယ်ဆိုင်ရာ စီမံခန့်ခွဲမှုဥပဒေရဲ့အခန်း( ၈ ) ပုဒ်မ ၂၅ မှာအောက်ပါအတိုင်း ပြဋ္ဌာန်းထားတယ်။
၂၅။ ။ မည်သူမဆိုဆန်းစစ်ချက်မပြုလုပ်ဘဲ ပေါ့ဆစွာဆောင်ရွက်မှုတစ်ခုခုကြောင့်ဖြစ်စေ၊ ဘေးအန္တရာယ်
သဘာဝဘေးအန္တရာယ်စီမံခန့်ခွဲမှုဆိုင်ရာဥပဒေအရတာဝန်ပေးအပ်ခြင်းခံရတဲ့ဌာန၊ အဖွဲ့အစည်း သို့ မဟုတ် ပုဂ္ဂိုလ်ကိုအဲဒီလုပ်ငန်းနဲ့ပတ်သက်ပြီး နှောင့်ယှက်၊ တားဆီး၊ ဟန့်တား၊ လက်ရောက်ကျူးလွန်တာ ဒါမှမဟုတ် ပြစ်မှုမကင်းတဲ့ အနိုင်အထက်ပြုမူတာကြောင့် ပြစ်မှုထင်ရှားစီရင်တာကိုခံရမယ်ဆို
၂ နှစ်ထက်မပိုတဲ့ထောင်ဒဏ်ဖြစ်စေ ၊ ငွေဒဏ်ဖြစ်စေ၊ ဒဏ်နှစ်ရပ်စလုံးဖြစ်စေချမှတ်တာကိုခံ ရမှာဖြစ်တယ်။
အထိတ်တလန့်ဖြစ်စေလိုတဲ့ရည်ရွယ်ချ က်နဲ့ သဘာဝဘေးအန္တရာယ်နဲ့စပ်လျဉ်းပြီး မဟုတ်မမှန် သတင်း လွှင့်တယ်လို့ပြစ်မှုထင်ရှား စီရင်တာကိုခံရမယ်ဆိုရင် အဲဒီလူကို တစ်နှစ်ထက်မပိုတဲ့ထောင်ဒဏ်ဖြစ်စေ၊ငွေ ဒဏ်ဖြစ်စေ ၊ ဒဏ်နှစ်ရပ်စလုံးဖြစ်စေ ချမှတ်ရမှာဖြစ်တယ်။ ဘယ်သူဘယ်ဝါပဲဖြစ်ပါစေ၊ သဘာဝဘေး
အန္တရာယ်ဆိုင်ရာစီမံခန့်ခွဲမှုဥပေ ဒအရ ထုတ်ပြန်တဲ့နည်းဥပဒေတွေ၊ အမိန့် ကြေညာစာနဲ့ အမိန့်တွေမှာပါတဲ့ တားမြစ်ချက်တစ်ရပ်ရပ်ကို ဖောက်ဖျက်ကြောင်းပြစ်မှုထင်ရှားစီ ရင်ခြင်းခံရမယ်ဆိုရင်အဲဒီလူကိုတစ်နှစ်ထက်မပိုတဲ့ေ ထာင်ဒဏ်ဖြစ်စေ၊ ငွေဒဏ်ဖြစ်စေ၊ ဒဏ်နှစ်ရပ်စလုံးဖြစ်စေချမှတ်တာကို ခံရနိုင်ပါတယ်။
အထိတ်တလန့်ဖြစ်စေလိုတဲ့ရည်ရွယ်ချ
အန္တရာယ်ဆိုင်ရာစီမံခန့်ခွဲမှုဥပေ
COVID-19 ရောဂါပျံ့နှံ့မှုကို ကာကွယ်ဖို့အတွက်နည်းလမ်းတစ်ခုအနေနဲ့ နိုင်ငံတကာမှာကျင့်သုံးလာတာကတော့ Lock down ပြုလုပ်တာပဲဖြစ်တယ်။ Lockdown လုပ်တဲ့အခါမရှိမဖြစ်တဲ့လုပ်ငန်းတွေကလွဲရင်ကျန်တဲလုပ်ငန်းတွေကိုပိတ်ပစ်ပါတယ်။
လေ့ကျင့်ခန်းလုပ်တာနဲ့ မရှိမဖြစ်တဲ့ဝန်ဆောင်မှုတွေဆီသွားလာတာကလွဲရင် နေအိမ်ထဲမှာပဲ နေကြရမှာဖြစ်တယ်။ Lockdown လုပ်တဲ့အခါ စူပါမားကတ်တွေကိုဖွင့်ထားမှာဖြစ် ပြီး ထောက်ပံ့ရေးလမ်းကြောင်းကိုလည်း ဆက်လက်ထား ရှိမှာဖြစ်တယ်။
Lockdownတာဝန်ယူထားတဲ့ အဖွဲ့အစည်းတွေအနေနဲ့ အနေအထားဖြစ်ပေါ်ပြောင်းလဲမှုတွေအပေါ်မူ တည်ပြီးအကြံဉာဏ်တွေကို update လုပ်ပေးသွားမှာဖြစ်တယ်။
Lockdown လုပ်ရင်ကြောက်ရွံ့ထိတ်လန့်မှုမဖြ စ်စေဖို့လိုပါတယ်။ စူပါမားကတ်တွေကိုသွားနိုင် ဆဲဖြစ်လို့အစားအစာအမြဲရှိနေမှာဖြစ်တယ်။ ထောက်ပံ့ရေးလမ်းကြောင်း ဆက်လက်လည်ပတ်ဖို့အတွက် အစိုးရက တာဝန်ယူ၊ တာဝန်ခံရမှာဖြစ်တယ်။
ဒါပေမယ့် နိုင်ငံသားတွေအနေနဲ့လည်းကိုယ့်ဘာသာအစီအစဉ်တွေချမှတ်ပြီး ပြင်ဆင်ထားဖို့လိုအပ်ပါတယ်။Lock down ကာလတစ်လျောက်မှာ ဘယ်လိုဆောင်ရွက်နေထိုင်မယ်ဆိုတာ ကိုတွေးထားဖို့လိုအပ်တယ်။ မိမိရဲ့နေ အိမ်ကနေအဝေးကိုရောက်နေရင်ချက်ချင်းနေရပ်ပြန်ဖို့ စီစ ဉ်ရမှာဖြစ်တယ်။
လေ့ကျင့်ခန်းလုပ်တာနဲ့ မရှိမဖြစ်တဲ့ဝန်ဆောင်မှုတွေဆီသွားလာတာကလွဲရင် နေအိမ်ထဲမှာပဲ နေကြရမှာဖြစ်တယ်။ Lockdown လုပ်တဲ့အခါ စူပါမားကတ်တွေကိုဖွင့်ထားမှာဖြစ်
Lockdownတာဝန်ယူထားတဲ့ အဖွဲ့အစည်းတွေအနေနဲ့ အနေအထားဖြစ်ပေါ်ပြောင်းလဲမှုတွေအပေါ်မူ
Lockdown လုပ်ရင်ကြောက်ရွံ့ထိတ်လန့်မှုမဖြ
ဒါပေမယ့် နိုင်ငံသားတွေအနေနဲ့လည်းကိုယ့်ဘာသာအစီအစဉ်တွေချမှတ်ပြီး ပြင်ဆင်ထားဖို့လိုအပ်ပါတယ်။Lock
Lockdown ရဲ့ရည်မှန်းချက်ဟာဗိုင်းရပ်စ်ပျံ့နံ့မှုကိုထိန်းချုပ်ကန့်သတ်ဖို့ဖြစ်တယ်။ အစိုးရအနေနဲ့ပျံ့နှံ့မှုကိုတွက်ချက်ပြီး တစ်ဆ င့်ချင်း လျော့ချသွားမှာဖြစ်တယ်။ Loc kdown နဲ့ပတ်သက်တဲ့သတ်မှတ်ချက်တွေနဲ့အညီ အမိန့်အာဏာ ထိန်းသိမ်းတာကိုရဲတပ်ဖွဲ့နဲ့ ကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့တွေက ဆောင်ရွက်တယ်။ လမ်းတွေပေါ်မှာ ရဲတပ်ဖွဲ့ဝင်တွေ၊ ကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့ဝင်တွေကို လုံလောက်စွာချထားရမှာဖြစ်တယ်။ လိုအပ်မယ်ဆိုရ င် စစ်တပ်ကပူးပေါင်းပါဝင်ရမှာဖြစ်တယ်။ Lockdown စည်းမျဉ်းဖောက်ဖျက်သူတွေကို အရေးယူဆောင် ရွက်တာတွေပြုလုပ်ရမှာပါ။ အစိုးရအနေနဲ့ရောဂါခြေချုပ်ချထားတာကိုငြင်းဆန်ရင် လို အပ်သလိုအရေးယူဆောင်ရွက်မှာဖြစ်တယ်။
ပြည်သူတွေအနေနဲ့စားနပ်ရိက္ခာဆေးဝါးအတွက် ပူပင်ကြောက်ကြမှုမဖြစ်အောင် ဆောင်ရွက်ရမှာကအစိုးရရဲ့တာဝန်ဖြစ်တယ်။
ပြည်သူတွေအနေနဲ့စားနပ်ရိက္ခာဆေးဝါးအတွက် ပူပင်ကြောက်ကြမှုမဖြစ်အောင် ဆောင်ရွက်ရမှာကအစိုးရရဲ့တာဝန်ဖြစ်တယ်။
စူပါမားကတ်တွေရဲ့လုံခြုံရေးကိုတာဝန်ယူပေးရမယ်။ ဆေးရုံနဲ့ ဆေးခန်းတွေကိုဆက်လက်ဖွင့်ထားမှာဖြစ်ပြီး အရေးကြီးတဲ့ဆောက်လုပ်ရေးလုပ်ငန်းအချို့ကိုလည်း ဆက်
COVID-19 ရောဂါနဲ့ပတ်သက်ပြီးသေဆုံးရတဲ့သတ င်းတွေ ကြားသိရသလို ပြင်းပြင်းထန်ထန်အရေးယူဆောင်ရွက်နေတာတွေကိုလည်း ကြားသိရပါတယ်။ ဥပမာအားဖြင့်ဆိုရရင် ရုရှနိုင်ငံ၊တောင်အာဖရိကနိုင်ငံ ၊ ဗီယက်နမ်နိုင်ငံ၊ လာအိုနဲ့ တချို့နိုင်ငံတွေ မှာပြင်းပြင်းထန်ထန်ဆောင်ရွက်နေ တာကို တွေ့ရတယ်။ ဗိုင်းရပ်စ်
စတင်ခဲ့တဲ့ တရုတ်နိုင်ငံအနေနဲ့လည်း ပြင်းပြင်းထန်ထန်ဆောင်ရွက်လို့ ကာကွယ်ထိန်းချုပ်နိုင်တဲ့အခြေအနေကိုရောက်နေပြီဖြစ်တယ်။
ကျွန်တော်တို့အနေနဲ့လည်း ကြောက်ချ င်ယောင်ဆောင်နေလို့မဖြစ်တော့ပါဘူး။ စည်းကမ်းလိုက်နာ မှုအားကောင်းအောင် ဆောင်ရွက်ဖို့လိုနေပါပြီ၊ တင်းကြပ်တဲ့ စီမံဆောင်ရွက်မှုတွေကိုလည်း လုပ်ဆောင်သင့်သလောက်လုပ်ဆောင်ဖို့လိုနေပြီလို့ ထင်မြင်ယူဆမိပါတော့တယ်။ ။
ကျွန်တော်တို့အနေနဲ့လည်း ကြောက်ချ
သူရထိုက်