ကိုသန်းလွင် - အမေရိကန်တို့၏နေရာ

ကိုသန်းလွင် - အမေရိကန်တို့၏နေရာ
(မိုးမခ) ဇွန် ၈၊ ၂၀၂၀

Ref: Blood Built the liberal world order By Vincent Bevins New York Times June 1 2020

(၁)

သင်သည်နယူးရောက်၊ ဝါရှန်တန်တို့မှ ပုဂ္ဂိုလ်များ၊ အနောက်ဥရောပနိုင်ငံများမှ ပုဂ္ဂိုလ်များနှင့်စကား ပြော ကြည့်လျင် အမေရိကန်တို့၏ခေါင်းဆောင်မှုပျောက်ဆုံးကြောင်း စကားစလိုက်သည်နှင့် နားထောင်မည့်သူ ပေါများလှကြောင်းသိနိုင်ပါသည်။ ဂျိုးဘိုင်ဒန် (Joe Biden) ၏မဲဆွယ်အဖွဲ့မှသည် အတ္တလန္တိတ်သမုဒ္ဒရာတဖက် တချက်ရှိ (Think Tank) များအထိ အမေရိကန်ကို ခေါင်းဆောင်ပြန်ဖြစ်ရေး၊ တရုတ်ပြည်၏သြဇာကြီးထွားလာ မှုကို ထိန်းချုပ်ရေး တို့မှာ လူတိုင်းပြောနေကြသောစကားများဖြစ်ကြပါသည်။

(၂)

သူတို့စိုးရိမ်မည်ဆိုလျင် ယခုအခါအမေရိကန်၏ကြီးစိုးမှုကို အခြေခံကစ၍ ကိုင်လှုပ်လိုက်သော ဖြစ်ရပ်များဖြစ်ပျက်လျက်ရှိကြပါသည်။ အမေရိကန်နိုင်ငံသည် ခေါင်းဆောင်တို့၌ လိုအပ်သောအရည်အချင်းများမရှိ တော့သည်မှာ ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်ရောဂါ ပြန့်ပွားခြင်းတွင်သိသာလာပါသည်။ သမ္မတထရမ့်က မိတ်ဆွေများကို ရန်ပြု ခြင်းနှင့်အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာအဖွဲ့ကြီးများကို ရန်သူသဖွယ်ဆက်ဆံခြင်းတို့ကိုပြုလုပ်ခဲ့ပါသည်။ တရုတ်တို့ကသူတို့ စူပါပါဝါဖြစ်ရေးအတွက် ပြင်ဆင်နေသလိုပင်အမေရိကန်တို့ အဖို့ကလည်း ယခင်ကကဲ့သို့မိမိဝါဒနှင် ့ဆန့်ကျင် သည့် အစိုးရများကို ပြုတ်ကျရေးအတွက် လျှို့ဝှက်လုပ်ဆောင်ခြင်းတို့ကို စွန့်လွှတ်လိုက်ဟန်ရှိပါသည်။
ထို့ကြောင့် အမေရိကန်တို့၏ကျဆုံးမှုသည် အမေရိကန် ပေါ်လစီကို ကိုင်တွယ်သူများနှင့် အမေရိကန်ကို ဖြစ်စေချင်သူများအတွက် စိတ်ပျက်ဖွယ်ရာပင်ဖြစ်ပါသည်။ အမေရိကန်နှင့် အနောက်ဥရောပတို့မှာ ဂလိုဗယ် လိုက်ဇေးရှင်း အရဖြစ်ပေါ်လာသော ကမ္ဘာကြီးတွင် အောင်ပွဲရခဲ့သူများဖြစ်ပါသည်။ စစ်ပွဲကာလပြီးဆုံးသွားသည် နှင့် အောင်ပွဲရ အမေရိကန်တို့အဖို့ အောင်ပွဲခံရုံသာရှိပါသည်။ သို့သော် ထိုအောင်ပွဲ၏အရသာကိုများစွာသော လူတို့မခံစားနိုင်ကြပါ။

ဧပြီလစောစောပိုင်းက အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံတွင် ၁၉၆၀ ခုနှစ်များကလူသတ်မှုများဖြစ်ပွားခဲ့ရာမှ ကျန်ရစ်သူ များ၏စားဝတ်နေရေးအတွက် ဆန်၀ယ်ရန်အလှူခံသောစာ အမေရိကန်ပြည်သို့ ရောက်ရှိလာပါသည်။ ရောဂါပြန့် ပွားမှုကြောင့် လော့ဒေါင်းလုပ်သဖြင့် ငွေရှာရသည်မှာ ကြပ်တည်းသွားရခြင်းဖြစ်ပါသည်။ အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံတွင် တစ်ဒေါ်လာ ဆိုသောငွေကြေးသည်အလွန်တာသွားပါသည်။ အမေရိကန်တို့သည် အင်ဒိုနီးရှားတွင် လူအများ အပြားကိုသေစေခဲ့ပြီး အမေရိကန်ကို ဗဟိုပြု သော အရင်းရှင်စနစ်ကို အောင်မြင်စွာ ထူထောင်ခဲ့ပါသည်။
ဤကဲ့သို့ ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာအနေအထား (Global World Order) ကိုတည်ထောင်နိုင်ရန်အတွက်လူပေါင်း မြောက်များစွာ၏အသက်၊ သွေးများဖြင့်ထူထောင်ခဲ့ကြရပါသည်။ ကမ္ဘာ့တိုက်ကြီး ၄ ခုတွင် CIA ၏အစီအမံဖြင့် အစိုးရအပြောင်းအလဲဖြစ်အောင် ကျိုးပမ်းခဲ့မှုများမှာများပြားလှပါသည်။ တချိန်တည်းမှာပင် ဝါရှင်တန်၏စစ်အေး တိုက်ပွဲကို ဆန့်ကျင်သူများ အများ အပြားပေါ်ပေါက်ခဲ့ပါသည်။ ထို့ကြောင့် အမေရိကန်တို့၏ ပါဝါနှင့် အနာဂတ် ကိုသိရှိနိုင်ရန်အတွက် ထိုလူများ၏အသံများကို စည်းဝေးခန်းမ (Board Room) များနှင့် (Think Tank) များမှ ကြားနာရန်လိုအပ်လျက် ရှိပါသည်။

၁၉၆၅ ခုနှစ်နှင့် ၁၉၆၆ ခုနှစ်တွင် အမေရိကန်အစိုးရက အင်ဒိုနီးရှားလူမျိုး တစ်သန်းခန့်နီးပါးခန့်ကို သတ်ဖြတ်ရန်စီမံကိန်းတွင် ပါဝင်ပါတ်သက်ခဲ့ပါသည်။ ထိုအဖြစ်အပျက်သည် စစ်အေးကာလကြီးပြီးဆုံးစေရေး အတွက် အထောက်အကူပြုရာတွင် အပါအဝင်ဖြစ်ခဲ့ပါသည်။ ထိုအချိန်က ပေါ်လစီရေးဆွဲသူတို့က အင်ဒိုနီးရှား သည် ကမ္ဘာတွင် စတုတ္ထလူဦးရေအထူထပ်ဆုံးနိုင်ငံဖြစ်ပြီး ဗီယက်နမ်အထက် အရေးကြီးသည်ဟု သဘော ပေါက်ခဲ့ကြပါသည်။ ၄င်း၏အောင်မြင်မှုများကြောင့် ကမ္ဘာကြီးက ဤသတ်ဖြတ်မှုများကို မကြာမီမေ့ပြစ်ခဲ့ကြ ပါသည်။ အမေရိကန်စစ်သားတစ်ယောက်မှ မသေခဲ့ပါ။ ကမ္ဘာကြီး၏ သြဇာအာဏာအရှိန်အဝါအရဆိုလျင် နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံ မိမိဖက်သို့ပါလာခြင်းပင်ဖြစ်ပါသည်။

သို့သော်လုပ်နည်းလုပ်ဟန်ကတော့ သဘာဝမကျခဲ့ပါ။ အမေရိကန်အစိုးရထောက်ခံထားသော စစ်တပ် က မအောင်မြင်သော အုံကြွမှုကို အကြောင်းပြု၍ လက်ဝဲယိမ်းသောဖေါက်ပြန်သူများကို နိမ်နင်းခဲ့ပါသည်။ သူ တို့၏ နိုင်ငံအပေါ်လွှမ်းမိုးမှုကို ဆယ်စုနှစ်ကတည်းက အမေရိကန်တို့က ရယူလိုခဲ့ကြပါသည်။ မကြာသေး မီ ကာလကမှ သိရသော အမေရိကန်နိုင်ငံခြားရေးဌာန (State Department) ၏စာများတွင် အမေရိကန်က လူ အစုလိုက်အပြုံလိုက်သတ်ဖြတ်ခြင်းကိုထောက်ခံ အကူအညီပေးခဲ့ပါသည်။

ယခုကဲ့သို့ လူထုကိုသေစေရန် ထောက်ပံ့ခြင်းမှာ ဤအကြိမ်သည် ပဌမဆုံးအကြိမ်မဟုတ်ပါ။ ၁၉၅၄ ခု နှစ်ကအမေရိကန်သံအမတ်ကြီးက ဂွာတာမာလာနိုင်ငံစစ်တပ်သို့ လူသတ်ရန်စာရင်း (kill List) ကိုပေးအပ်ခဲ့ပါ သည်။ ၁၉၆၃ အီရတ်နိုင်ငံတွင်လည်း အလားတူအာဏာရ ဘတ်သပါတီ (Baath Party) သို့လက်ဝဲဘက်ယိမ်း သည့်လူစာရင်းကိုပေးခဲ့ပါသည်။

အင်ဒိုနီးရှားတွင် ၁၉၆၅ ခုနှစ်က ကွန်မြူနစ်ဝါဒဆန့်ကျင်ရေးတွင် ထိပ်ဆုံးသို့ရောက်ခဲ့ပါသည်။ (Partai Komunis Indonesia) ပါတီဝင်များကို သတ်ဖြတ်ရန်နှင့် ချေမှုန်းရန် စီမံကိန်းမှာ တရုတ်ပြည်နှင့် ဆိုဗီယက် နိုင်ငံတို့၏ ပြင်ပတွင်အကြီးကျယ်ဆုံး ဖြစ်ပါသည်။ ၄င်းနှင့်အတူ သမ္မတဆူကာနို ကိုဖြုတ်ချနိုင်ရန်ကျိုးပမ်းချက် ဖြစ်ပါသည်။ ဆူကာနိုမှာ ကမ္ဘာ့ဘက်မလိုက်နိုင်ငံလှုပ်ရှားမှုကို ထူထောင်သူတစ်ဦးဖြစ်ခဲ့ပါသည်။ သူပြတ်ကျပြီး ဆူဟာတို က ဆက်ခံခဲ့ရာ ဝါရှင်တန်၏ စစ်အေးကာလအတွင်း အဓိကမိတ်ဆွေဖြစ်လာခဲ့ပါသည်။

ထိုဖြစ်ရပ်သည် ကမ္ဘာနှင့်အဝှမ်း ကွန်မြူနစ်အစိုးရများပြုတ်ကျရေးအတွက် ဂျကာတာမိုဒယ် (Jakarta Model) ဖြစ်လာ ခဲ့ပါသည်။ ထိုပုံစံကိုယူ၍ နေရာအနှံ့အပြားတွင် ကွန်မြူနစ်အစိုးရပြုတ်ကျရေး ဆောင်ရွက်ချက် များပေါ်ပေါက်ခဲ့ ပါသည်။ ထိုအခါလက်ဝဲယိမ်းသူများက လက်နက်ကိုင်၍တန်ပြန်စစ်ဆင်ခဲ့ကြပါသည်။ သူတို့ သည် ဒီမိုကရက်တစ်ဆိုရှယ်လစ်လမ်းစဉ်ကို လိုက်လျင်လည်း အသေခံကြရမည်ဟု နားလည်သဘောပေါက်ပြီး ဖြစ်သည်။

၁၉၇၀ ပါတ်ဝန်းကျင်တွင်ချီလီပြည်ရှိဆိုရှယ်လစ်များ၏အိမ်များကို ဂျကာတာ ဟုရေးခဲ့ကြပြီး သူတို့လည်း သေ မှာဘဲဆိုသည့်သဘောမျိုးအသတ်မှတ်ခံကြရပါသည်။ စီအိုင်အေ ထောက်ခံသော ၁၉၇၃ ခုနှစ် အာဏာ သိမ်းပွဲ အပြီးတွင် ဘရာဇီးမှလက်ဝဲယိမ်းသူများအား ‘Operacao Jakarta’ ဟုခြိမ်းခြောက်ခံခဲ့ကြရပါသည်။ ၁၉၇၀ခုနှစ် နောက်ပိုင်းတွင် တောင်အမေရိကတိုက် နိုင်ငံအားလုံးလိုလို အာဏာရှင်များ၏ အုပ်စိုးခြင်းခံခဲ့ရပါ သည်။ သူတို့ ကိုအမေရိကန်အစိုးရက ထောက်ခံပြီး သူတို့သည် လူသတ်ရန် ဝန်မလေးသူများဖြစ်ပါသည်။ ၁၉၆၀ပြည့်နှစ် များတွင် အမေရိကန်အလယ်ပိုင်း တိုင်းပြည်များမှ (Death Squads) များက လူထောင်ပေါင်း များစွာ၏အသက် များကို ချေမှုန်းခဲ့ကြပါသည်။

မြောက်အမေရိကန်နှင့် ဥရောပနိုင်ငံများတွင် ထိုလူသတ်မှုများကိုထည့်သွင်း မစဉ်းစားနိုင်အားပါ။ တခါ တရံ အာဏာရှင်များနှင့် ပူးပေါင်းရပြီး မလွှဲမရှောင်သာ လူသတ်မှုများကို ကျုးလွန်ရသည်ဟူ၍သာနားလည်ကြ ရပါသည်။ ထိုအရာမှာမှားယွင်းပါသည်။ အမေရိကန်အစိုးရသည် ထိုအကြမ်းဖက်မှု များတွင်ပါဝင်ပါတ်သတ်ခဲ့ပြီး တာဝန်ရှိ ခဲ့ပါသည်။ အချို့တတိယကမ္ဘာမှနိုင်ငံများသည် စစ်အေးကာလအတွင်းက ဖြစ်ပျက်ခဲ့သောပြဿနာ များမှ ပေါ်ထွက်ခဲ့ကြခြင်းဖြစ်ပါသည်။ လူဘီလီယံပေါင်းများစွာတို့အတွက်အကြမ်းဖက်ခြင်းမှာခရိုနီအရင်းရှင်ဝါဒ နှင့်ကပ်လျက်တည်ရှိနေသောဝါဒဖြစ်ပါသည်။ ၄င်းမှာဂလိုဗယ်လိုက်ဇေးရှင်းကမ္ဘာကြီးရရှိ ခဲ့သောအကျိုးကျေးဇူး ဖြစ်ပါသည်။

ဗီယက်နမ်တွင်သေဆုံးရသူများကို နောက်မှပြန်ကြည့်လိုက်လျင် သူတို ့မသေလျင်လည်း မြောက်ဗီ ယက်နမ်တို့က တပြည်လုံးကိုသိမ်းပိုက်မည်သာဖြစ်သည်။ အမေရိကန်တို့ကလည်း မပါတ်သက်ခဲ့လျင်ကောင်းမည် ဟု သုံးသပ်ကောင်းသုံးသပ်ကြပါလိမ့်မည်။

၂၀ ရာစုတွင် အမေရိကန်တို့က ကောင်းမြတ်သောအလုပ်များကိုလုပ်ဆောင်ခဲ့သည်မှာယုံမှားစရာမရှိပါ။ နိုင်ငံပေါင်းများစွာတို့မှာ အမေရိကန်နှင့်ဆက်ဆံရင်းစီးပွားရေး၊ လူမှုရေးကိစ္စအဝ၀တွင် အဆင်ပြေခဲ့ကြပါသည်။ သို့ပါသော်လည်း ၂၁ ရာစုတွင် သို့ချင်းနင်းဝင်ရောက်လာသောအမေရိကန်တို့သည် မိမိတို့၏ဆောင်ရွက်ချက် များကို ပြန်လည်သုံးသပ်ရန်လိုပါသည်။ အမေရိကန်တို့သည် ဤကမ္ဘာအခြေအနေ(World Order) ကိုရအောင် နည်းမျိုးစုံကိုသုံး၍ ကျိုးစားခဲ့ရခြင်းဖြစ်ပါသည်။

အမေရိကန်တို့ထွက်သွား၍ တရုတ်ပြည်က နေရာယူသောအခါဘယ်လိုပုံစံမျိုးတွေဖြစ်ဦးမည်ကိုကျွန်တော် တို့ မပြောတတ်ပါ။ သို့ပါသော်လည်း ယခုကမ္ဘာ့အခြေအနေအရင်းခံ (World Order) တွင်သွေးများစွန်းခဲ့ရရုံဖြင့် ဖြစ်လာမည့် ကမ္ဘာ့အသစ်ကကောင်းလာလိမ့်မည်ဟု မည်သူမျှမပြောနိုင်ပါ။

(၃)

       သို့သော်အခါခပ်သိမ်း အမေရိကန်တို့သည် လွတ်လပ်မှု၏ မီးရှုးတန်ဆောင်သဖွယ်ဖြစ်ခဲ့ရာမှ အဆင့်လျှော ကျခဲ့သည်မှန်ပါ၏။ သို့သော် အာဂျင်တီးနားမှ ဗီယက်နမ်၊ အရှေ့တီမော အီရန် မှသန်းပေါင်းများ စွာသောလူတို့ သည် ဝါရှန်တန်၏ရည်ရွယ်ချက်ကို သံသယဝင်ခဲ့ကြပါသည်။ ယခုအခါ တရုတ်တို့၏ ရည်ရွယ်ချက်ကိုလည်း လုံးဝဥသုံ ယုံကြည်၍ရသည်တော့မဟုတ်ပေ။

သို့သော်လူတိုင်းအတွက် သတိထားကြရမည်မှာ မိမိလိုချင်သော ကမ္ဘာကြီး၏ပုံစံကိုရချင်မှတော့ ရပါ လိမ့်မည်။

ကိုသန်းလွင်
Ref: Blood Built the liberal world order By Vincent Bevins New York Times June 1 2020