MIKHAIL GOBERCHEV - COVID လွန် ကာလ ဘာလုပ်ကြမလဲ

(ကျော်ဇံသာ ဘာသာပြန်)

(မိုးမခ)ဧပြီ ၂၅၊ ၂၀၂၀

(သူ့ဖေစ့်ဘွတ်ကနေ ယူပါတယ်)

(When this is over, the world must gather by MIKHAIL GOBERCHEV; TIME April 27 / May 4, 2020) ကို မူရင်းအတိုင်း ဘာသာပြန်သည်။

ကျွန်တော်တို့ ကမ္ဘာကြီးဟာ ဘယ်လောက် ချိနဲ့ ပြီး အထိမခံနိုင်ဖြစ်နေတယ် ဖရိုဖရဲဖြစ်သွားနိုင်တယ်ဆိုတာ ဒီနှစ်အစောပိုင်းမှာ တွေ့ခဲ့ရပြီးဖြစ်တယ်။ COVID-19 ကပ်ရောဂါဟာ နိုင်ငံအားလုံးရင်ဆိုင်နေရတဲ့ ဘုံအန္တရာယ်ဖြစ်နေပြီး တနိုင်ငံတည်း ကိုင်တွယ်ဖြေရှင်းလို့မရနိုင်ဘူး။

ဒီကနေ့ ချက်ချင်း စိန်ခေါ်နေတာကတော့ ဒီကြောက်မက်ဖွယ် ရန်သူသစ်ကို ချေမှုန်းရေး ဖြစ်တယ်။ ဒါပေမဲ့ ဒီကပ်ဆိုးကြီးလွန်သွားပြီးနောက် အခြေအနေကိုလဲ အခုအချိန်က စတင်စဉ်းစားကြဖို့လိုတယ်။

ကမ္ဘာကြီးဟာ လုံးဝပြောင်းလဲသွားလိမ့်မယ်် လို့ လူတိုင်းပြောနေကြတယ်။ သို့သော် ပြောင်းလဲလာမယ့် ပုံစံသစ်က ဘယ်လိုဖြစ်လာမလဲ၊ အဖြေကတော့ ဘယ်လို သင်ခန်းစာတွေ ယူနိုင်ကြသလဲ ဆိုတဲ့အပေါ် မူတည်နေတယ်။

၁၉၈၀ ပြည့်လွန် အလယ်ပိုင်းနှစ်တွေတုန်းက နျူကလီးယားအန္တရယ် ဘယ်လိုကိုင်တွယ် ဖြေရှင်းခဲ့တယ်ဆိုတာ ပြန်ပြောင်းသတိရမိတယ်၊ “ ဒါဟာ အားလုံးအတွက်ဘုံရန်သူဖြစ်တယ်၊ ငါတို့အားလုံးကိုခြိမ်းခြောက်နေတယ်” ဆိုတဲ့ နားလည်မှုနဲ့ ထိုးဖောက်ကျော်လွှားနိုင်ခဲ့တာ ဖြစ်တယ်။ “နျူကလီးယားစစ်ပွဲဆိုတာ အနိုင်မရနိုင်တဲ့ တိုက်ဖို့လဲမဖြစ်နိုင်တဲ့ စစ်ပွဲ ဖြစ်တယ်” လို့ ဆိုဗီယက်ခေါင်းဆောင် နဲ့ အမေရိကန်ခေါင်းဆောင် တို့က ကြေညာကြပြီး နျူကလီးယားလက်နက်ဖျက်သိမ်းရေး စာချုပ်တွေကို ရေကယာဗစ် (Reykjavik) မှာ လက်မှတ်ရေးထိုးကြတယ်။ သို့ပေမဲ့ အခုအချိန်ဆို နျူကလီးယားလက်နက် ၈၅% ဖျက်သိမ်းပြီးဖြစ်သည့်တိုင် ခြိမ်းခြောက်မှုက ရှိနေဆဲ။

ကမ္ဘာကြီးတခုလုံးနဲ့ဆိုင်တဲ့ တခြားသောခြိမ်းခြောက်မှုတွေကလဲ ရှိသေးပြီး ပိုလို့တောင်ပြင်းထန်လာတယ်။ အငတ်ဘေး နဲ့ ဆင်းရဲချမ်းသာကွာဟမှု၊ သဘာဝပတ်ဝန်းကျင် ဆုတ်ယုတ်ပျက်စီးမှု၊ မြေပြင်နဲ့ရေပြင်တွေ ကုန်ခမ်းလာမှု၊ လူအများအပြား ရွှေ့ပြောင်းအခြေချမှု တို့အပြင် အခုအခါ ကမ္ဘာ့ကပ်ရောဂါတွေ မကြုံစဖူးတဲ့ အလျင်နှုန်းနဲ့ ကူးစက်ပျံ့နှံ့လာနေတယ်။ ဒီစိမ်ခေါ်မှုသစ်ဟာ နိုင်ငံတခုရဲ့အမျိုးသားရေးသက်သက် မဟုတ်ဘူး၊ နိုင်ငံ့အစိုးရတွေ ဘာလုပ်ရမှန်းမသိ ခြေမကိုင်မိ လက်မကိုင်မိ ဖြစ်နေချိန်မှာ ဒါကို ကမ္ဘာ့အသိုက်အဝန်းတခုလုံးက ဆုံးဖြတ်ချက်တွေ ချမှတ်လုပ်ဆောင်ကြရမှာဖြစ်တယ်။

ကျွန်တော်တို့ဟာ အခုအချိန်ထိ လူသားအားလုံး အကျုံးဝင်မယ့် ရည်မှန်းချက်ပန်းတိုင် ချမှတ်ပြီး မဟာဗျူဟာတွေ ရေးဆွဲအကောင်အထည်ဖော်နိုင်တာ မရှိသေးဘူး။ ၂၀၀၀ ပြည့်တုံးက ကုလသမဂ ချမှတ်ခဲ့တဲ့ (Millennium Development Goal) ထောင်စုနှစ် ဖွံ့ဖြိုးရေး ပန်းတိုင် ဆိုတာလဲ လွန်စွာမပြေမပြစ်ဖြစ်နေတယ်။ အခုကြုံနေရတဲ့ ကပ်ရောဂါနဲ့ အကျိုးဆက်တွေဟာ အထူးသဖြင့်ဆင်းရဲနွမ်းပါးသူတွေကို အခက်ကြုံစေပြီး မမျှမတဖြစ်နေတာတွေကို ပိုမိုနက်ရှိုင်းသွားစေလိမ့်မယ်။

လောလောဆယ် အရေးတကြီးလုပ်ရမှာကတော့

လုံခြုံရေး (security) ဆိုတဲ့ အယူအဆကို ပြန်ဆန်းစစ်ရမယ်၊ စစ်အေးပြီးဆုံးချိန်မှာတောင် လုံခြုံရေးဆိုတာကို စစ်ရေးရှုဒေါင့်ကပဲ အဓိကစဉ်းစားခဲ့ကြတယ်။ ပြီးခဲ့တဲ့ ရက်သတ္တပတ်တွေမှာဆိုရင် လက်နက်တွေ ဒုံးကျည်တွေ လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှုတွေ နဲ့ပတ်သက်ပြီးကြားနေရတယ်။

ဒီနှစ်မှာ ကမ္ဘာကြီးဟာ အင်အားကြီးနိုင်ငံတွေ ပါဝင်ပတ်သက်လာနိုင်တဲ့အထိ ပြင်းထန်တဲ့ ပဋိပက္ခဖြစ်လုဆဲ အခြေဆိုက်ခဲ့တယ်၊ အီရန် အီရတ် နဲ့ဆီးရီးယား တို့မှာဖြစ်တယ်။ ပါဝင်ပတ်သက်သူတွေ နောက်ပိုင်းအရှိန်သတ် သွားကြပေမဲ့ သူတို့ရဲ့မဆင်မခြင် အရဲစွန့်မူဝါဒတွေဟာ အန္တရာယ်မကင်းဘူး။
စစ်ပွဲ နဲ့ လက်နက်ပြိုင်ဆိုင်မှုတွေဟာ ဒီကနေ့ကမ္ဘာ့ပြဿနာတွေကို မဖြေရှင်းနိုင်ဘူးဆိုတာ ရှင်းနေပြီ၊ စစ်ဆိုတာ ဆုံးရှုံးမှုသင်္ကေတ နဲ့ နိုင်ငံရေးကျဆုံးမှု ဖြစ်တယ်။

ပိုအရေးကြီးတဲ့ ပန်းတိုင်ဟာ လူမှုလုံခြုံရေး (human security) ဖြစ်တယ်၊ စားနပ်ရိက္ခာ ရေ သန့်ရှင်းတဲ့ သဘာဝပတ်ဝန်းကျင် နဲ့ ကျန်းမာရေးစောင့်ရှောက်မှုတို့ ဖြစ်တယ်။ ဒီပန်းတိုင်ကို ရောက်ရှိဖို့အတွက် မဟာဗျူဟာတွေ ဖော်ဆောင်ရမယ်၊ ပြင်ဆင်မှုတွေ စီမံကိန်းတွေ လိုအပ်ချပ်အရံသိုလှောင်တာတွေ လုပ်နိုင်ရမယ်။ ဒါပေမဲ့ အစိုးရတွေက လက်နက်အပြိုင်တပ်ဆင်တဲ့နေရာမှာ ဆက်ပြီး ပိုက်ဆံဖြုန်းတီးနေကြရင်တော့ ဘာမှအောင်မြင်မှာ မဟုတ်ဘူး။

ကျွန်တော်ကတော့ မရပ်မနားပြောနေမှာပဲ၊ ကမ္ဘာ့ရေးရာတွေ နိုင်ငံအချင်းချင်းကြား နိုင်ငံရေးကိစ္စတွေ နိုင်ငံရေးအတွေးအမြင်တွေ မှာ စစ်ကို မသုံးကြပါနဲ့၊ ဒါတွေအားလုံး စစ်နဲ့ကင်းစင်ပါစေ၊ စစ်ဆိုတာကိုဖယ်ထုတ်လိုက်ကြပါ။ demilitarize လုပ်ကြပါ။

နိုင်ငံတကာ အမြင့်ဆုံးအဆင့်မှာ ဒီလိုလုပ်နိုင်ဖို့အတွက် လက်ရှိအခြေအနေ တည်ငြိမ်သွားပြီးရင် ကုလသမဂ အရေးပေါ်ညီလာခံတရပ်ခေါ်ယူဖို့ ကမ္ဘာ့ခေါင်းဆောင်တွေကို တိုက်တွန်းပါတယ်။ ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ အစီအစဉ်တွေကို ပြန်လည်သုံးသပ်ကြဖို့ဖြစ်ပါတယ်။ အထူးသဖြင့် စစ်ရေးအသုံးစရိတ်ကို ၁၀% ကနေ ၁၅% ထိလျှော့ချကြဖို့ ဆော်သြလိုပါတယ်။ ဒါဟာ ဆန်းသစ်သောအသိတရားတခု သစ်လွင်သော လူ့ယဉ်ကျေးမှု တရပ်အတွက် အနိမ့်ဆုံးအဆင့် လုပ်ပေးနိုင်တဲ့ကိစ္စဖြစ်ပါတယ်။

ဂေါ်ဘာချဗ် (ငြိမ်းချမ်းရေးနိုဗယ်ဆုရှင်)
ဆိုဗီယက်ပြည်ထောင်စု သမ္မတဟောင်း

(မီခေးလ် ဂေါ်ဘာချဗ် ဟာ သမ္မတသက်တမ်းတလျှောက်လုံး ငြိမ်းချမ်းရေးသံခင်းတမန်ခင်းကို ချမှတ်လုပ်ဆောင်ခဲ့ပြီး အဲဒီလုပ်ရပ်ကြောင့်လဲ စစ်အေးဆုံးခန်းတိုင်သွားတာ ဖြစ်တယ်။)

ဘာသာပြန်သူ ကျော်ဇံသာ